कलादालन...

 कलाकृतीतील कालनिरपेक्षता आपल्याला ओळखता येते का? काही शिल्पेही कालनिरपेक्ष असतात. कोणत्याही बिंदूपासून त्यांच्या जाणून घेण्याचा प्रवास कायम सुरू राहतो. आता हे नागलिंगाचं चित्रशिल्प पाहा, चित्र चालना देते आणि एक विचार प्रसवला जातो. आपल्यातच लपून बसलेल्या एका तत्वाचा शोध. दुसर्‍या एका चित्रात उमा महेश्वराची शिरविरहित मूर्ती आहे. आपला चेहरा आपली ओळख असतो. पण, प्रतीकांची तेथे कमी नाही. एक रामायणातल्या चित्राचे शिल्प आहे. हे शिल्प चित्रांइतकं सुंदर आहे, असे म्हणता येईल. चित्र पाहतां त्याची रंगसंगती पाहावी आणि शिल्प पाहतां त्याची घडवणूक, वेगवेगळ्या मितीतून ते पाहावं, पण या शिल्पाची रचना अशी आहे की, हे चित्रासारखं दिसावे. शिल्प पाहताना प्रकाशझोताचा त्यातला सहभाग मोलाचा असतो. महाविद्यालयाने प्रकाशयोजनेसाठी विद्यार्थ्यांना उत्तम साहाय्य केल्याचे दिसते.सोबतच मुद्राचित्रांचे प्रदर्शनही उत्तम होते. दगडावर कोरून त्याचा छाप घेऊन किंवा धातूच्या पाट्यावर कोरून त्याला अ‍ॅॅसिडमध्ये बुडवून त्यानंतर त्यात रंग घालून मुद्राचित्रे घेतली होती.

 ‘बडोदा स्कुल ऑफ आर्ट’ किंवा परदेशातील प्रदर्शन पद्धतीची छाया मुंबईतही पडू लागल्याचे या प्रदर्शनातील प्रोजेक्टर व काही शिल्पांवरून जाणवते. या प्रदर्शनात चित्र कसे पाहावे, हे शिकता आले. चित्राच्या तळाशी कलाकाराचे नाव दिनांक यासोबत माध्यम लिहिलेले असते. परंतु एका बाजूला ’रि’ अशी इंग्रजी अक्षरे असतात किंवा दोन/चार, एक/चार अशा सांख्यिक खुणा असतात. याचा अर्थ नेमका काय? तर मुद्राचित्र म्हणजे पारंपरिक छाप पद्धती. त्या एकापेक्षा जास्त घेता येतात. कलाकार त्याच्या तीन किंवा चार कॉपी घेतात. त्यातली पहिली असते ती ’आर्टिस्ट प्रूफ.’ यापैकी प्रदर्शनात लावलेली कोणती ते या संख्येच्या आधारे सांगितलेले असते. तरीही एक गोष्ट मात्र मला प्रकर्षाने खटकली. एखाद्या दालनात केवळ चित्रप्रदर्शन असावे किंवा केवळ शिल्प प्रदर्शन. चित्र पाहताना शिल्पांकडे दुर्लक्ष होऊ शकते किंवा शिल्प पाहताना पाठी असलेल्या चित्रांचा अडसर वाटू शकतो. तसेच कलाकृतींची गर्दी झाल्यासारखी वाटली. प्रदर्शन पाहायला रसिकही मोठ्या प्रमाणावर आले होते. परंतु, याच्याहीपेक्षा कलाकृतींची जास्त गर्दी झाली होती असे वाटते. प्रदर्शन संध्याकाळी ६.३० वाजेपर्यंत सुरू असते आणि त्यानंतर महाविद्यालयाच्या आवारात विविध मनोरंजनाचे कार्यक्रम होतात. प्रत्येक दिवशी नवी मेजवानी आणि बुद्धीला नवी पर्वणी. १३ तारखेला संध्याकाळी विदुषी श्रुती सडोलीकर यांच्या रागसंगीताचा कार्यक्रम आयोजित केला होता. आपल्या शिष्यांसोबत त्यांनी संध्याकाळी सुरमैफील रंगवली. यमन रागाने सुरुवात करून नंतर धानी व इतर गीत प्रकार घेऊन ठुमरीने संगीत संध्येची सांगता केली. असे हे कलासंपन्न जेजेचे कलादालन...