कुंडलिनीशक्ती - ज्ञान-विज्ञान भाग 21

रामकृष्ण परमहंस यांच्या चरित्रात याची अनेक उदाहरणे दिली आहेत. एक मुलगा कुंडलिनी जागृत होत असताना भावनातिरेकाने प्रत्येकाच्या पायाची धूळ आपल्या माथ्याला लावायचा. त्याची ती अवस्था पाहून रामकृष्णांनी संबंधित लोकांना त्याला सांभाळण्यास सांगितले, अन्यथा तो मुलगा अध:पतित होईल, असे स्पष्ट बजावले आणि झाले तसेच. काही दिवसानंतर तो मुलगा सर्व दुर्गुणांनी संपन्न झाला. उसने अवसान असे किती काळ टिकणार? कुंडलिनी जागृत करवून घेतलेल्या अनेकांचे असे झालेले लेखकाने पाहिले आहे. असली भंपक माणसे निरहंकाराऐवजी अहंकाराने भरलेली दिसतात. काहींना अतिशय त्रास सहन करावा लागतो आणि तो त्रास दूर करणे, हे कुंडलिनी जागृत करण्याचे नाटक करणार्‍यांच्या क्षमतेबाहेरचे असते. असली प्रकरणे लेखकाने हाताळली आहेत.

यात उपयोगित केलेला धर्म शब्दाचा अर्थ धर्मपंथ, संप्रदाय अथवा मजहब नव्हे. गीता लिहिली, त्यावेळेस जगात कोणताही धर्म नव्हता. एक वैदिक परंपराच सर्वत्र विद्यमान होती. ख्रिश्चन, मुसलमान आदी धर्मपंथ नंतर निघाले. त्यामुळे ‘धर्म’ या शब्दाची व्याख्या निराळीच असली पाहिजे आणि ती म्हणजे ‘पिंडधर्म’ अथवा ‘पिंडरचना’ होय. याच पिंडधर्माला अथवा पिंडरचनेला गुणाणुरचना असे म्हणतात. गीता स्पष्टच सांगते की, दुसर्‍याची गुणाणुरचना किंवा धर्म कितीही उच्च वाटला आणि स्वतःचा पिंडधर्म कितीही निम्न वाटला, तरी तसल्या उच्च वाटणार्‍या धर्माचा प्रवाह परिणाम स्वत:च्या पिंडावर करवून घेतल्यास साधकास अतिशय त्रास (किल्बिषम) होऊन त्याची अवस्था भयावह होऊन तो कुठलाच राहत नाही. असल्या बळजबरी शक्तिपाताने साधकाला अतिशय त्रास व अध:पतन सहन करावे लागते.

याबद्दलची स्वामी विवेकानंद यांच्या जीवनात घडलेली कथा विचार करायला प्रवृत्त करते. त्यांचे गुरु रामकृष्ण परमहंस हे उच्च भक्त व योगीसुद्धा होते. ते कधी कधी एखाद्याला स्पर्श करून साधनेसाठी आवश्यक ते बदल घडवत असत. त्यांचा तो अधिकार होता. साधक अवस्थेत असताना स्वामी विवेकानंद यांनी हे अनेक वेळा पाहिले होते. थोडी साधना केल्यावर बुद्धिवान व संशोधक वृत्ती असल्यामुळे त्यांना असे वाटले की, मीदेखील असे करू शकतो आणि त्यांनी एक प्रयोग करायचे ठरविले. एकदा ते व त्यांचा काली नावाचा मित्र दक्षिणेश्वर येथे झाडाखाली बसले होते. विवेकानंद म्हणाले की, “मी ध्यान करायला बसतो. काही वेळाने मला स्पर्श कर.” काली ‘हो’ म्हणाला. स्वामी विवेकानंद काही क्षणातच खोल ध्यानात निघून गेले. काही वेळाने कालीने त्यांना स्पर्श केला. विवेकानंद यांनी ध्यान संपवून कालीला विचारले, “मित्रा, तुला काय अनुभव आला?” काली म्हणाला, “माझ्या हातातून विद्युत प्रवाह वाहिल्यासारखा माझा हात थरथरत होता. काही केल्या थांबत नव्हता.” हे ऐकून स्वामी विवेकानंद खूप आनंदित झाले. इतक्यात त्यांचा दुसरा मित्र राखाल धावत आला व विवेकानंदांना म्हणाला, “तुम्हाला ठाकूरांनी लगेच बोलवले आहे.” खरे गुरु अंतर्यामी असतात. ठाकूर म्हणजे रामकृष्णांना शिष्यांचा हा प्रताप लगेच बसल्या ठिकाणी कळला. विवेकानंद तिथे गेल्या गेल्या रामकृष्ण खूप रागावले व म्हणाले, “जमा होण्याआधीच खर्च? तुला कळतंय का तू काय केलंस ते? तो भक्तीमार्गाने व्यवस्थित चालला होता. तुझा ज्ञानमार्ग. आता तो कुठलाच राहणार नाही. सात महिन्याचा गर्भपात झाल्यासारखे हे झाले आहे. जा आता. पुन्हा असं करू नकोस.”