विंचूच्या नव्या प्रजातीचा जळगावातून शोध; 'ही' आहेत वैशिष्ट्य

मुंबई (विशेष प्रतिनिधी) - जळगाव जिल्ह्यातून विंचूच्या (scorpion) नवीन प्रजातीचा शोध लावण्यात महाराष्ट्रातील तरुण संशोधाकांना यश मिळाले आहे. त्याचे नामकरण 'कॉमसोबुथस सातपुराएनसीस' (Compsobuthus satpuraensis) असे करण्यात आले असून 'कॉमसोबुथस' या जातीमधील महाराष्ट्रात आढळलेली ही पहिलीच प्रजात आहे. या संशोधनामुळे संशोधनाच्या दृष्टीने दुर्लक्षित राहिलेल्या विंचवासारख्या जीवाचे महत्व अधोरेखित झाले आहे.


पर्यावरणीय परिसंस्थेत विंचू हे किटकनियंत्रक म्हणून महत्त्वाची भूमिका बजावत असतात. यामधील काही प्रजाती या जहाल विषारी असतात, तर काही प्रजीतींचे विष हे सौम्य प्रकारचे असते. अशाच विषारी असणाऱ्या विंचूच्या नव्या प्रजातीचा शोध जळगाव जिल्ह्यातील सातपुडा डोंगररांगांमधून लावण्यात आला आहे. 'ठाकरे वाईल्डलाईफ फाउंडेशन'चे संशोधक विवेक वाघे, सत्पाल गंगलमाले आणि अक्षय खांडेकर यांनी या प्रजातीचा उलगडा केला. नवीन प्रजात ही 'बुथीडी' कुळातल्या 'कॉमसोबुथस' या जातीमधील आहे. जळगाव जिल्ह्यातल्या यावल तालुक्यातील वाघझीरा आणि खिरोदा या गावात ही प्रजाती आढळून आली आहे. ऑक्टोबर, २०२० मधील सर्वेक्षणादरम्यान संशोधकांना पहिल्यांदा ही प्रजाती आढळून आली होती. साधारण वर्षभर त्यावर संशोधन केल्यानंतर ही प्रजात विज्ञानासाठी वेगळी असल्याचे त्यांच्या लक्षात आले.