माझी गुरूमाऊली...

जयंतराव आज गेले, आपल्यातून गेले... हे वाक्यच इतक्या वेदना देणारं आहे. पण, त्यांनी सुमारे दहा महिने जी झुंज दिली, तीही तितकीच क्लेशकारक होती. केवळ त्याला आशेची सावली होती इतकच! अनेक कार्यकर्ते, डॉक्टर्स आणि संघ व्यवस्थापन यांनी शर्थीचे प्रयत्न केले. खरं तर ज्यांना इतका मोठा काळ ’जयंतराव बरे होण्यासाठी प्रयत्न करणे’ हे एकच ध्येय समोर होते. त्यांना आज ही पोकळी खूपच जाणवत असेल. आता केवळ एकमेकांचं सांत्वन करणं इतकच आपल्या हातात...

 

मी पूर्वांचलला जायला इच्छुक आहे, हे समजल्यावर ते माझ्या घरी आले. आमच्याकडे संघ माहीत नव्हता आणि माझ्या पूर्वांचलला जाण्याच्या हट्टाला फारशी अनुकूलता नव्हती. पण, प्रांत-प्रचारक घरी आले आणि माझ्या घरी जणू संघ पोहोचला. इतकं छान संभाषण झालं. आपल्या लाघवी वाणीने आपलंस करून जयंतराव माझ्या कामाची मूकसमंती मला मिळवून देऊन गेले...२००५ ला मार्चमध्ये फोन आला, ”सुचिता, तुला नागालॅण्डला जायचं होतं. पण, नागालॅण्डच तुझ्याकडे येतोय. चिपळूणला वसतिगृह सुरू होतय. १३ मुली येताहेत. तू तिथेच राहून व्यवस्थापन बघ आणि त्यांची भाषा शिक. म्हणजे तिकडे जाताना तयारीने जाता येईल.”

माझ्यातली मातृत्वाची भावना त्या तीन वर्षांनी मला थोडं मोठं करून गेली. एकदा मी जयंतरावांना म्हटलं की, ”माझ्या वैयक्तिक खर्चासाठी मला थोडं मानधन मिळावं.” त्यांनी मला प्रश्न विचारून माझं म्हणणं शांतपणे ऐकून घेतलं आणि म्हणाले, ”हे काम तू भारतमातेची सेवा म्हणून करतेस ना, मग आपल्या आईच्या कामाचे आपण पैसे घेतो का? तुला जे आवश्यक खर्च असतील, ते सगळे आपण करू” आणि खरोखरच माझा द्वितीय आणि तृतीय वर्षांचा खर्च व्यवस्थेतून झाला.सहज एखादं वाक्य पण ते जेव्हा जयंतरावांच्या मुखाने यायचं तेव्हा त्याला त्यांच्या हृदयाच्या शुद्धतेचा, साधनेचा आणि कुशाग्र बुद्धीचा एक अनोखा सुगंध असायचा. पहिलंच काम, अनेक अडचणी यायच्या, पूर्वांचलची पुरेशी कल्पना नव्हती. मग हक्काने जयंतरावांना फोन करायचे. त्यांची काही वाक्य ही प्रकाशवाटेसारखी आहेत.

मग ते आवर्जून फोन करायचे. माझी, पुष्पाच्या घरच्यांची चौकशी करायचे. जणू आपल्या कुटुंबातली मोठी पण जवळची व्यक्ती वाटायचे. तेव्हा, वसतिगृह माधवबाग-संघ कार्यालयात होतं. आले की मुलींची भेट घ्यायचे. व्यक्तिगत प्रत्येकीची विचारपूस करायचे. ते आले की, मुली पण आमच्यासारख्याच खूश असायच्या. तिकडच्या प्रवासाचा वृत्तांत सांगायचे... त्यांची भेट नवीन उमेद देऊन जायची.मी नागालॅण्डला जाण्याचा तगादा लावला. तेव्हा ”तू आधी शिक्षण पूर्ण कर मग आपण तूला पूर्वांचलला पाठवू,” अशी माझी समजूत काढून मला मार्गदर्शन घेण्यासाठी मृदुलाताई देवस्थळी यांचं नाव त्यांनी सुचवलं आणि तिथूनच मी मानसशास्त्राकडे वळले. ’शिक्षण पूर्ण कर’ हा जयंतरावांचा आदेश होता. म्हणून घरी आल्यावर ‘एमएसडब्ल्यू’ केलं आणि मगच २०१४ ला एक वर्षांसाठी पूर्णवेळ गेला. ”आधी तिकडे जा. सगळे प्रकल्प बघ आणि तूच सांग कुठे जायचं...’ इतका मोकळा विचार आणि तितकाच विश्वास माझ्यासारख्या इवल्याशा कार्यकर्ता होऊ पाहणार्‍या वर दाखवणारे जयंतराव...

या सार्‍यात माझ्या ’गुरू माऊली’चा खूप मोठा वाटा होता. त्यांनी मला पूर्वांचल कसा बघायचा, ते नकळत शिकवलं. पूर्वांचलवर प्रेम करायला शिकवलं आणि संघांची ओळखसुद्धा त्यांच्या वागण्या-बोलण्यातून प्रथम झाली.त्यानंतर मी प्रत्येक गुरूपौर्णिमेला त्यांना फोन करायची.. मध्ये त्यांच्या व्यस्ततेमुळे संपर्क झाला नाही. पण, काही माणसं ही केवळ माणसं नसतात; ती तत्व होऊन आपल्या आयुष्यात भरून राहतात. जयंतरावही तसेच...मन शेवटचा नमस्कार करायला तयार होत नाही...पार्थिव गेले तरी ते माझ्यासारख्या त्यांच्याशी अगदी अल्प संपर्क आलेल्या हजारो लोकांच्या मनात नेहमीच राहतील...

-सुचिता भागवत