आपल्या विचारांच्या चक्रव्यूहात अडकलो आहोत. अतिविचार करत आहोत. स्वतःच्या उद्देशाबद्दल आपल्या मनात अनेक प्रश्न निर्माण होत आहेत. आपण ज्या महान स्वप्नांच्या किंवा ध्येयांच्या मागे जाण्याचा प्रयत्न करत होतो, ती स्वप्ने आणि ध्येय कुठेतरी हरवली आहेत आणि आपण भलतीकडे भरकटत चाललो आहोत. जे आयुष्य आपल्याला भरभरून जगायचे आहे, त्याबद्दल आपले मन आज साशंक आहे...

आपल्या रोगप्रतिकारकशक्तीला मजबूत करणे म्हणजे पर्यायाने आपल्या शरीरातील चैतन्यशक्तीला (डायनॅमिक एनर्जी) पोषण देणे होय. ‘डायनॅमिक एनर्जी’ ही आपल्या निसर्गातील मूळ ऊर्जास्रोताचाच एक भाग असल्यामुळे ही ऊर्जा प्रत्येकाच्या शरीरात शुद्ध स्वरुपात असते. ..

ज्या लोकांना मोह आवरता येत नाही, त्यांच्यात इच्छाशक्तीची पातळी तरी कमी असते किंवा त्यांनी इच्छाशक्तीचा यथोचित वापरच केलेला नसतो. यासाठी इच्छाशक्तीचा वापर आपण आपल्या आयुष्यात कसा करायला पाहिजे, हे जाणून घेणे आवश्यक आहे. आपल्या भावनांचा इच्छाशक्तीशी खूप जवळचा संबंध आहे. ..

काही छोट्या छोट्या गोष्टीसुद्धा एक निर्भेळ आनंद देऊन जातात. या गोष्टी आपल्या मनातून सहज उत्पन्न होतात. कुठलेही अवडंबर त्यात नसते. त्या गोष्टी आपण प्रत्यक्षात केल्या की, मनाला एक निखळ खुशी मिळते. पाहा ना, एखादे छोटेसे मूल, दुसऱ्या इतर लहान मुलांबरोबर खेळताना त्याला एखाद्या मुलाचा बॉल आपल्या हातात मिळाला तर किती बरे होईल असे वाटते. मग पुढची गोष्ट म्हणजे, त्या मुलांकडून तो बॉल हातात घ्यायचा. ..

तुम्ही दिसायला सुंदर किंवा राजबिंडे नसाल किंवा पैशाने श्रीमंत नसाल, पण जर तुमचे विचार व तत्त्वे ही चांगली असतील व तुम्ही तुमच्या संस्कृतीला धरुन वाटचाल करत असाल, तर तुमचे व्यक्तिमत्त्व सूर्याप्रमाणे तळपते व तुम्ही शरीराने व मनाने निरोगी होत असता...

आयुर्वेदात स्वस्थ व्यक्तीचे स्वास्थ्य, आरोग्य टिकविणे व आजारी रूग्णाचा रोग बरा करणे या दोन्हींसाठी उपाययोजना सांगितली आहे. केवळ औषध स्वरूपात हे उपाय नसून जीवनशैलीत बदल करणे, आहार हा उत्तम आणि पौष्टिक घेणे, व्यायाम करणे, मनोबल वाढविणे व टिकवणे इ. गोष्टींचाही विचार केला गेला आहे. स्वास्थ्य टिकवण्यासाठी तसेच रोग लवकर बरा होण्यासाठी शरीराची व्याधिक्षमता उत्तम असणे गरजेचे आहे. तेव्हा, व्याधिक्षमतेबद्दल शास्त्रात काय सांगितले आहे, ते आज जाणून घेऊया...

प्रत्येकाची तणावजन्यता ही ज्याच्या त्याच्या व्यक्तिमत्त्वावर व झुंजण्याच्या क्षमतेवर अवलंबून आहे. काहींना आयुष्यातील कठीण गोष्टी ‘स्पीडब्रेकर’सारख्या वाटतात. त्यावरुन पार करुन गेलं की रस्ता कसा सुकर होतो. ..

बऱ्याचवेळा अमुक असा शारीरिक आजार नसताना अनेक शारीरिक लक्षणे व्यक्तीला जाणवतात. कितीही तपासण्या केल्या तरी नक्की व्याधी काय आहे, हे कळत नाही. अशावेळी या समस्या मानसिक तणावाशी निगडित असतात...

रोगप्रतिकारक शक्तीचा अभ्यास करताना केवळ शारीरिक पातळीवर बदल घडवणे उपयुक्त नसते, तर त्याचबरोबर मानसिक पातळीवरही सकारात्मक बदल घडवणे हे अत्यंत आवश्यक असते. मानसिक पातळीवर पाहता, रोगप्रतिकारक शक्तीचा माणसाच्या भावनात्मकेतशी थेट संबंध असतो. भावनिक ताणतणाव हे शरीरातील संप्रेरकांना बाधा पोहोचवत असतात वा संप्रेरकांमधील असंतुलन शेवटी आजाराला कारणीभूत ठरत असते. जसे आपण नेहमी म्हणतो तसेच मन हे अतिशय खोलपर्यंत कार्यरत असते. परंतु मन, अहंकार, बुद्धी, चित्त, अंत:करण अशा पातळ्यांवर या मनाचा अभ्यास करावा लागतो. ..

आज डिसेंबरचा पहिला दिवस. एव्हाना गुलाबी थंडीने अवघ्या महाराष्ट्राला आपल्या कवेत घेतले आहे. तेव्हा, या गारठ्यात आणि खासकरुन या महामारीच्या काळात नेमकी आरोग्याची कशी काळजी घेतली पाहिजे, याविषयी.....

'कोविड-१९' महामारीच्या काळात कोरोनाचा संसर्ग होऊ नये म्हणून वाफ घेण्याचा उपाय सूचविण्यात आला आणि त्याची रुग्णालयांत देखील अंमलबजावणी करण्यात आली. घरोघरीही अशाप्रकारे वाफारे अजूनही सुरुच आहेत. तेव्हा, वाफ घेण्याचे नेमके फायदे काय आणि वाफ घेताना कशी काळजी घ्यावी, यासंबंधी मार्गदर्शन करणारा हा लेख.....

आपल्याला लहानपणापासून आपल्या सामाजिक विचार पद्धतीने आपल्या मनावर बिंबवलं आहे की, जोपर्यंत आपण आपली तुलना दुसर्‍यांशी करत नाही, तोपर्यंत आपला विकास होणार नाही. खरंतर दुसर्‍यांच्या तुलनेत तुमचा विकास त्या दुसर्‍या व्यक्तीच्या क्षमतेएवढाच होईलही कदाचित. पण, तो विकास तुमच्या खास क्षमतेपर्यंत पोहोचणार नाही म्हणूनच स्वतःचे एकमेकाद्वितीय असे जगातले अस्तित्व आपण ओळखलं पाहिजे...

संतुलित, पोषक आहार घ्या. आपल्या आजुबाजूचे वातावरण पोषक, संतुलित, आनंदी ठेवा. खूप हसा अन् हसवत राहा. मिळून मिसळून राहा. जे वाटते ते शांतपणे सौम्य शब्दांत व्यक्त करा. समजवा आणि समजून घ्या. या आणि केवळ याचमुळे शरीर आणि मनाचे स्वास्थ्य जपले जाईल. कृत्रिमपणा टाकून नैसर्गिकपणे जगा...

माणूस म्हणून आपण सगळे एकमेकांशी आपल्या जीवित अस्तित्वामुळे जोडले गेले आहोत. थोडक्यात, आपल्या या एवढ्या मोठ्या विश्वात आपण विश्वाच्या अस्तित्वाने संलग्न झालेले आहोत...

‘ऑक्टोबर हिट’ची उष्णता जाणवू लागली की, थंड पाणी, शीतपेये, आईस्क्रीम यांच्यावर अधिक लक्ष जाते, खाल्ले-प्यायले जाते. पण, सध्याच्या कोविडच्या काळात गरम पाण्याचा वापर करताना वरील पदार्थ घेणे अवघड झाले आहे. अशा वेळेस कही रुचकर आणि त्याबरोबरच आरोग्यदायी पर्याय, जे आयुर्वेदशास्त्रात सांगितले आहेत, त्याबद्दल आज जाणून घेऊयात. ..

वर्षानुवर्षे शारिरीक व्याधींशी निगडीत दुखणे असणाऱ्यांसाठी एक दिलासादायक वार्ता आहे. नुकत्याच एका अभ्यासातून मिळालेल्या माहितीनुसार ध्यान आणि योगासनांच्या मदतीने रुग्णांचे दीर्घकालीन दुखणे आणि तणाव नाहीसा होण्यास मदत होईल, असा दावा करण्यात आला आहे. २०१८ मध्ये 'आय इंडियन जर्नल ऑफ पॅलिएटिव्ह केयर' या संस्थेच्या अहवालानुसार भारतातील १९.३ टक्के लोकसंख्या दीर्घकालीन दुखणे, तीव्र वेदनेशी संबंधित त्रासाने पीडित आहेत. देशाच्या लोकसंख्येचा विचार केला असता ही संख्या १८ ते २० कोटींपर्यंत असू शकते...

आपल्या विचारांचा आजूबाजूच्या परिस्थितीचा सगळ्या गोष्टींचा आपल्यावर आपल्या शरीरावर परिणाम होत असतो. शरीरामध्ये साचलेल्या अनेक गोष्टींचा निचरा होणे आवश्यक असते. कारण, या गोष्टीच आपल्या आजारपणास कारणीभूत असतात. जसे शरीरात साठलेल्या किंवा वाढ झालेल्या आवश्यक नसलेल्या पेशी या कर्करोगासारख्या आजाराला आमंत्रण देऊ शकतात, तसेच अनेक वर्षांपासून साठलेले विचार त्यांना वाट मोकळी करून दिली नाही, तर रक्तामध्ये गुठळ्या निर्माण करु शकतात...

बरेचदा इतरांचे विचार, बोलणे अथवा त्यांची कृती आपल्या मनात, आयुष्यात अतिक्रमण करुन आपल्यातील ऊर्जा, सकारात्मकतेला उद्ध्वस्त करु पाहते. पण, हे सगळे होते, कारण आपण त्यांना कळत-नकळत आपल्याच आयुष्याच्या अंगणात डोकावण्याची संधी देत असतो. तेव्हा, असे लोक आपल्याबद्दल काय विचार करतात, याचा विचार करुन आसवं गाळण्यापेक्षा ‘मेरे अंगने में तुम्हारा क्या काम हैं’ असा बिनधास्त विचार एकदा करुन तर पाहा.....

एक सत्य आपल्याला लक्षात घेणे आवश्यक आहे ते म्हणजे, कोरोना आजही आहे आणि या विषाणूचा धोका तितकाच तीव्र आहे. आपल्याला बेफिकीर राहून चालणारच नाही. अशा केविलवाण्या परिस्थितीत सूक्ष्म होऊन आपण आपलचं नुकसान करुन घेण्यापेक्षा काहीतरी नावीन्य आपल्या आयुष्यात आणायलाच हवे. नवीन छंद, नवीन कला, नवीन मित्रपरिवार आणि आपल्या आयुष्यवरचा नवा विश्वास या गोष्टी आपल्याला जगवतील...

कोरोना व्हायरसच्या साथीमुळे जगभरात भीतीचे वातावरण तयार झाले व त्यामुळे लोकांमध्ये जो भयगंड निर्माण झाला त्याचे मुख्य कारण म्हणजे, अचानक येणार्‍या मृत्यूचे भय. आपल्या आजूबाजूला जिकडे तिकडे हा कोरोनाच आहे की काय, अशी भीती लोकांना वाटत राहते. सर्वांगाला सॅनिटायझर चोपडून फिरणारे लोकही मी पाहिले आहेत. या भयापोटी लोक अनेक प्रकारची औषधे, जीवनसत्वे स्वत:हून घ्यायला लागले. ..

कोरोनाच्या दीर्घकालीन अस्तित्वाबरोबर आपल्याला आपले अस्तित्व टिकवायचे आहे आणि जोपासायचे आहे, हे आपल्या लक्षात आले आणि काही काळासाठी का होईना, आपण आपले ‘लॉकडाऊन’मधले दैनंदिन आयुष्य प्रतिरोध करत का होईना, मान्य केले. कोरोनाच्या जीवघेण्या संकटाबरोबर आपल्याला काही अधिक काळ आयुष्य घालवायचे आहे...

बरेचदा पथ्य सांगते वेळी काय खाऊ नये, याचीच यादी मोठी दिसते. मग रुग्णांचा साहजिकच पुढचा प्रश्न असतो, ‘खाऊ तरी काय?’ याचे कारण असे आहे की, आधुनिकतेच्या युगात आपले ते सोडून इतर गोष्टींच्या मागे धावतो. पण, भारतीय पाककृतींमध्ये इतकी वैविध्यता अन्य कोणत्याही देशात/खंडात सापडणार नाही आणि पथ्यातील पाककृतींचा शरीरावर हितकर परिणाम तर होतोच, पण त्याचबरोबर ते रुचकर आणि करण्यास सोप्या अशाही आहेत. अशीच एक पाककृती आज इथे आपण सविस्तररित्या पाहूयात...

जगातील प्रत्येक माणसाला स्वत:च्या तब्येतीची काळजी असते. प्रत्येकजण मृत्यूला घाबरतो. प्रत्येकाला असे वाटत असते की, आपल्याला काहीही आजार होऊ नये. प्रत्येकाला असे वाटते की, आपण जास्तीत जास्त वर्षे तरुण राहावे, दिसावे. थोडक्यात काय तर, प्रत्येकजण तब्येतीच्या व आरोग्याच्या बाबतीत आत्मकेंद्री असतो आणि याचाच फायदा औषधे व प्रसाधने, निर्माण करणाऱ्या कंपन्या घेतात. ..

शोकातून जाणे मानसिक आणि शारीरिकदृष्ट्या कठीण आहे, पण त्यातून सावरणेही शक्य आहे, गरजेचे आहे. यात आपल्याला दिलासा देणार्‍या गोष्टी व्यक्तीने स्वत: शोधल्या तर अधिक चांगले. गेलेल्या गोष्टी आणि व्यक्ती आपल्या आयुष्यात पोकळी निर्माण करतात, पण त्या पोकळीत आपण हरवायचे की नाही, हे ज्याने त्याने ठरवायचे...

सध्याच्या ‘कोविड-१९’च्या पार्श्वभूमीवर, प्रतिकारशक्ती उत्तम राखण्यासाठी ‘क’ जीवनसत्त्वाचा (व्हिटॅमिन) वापर (गोळ्या, रासायनिक पद्धतीने बनविलेल्या) खूप मोठ्या प्रमाणात होताना दिसतो. काही जाहिराती बघून किंवा कुणाचे ऐकून या गोळ्या हमखास सुरू केल्या जातात. ‘ व्हिटॅमिन सी’चे शरीरात कार्य काय, त्याचे गुणधर्म काय, किती प्रमाणात त्याची गरज असते, कुठल्या आहारद्रव्यातून ते मिळू शकते. याबद्दल आपण जाणून घेऊयात...

साधारणपणे २०१९च्या शेवटी चीनच्या वुहान शहरात कोरोना व्हायरसच्या साथीला सुरुवात झाली आणि त्यानंतर झपाट्याने हा व्हायरस संपूर्ण जगभरात पसरला. या ‘कोविड-19’च्या आजाराने फक्त लोकांच्या शरीरावरच हल्ला नाही केला, तर मानसिकतेवरही प्रचंड प्रमाणात आघात केल्यामुळे त्याचे वाईट परिणामही दिसून आले...

होमियोपॅथीमध्ये एका रोगाला ठराविक अशी औषधे नसतात, तर रुग्णाच्या लक्षणांच्या आधारे प्रत्येक रुग्णाचे औषध ठरते. आजाराच्या नुसत्या नावावरून औषधे दिली जात नाहीत, तर आजारी माणसाच्या लक्षणे व चिन्हांचा अभ्यास करून मगच औषध निवडले जाते. कोरोना व्हायरससारख्या साथीच्या आजारात जेव्हा अनेक केसेसचा अभ्यास केला जातो, तेव्हा काही औषधे प्रामुख्याने उपयोगी पडतात असे दिसून येते. याच यादीतील एक औषध म्हणजे ‘कॅल्केरिया कार्ब.’ (Calcarea Carb)..

डोळे थकले की आपोआप बंद होतात आणि बोटं नकळत त्यावरुन फिरु लागतात. बोटाला काही लागलं की ते आपोआप तोंडात जात यावरून सहज लक्षात येतं की, शरीर बाह्य किंवा आंतरिक त्रास दूर करण्याचा स्वतः प्रयत्न करीत असते. आपण त्यावेळी लक्ष देऊन शरीराची भाषा समजून घेऊन त्याला हवे ते केले, तर शरीराची स्वतःची ताकद आपोआप बरं होण्याची आपल्याला अनुभवास येते. त्यासाठी शरीराला थोडा वेळ देणे गरजेचे आहे...

श्रावण सुरू झाला की, विविध व्रत-वैकल्ये सुरू होतात. घरांतील वृद्धांमध्ये उपवासाचे प्रमाण वाढते आणि विविध उपवासांमध्ये फलाहार हा प्रामुख्याने केला जातो. नैवेद्यासाठीदेखील फळे वापरली जातात. आयुर्वेदशास्त्रानुसार जसे अन्नग्रहणाचे काही नियम आहेत, त्याचप्रमाणे फलाहाराचेही आहेतच. त्याबद्दल आज जाणून घेऊया.....

कोरोना व्हायरसच्या या महामारीच्या साथीमध्ये एक गोष्ट फार महत्त्वाची असते व ती म्हणजे, प्राथमिक पातळीवरच आजाराचे निदान करणे व त्याच पातळीवर त्याला थांबवून त्यावर उपचार करून बरे करणे. जर या आजाराला प्राथमिक पातळीवरच रोखले, तर पुढील गुंतागुंतीचे प्रकार आपण टाळू शकतो व रुग्णदेखील लगेच बरा होतो. यासाठी या आजाराच्या लक्षणे व परिणामांचा व्यवस्थित अभ्यास करणे अत्यंत गरजेचे असते. या आजाराचा शरीरातील पेशींवर कसा परिणाम होतो. (Pathophysiology) हे जाणून घेणे फार गरजेचे असते. होमियोपॅथीमध्ये अशी काही प्रभावी औषधे ..

त्रासदायक आहार बंद करून काही काळ केवळ रसाहार घेतला, तर पुन्हा परत सुदृढ निरोगी आयुष्य जगू शकतो. त्यासाठी पूर्वजांनी घालून दिलेल्या नियमांचे पालन करणे गरजेचे आहे...

होमियोपॅथीच्या औषधांबद्दल सर्वात मोठा गैरसमज आहे की, लोकांना वाटते की होमियोपॅथीची औषधे संथ काम करतात व पटकन प्रभाव दाखवत नाहीत. परंतु, असे अजिबात नाही. होमियोपॅथीची औषधेसुद्धा आपत्कालात फार त्वरित आणि गुणकारी पद्धतीने उपयोगी पडतात. ‘कोविड-१९’च्या साथीमध्ये जेव्हा एखाद्या रुग्णाची प्रकृती गंभीर होते, त्यावेळी काही महत्त्वाची होमियोपॅथीक औषधे वापरल्यास या गंभीर आजारावरही मात करता येते. कोरोनाच्या गंभीर परिणामाला उपयुक्त असे एक औषध आज आपण पाहणार आहोत आणि ते म्हणजे ‘कार्बोव्हेजीटॅबिलीस’ अथवा ‘कार्बोव्हेज’ ..

अन्नाचे, आहाराचे जसे विविध गुणधर्म आहेत, तसेच ज्या भांड्यांमध्ये अन्न शिजविले जाते, ज्या पद्धतीने शिजविले जाते, त्यानुसारही त्याच्या गुणधर्मात बदल होतात. हल्ली स्वयंपाक घरात नॉनस्टिक भांडी अधिक वापरली जातात, ज्यात तेल/तूप कमी लागते. क्वचितप्रसंगी तेला-तुपाशिवायही अन्न शिजते, तसेच त्यात अन्न चिकटत नाही, पटकन सुटते. तिसरा उपयोगी गुण म्हणजे त्याची स्वच्छता करणे खूप सोपे आहे. हे वर-वर दिसणारे फायदे जरी असले, तरी नित्य जीवनात, दैनंदिन वापरात नॉनस्टिक किंवा कूकवेअर वापरू नये. असे का, ते आजच्या लेखात सविस्तर ..

इच्छाशक्तीत एक प्रकारची जबरदस्त कार्यशीलता आहे. ‘केल्याने होत आहे रे आधी केलेची पाहिजे’ ही उक्ती इच्छाशक्तीचे खरे सार आहे. काही जणांकडे प्रबळ इच्छाशक्ती आहे आणि काही जणांकडे इच्छाशक्तीची वानवा आहे, या सिद्धांतात तसे काही तथ्य नाही. तथ्य इतकेच आहे की, काही जण आपल्या आयुष्य बदलण्यासाठी वा त्यात परिवर्तन करायला तयार असतात आणि काहींची तशी अजिबात तयारी नसते. ..

तापात रुग्णाचे हात-पाय बर्फासारखे थंडगार पड़तात. रुग्णाला झोप लागत नाही व मधूनमधून दम लागू लागतो. तापामध्ये रुग्णाला खूप घाम येतो. त्यामुळे रुग्ण खूप थकून जातो. सतत आम्लपित्ताचा त्रास होऊ लागतो. छातीत थडथडायला लागते. (Palpitations ) या आणि अशा प्रकारची जर लक्षणे रुग्णामध्ये आढळली तर ‘चायना आर्स’ हे औषध तो आजार मुळापासून बरे करते...

इथिल अल्कोहोलयुक्त ‘पितांबरी शुअरक्लिन’ हॅण्ड सॅनिटायझर’ केवळ कोरोना विषाणूसाठीच नव्हे, तर आपल्या हातांवरील सर्वच घातक, तसेच साथीचे आजार पसरवणार्‍या विषाणू, जिवाणूंना निर्बंध करण्यासाठी उपयुक्त ठरते. आपल्या हातांवर असलेल्या कुठल्याही घातक विषाणूला एक मेद आवरण असते. ज्यामुळे तो विषाणू संसर्ग करु शकतो. पण, ‘पितांबरी शुअरक्लिन’ हॅण्ड सॅनिटायझरने हात स्वच्छ केल्यावर यामधील इथिल अल्कोहोलमुळे विषाणूवरील हे मेद आवरण विरघळण्यास मदत होते, ज्यामुळे तो विषाणू संपूर्णपणे नष्ट होतो आणि आपल्याला कुठलाही रोगसंसर्गाची ..

सर्वसाधारणपणे मवाळ रुग्णांमध्ये ताप व कोरडा खोकला व अंगदुखी अशी सामान्य लक्षणे दिसतात. परंतु, आजाराची तीव्रता वाढून जेव्हा अजून महत्त्वाच्या अवयवांची लक्षणे दिसू लागतात, तेव्हा ‘अँटीम टार्ट’ (Antim Tart) सारखे औषध मदतीला धावून येते. आपण या ‘अँटीम टार्ट’बद्दल आज माहिती पाहूया. ..

अभिनव उत्पादनांची निर्मिती करणार्‍या ‘पितांबरी’ कंपनीने 3 वर्ष संशोधन करुन निरोगी देशी गाईच्या दुधापासून रोगप्रतिकारशक्तीवर्धक ‘गोपियुष कॅप्सुल’ आणि ‘गोपियुष च्युएबल टॅब्लेट्स’ तयार केल्या आहेत. सध्या ‘कोविड-१९’च्या संक्रमणापासून आपल्याला वाचायचे असेल, तर सर्वात जास्त गरज आहे ती रोगप्रतिकारशक्ती वाढवण्याची आणि त्यासाठी आयुर्वेदानुसार ‘ओज’ व ‘सप्त’ धातू वर्धन होणे आवश्यक आहे. ‘गोपियुष’ सप्त धातूंपैकी रस धातू आणि शुक्र धातू यांची त्वरीत वाढ करते. त्यामुळे शरीरामध्ये ओजाचा संचय होऊन रोगप्रतिकारक क्षमता ..

कोरोनाचा कहर (भाग-१४) - जेल्सेमियम..

२०१४ पासून ‘जागतिक आरोग्य संघटने’ने FAO (Food And Agriculture Organisation of United Nations) बरोबर संयुक्त विद्यमानाने ७ जूनला जागतिक अन्न सुरक्षा दिन (म्हणजेच World Food Safety Day) साजरा करण्याचे घोषित केले आहे. असा जागतिक दिवस घोषित करण्यामागचे कारण म्हणजे, अन्नातून होणार्‍या आजारांवर, आरोग्यावर प्रतिबंधात्मक उपाय, त्याची ओळख आणि त्यावरील उपाययोजना करणे. तेव्हा, आजच्या भागात त्याविषयी सविस्तर जाणून घेऊया.....

तापामध्ये डोळे दुखू लागतात. वेदना डोक्यापासून निघून हाताच्या बोेटांपर्यंत पसरतात. सतत नाकाला चुरचुरत राहते व सर्दी होते. जिभेचा रंग निळसर होतो. कारण, रुग्णाला ऑक्सिजनचा पुरवठा कमी पडतो व दम लागू लागतो. अंग थरथरू लागते. ताप येताना थंडीपासून ताप येतो व शरीर एकदा थंड, तर नंतर गरम असे बदल होतात. अंग तापलेले असताना रुग्णाला पांघरुण घ्यावेसे वाटते. अचानकपणे ताप येतो. त्यानंतर जबरदस्त थकवा येतो. घाम कमी येतो व रुग्ण एकदम थकल्याने कोसळून जातो. ..

आपले संवाद जर निर्मळ आणि मोकळे असतील, तर ‘लॉकडाऊन’नंतरचा ‘कोविड- १९’बरोबरचा प्रवास सोपा होईल. माणसांची नाती अभंग राहतील. नात्यांमधला घरंदाजपणा आणि माननीयता शाबूत राहतील...

साहजिकच ‘कोविड’च्या विकृत आणि विलक्षण इतिहासाचा आपणही भाग होतो, याचा आपल्यालाही अभिमान वाटेल. कारण, आपण यातून सुखरूप बाहेर पडलो. कारण, आपलीही प्रतिकारशक्ती अचाट आणि पराक्रमी होती, म्हणून आपण ‘कोविड-१९’चा पाडाव केला, याचा पुरावा आपोआप आपल्याबरोबर या जगाला मिळेलच...

उन्हाळा म्हटला की अन्नधान्याची वाळवण-साठवण ही ओघाने आलीच. तेव्हा, नेमकी ही साठवण कशी करावी आणि हे करणे आरोग्यासाठी किती फायदेशीर ठरु शकते, याचा आढावा घेणारा हा लेख.....

‘लॉकडाऊन’मुळे हाताशी भरपूर रिकामा वेळ असल्यामुळे तर स्मार्टफोन वापरण्यात जाणार्‍या तासांमध्ये प्रचंड वाढ झाली आहे आणि त्यातूनच ’पिंकी फिंगर’ म्हणून ओळखल्या जाणार्‍या करंगळीमध्ये व्यंग निर्माण होत असल्याची तक्रार घेऊन येणार्‍यांची संख्या दिवसेंदिवस वाढत आहे. यात, तासनतास स्मार्टफोनचे वजन पेलण्यामुळे आपल्या डॉमिनंट किंवा प्रामुख्याने वापरल्या जाणार्‍या हाताची करंगळी वाकडी होत असल्याचे दिसून येत आहे. यालाच ‘स्मार्टफोन पिंकी’ असे म्हणतात. ..

शरीरशास्त्रानुसार कोरोना व्हायरसमुळे जे प्राथमिक व नंतर गुंतागुंतीचे बदल शरीरात होतात, ते लक्षणे व चिन्हांच्या रुपात रुग्णांमध्ये दिसून येतात. ही लक्षणे व चिन्हे नीट उतरवून घेतली जातात...

भौगोलिक अंतर असले तरी ज्येष्ठ नागरिकांसाठी मानसिक आणि सामाजिक जवळीक साधण्यासाठी टेलिफोन-मोबाईलची, अर्थात संपर्क आणि संवादाची गरज आहेच. आपण सगळ्यांनाही त्यांची सतत विचारपूस करणे आवश्यक आहे. आपण त्यांना आज प्रेमाने सांभाळणे हे तर परम कर्तव्यच. ..

कोरोनाला मी माझ्या भाषेत ‘अर्बन डिसीज’ म्हणतो, म्हणजे ‘शहरी आजार.’ आजवर ज्या साथी होत्या त्या बर्‍यापैकी गावातून शहराकडे यायच्या. पण, या आजाराचा प्रवास शहराकडून गावाकडे आहे. म्हणूनच भारतात जवळपास ५६ जिल्हे असे आहेत जिथे कोरोना पोहोचलेला नाही. ‘लॉकडाऊन’च्या घोषणेपूर्वी कित्येक लोक मोठ्या शहरातून आपापल्या गावी निघून गेले. यात सर्वाधिक जो भरडला गेला तो मजूर आणि कामगार वर्ग. ..

शिक्षकांनी आदर्श वागण्यात सार्वजनिक स्वच्छतेकडे जास्त लक्ष द्यावे. एकदा चांगले वळण पडले की, पुढे फारसे काही सांगावे लागत नाही. स्वयंशिस्त बाळगणार्‍या व्यक्ती पुढे जगभरात कुठेही गेल्या तरी आपली मूल्ये सोडत नाहीत. हा विषय फार गहन आहे. कारण, लोकसंख्या प्रचंड आहे. सगळ्यांना एका सूत्रात बांधणे अवघड असले तरी कठीण मात्र नक्कीच नाही...

‘जागतिक आरोग्य संघटने’च्या सूचनांनुसार कोरोनाचा विषाणू सुरुवातीला काहीही लक्षणे न दाखवणे ते गंभीर न्यूमोनियाची लक्षणे दाखवणे अशा स्वरुपात व्यक्त होऊ शकतो.या आजाराने प्रभावित होऊन लक्षणे दाखविण्याचा कालवधी (Incubation period) हा पाच ते सहा दिवसांचा असतो.‘जागतिक आरोग्य संघटने’च्या माहितीनुसार कोरोनाविषयी काही समज आणि गैरसमज आपण जाणून घेऊया...