स्त्रीरोग आणि हॉमियोपॅथीचे योगदान (भाग-०३)

4) रजोनिवृत्तीच्या जवळ आलेली व रजोनिवृत्ती झालेली वयस्कर स्त्री

साधारणपणे वयाच्या 10 ते 14 या वर्षांमध्ये मुलीच्या शारीरिक व मानसिक अवस्थेत बदल होत असतात. मुलीच्या शरीरात असणारी स्त्री संप्रेरके ही उद्दिपीत होऊन त्या सक्रिय होतात. त्यालाच आपण इंग्रजीमध्ये ’केीोपरश्र लहरपसशी’ असे म्हणतो. या संप्रेरकांच्या सक्रियेतमुळे मग लैंगिक बदल व गुप्तांगांची वाढ होऊ लागते. स्तनवृद्धी होते, मुलीला मासिक स्राव किंवा मासिक पाळी चालू होते. या मासिक पाळीच्या वेळेस मुलींना त्रास होऊ शकतो. याच स्थितीला मासिक पाळीच्या वेळची अस्वस्थता किंवा ’Hormonal changes’ असे म्हणतात. यात मुलीच्या मासिक पाळी येण्याच्या अगोदर व दरम्यान होणार्‍या शारीरिक व मानसिक बदल व त्रासांचा अभ्यास केला जातो. नेहमी दिसणार्‍या त्रासांपैकी हा त्रास आहे. त्याची लक्षणे ही खालीलप्रमाणे आहेत.

- खाण्यापिण्याच्या सवयीत काही विशिष्ट गोष्टी खाण्याश्या वाटणे उदा. गोड

स्त्रीच्या मासिक पाळीचे चक्र साधारणपणे 28 दिवसांचे असते. साधारणपणे 14व्या दिवशी अंडाशयामधून अंड बाहेर पडते, याच प्रक्रियेला ‘अंडमोचन’ म्हणजेच ‘ओव्ह्यूलेशन’ असे म्हटले जाते. यानंतर साधारणपणे 28व्या दिवशी स्राव सुरू होतो. मासिक पाळीची अस्वस्थता ही साधारणपणे पाळीच्या 14व्या दिवसांपासून सुरू होऊन पाळीनंतर सात दिवसांपर्यंत राहू शकते. परंतु, यात प्रत्येक स्त्रिच्या शारीरिक व मानसिक रचनेनुसार बदल होत असतात. (क्रमश:)

- डॉ.मंदार पाटकर