हरहुन्नरी पक्षीनिरीक्षक

काही माणसं अर्थार्जनाव्यतिरिक्तही एका विशिष्ट ध्येयाने पछाडलेली असतात. महाराष्ट्रातून ‘लेगस हॉक इगल’ या शिकारी गरुडाचा पहिला छायाचित्रित पुरावा टिपून पक्षीनिरीक्षणाच्या वेडाने पछाडलेल्या मनीष श्रीकांत केरकर यांच्याविषयी...

 

मुंबईतील माहिम परिसरात दि. १६ ऑगस्ट, १९७२ साली केरकरांचा जन्म झाला. त्यांचे बालपण या भागातच गेले. केरकर दुसर्‍या इयत्तेत असताना त्यांचे कुटुंब डोंबिवलीत स्थायिक झाले. बर्‍याच लोकांना पशु-पक्ष्यांबाबतचा व्यासंग हा निसर्ग भटकंतीच्या माध्यमातून निर्माण होतो. केरकरांच्या बाबतीतही नेमके तेच घडले. अलिबाग येथील आपल्या आवास गावाकडील निसर्गात भटकण्याची त्यांना आवड होती. प्राणीमात्रांना जीवदेखील ते लावत असत. त्यामुळे निसर्ग आणि प्राणीप्रेमाचे बीज बालपणापासूनच त्यांच्या मनी अनावधानाने रुजले. शालेय शिक्षण पूर्ण झाल्यावर त्यांनी अभियांत्रिकीचे शिक्षण घेण्यासाठी जोंधळे महाविद्यालयात प्रवेश घेतला. येथून ’कॉम्प्युटर टेक्नोलॉजी’ विषयातून अभियांत्रिकीची पदवी मिळवली. या दरम्यान, केरकरांनी निसर्गात मनसोक्त भटकंती केली. त्यामुळे निसर्गातील प्रत्येक घटकाबरोबर त्यांची नाळ जोडलेली राहिली.

 

साधारण २०११-१२च्या दरम्यान केरकरांनी खर्‍या अर्थाने निसर्गाच्या अद्भुत जगात प्रवेश केला. मित्र डॉ. प्रसाद कामत यांच्यासमवेत अरण्याच्या रानवाटांमधून भटकण्यास सुरुवात केली. फिरण्याच्या आवडीपोटी नवेगाव-नागझिरा, ताडोबाचे जंगल पिंजून काढले. हा प्रवास २०१४च्या रणथंबोरच्या भटकंतीपर्यंत विशिष्ट ध्येयाविना सुरू होता. परंतु, रणथंबोरच्या जंगलभ्रमंतीने त्यांच्या या भटक्या वृत्तीला एक दिशा आणि ध्येय दिले. हे ध्येय होते, पक्षीनिरीक्षणाचे. रणथंबोरच्या भटकंतीसाठी त्यांनी कॅमेरा खरेदी केला होता. या कॅमेर्‍याने गिधाड आणि काही दुर्मीळ प्रजातीच्या घुबडांचे छायाचित्र टिपल्यानंतर ते पक्षीप्रेमात पडले. तेथून डोंबिवलीत परतल्यावर त्यांनी खर्‍या अर्थाने पक्ष्यांच्या अनुषंगाने आसपासचा परिसर फिरण्यास सुरुवात केली. कॅमेर्‍याच्या भिंगातून पक्ष्यांची छायाचित्रे टिपण्यास सुरुवात झाल्यापासून पक्षीनिरीक्षणाचा व्यासंग जडल्याचे केरकर नमूद करतात.

 

केरकरांनी पक्षीनिरीक्षणाला डोंबिवलीतील भोपर आणि सातपुल या जागांपासून सुरुवात केली. परंतु, त्यांना पक्ष्यांविषयी काहीच माहिती नव्हती. अशावेळी पुस्तकांमधून आणि तज्ज्ञांशी बोलून त्यांनी पक्षी आणि त्यांच्या अधिवासाबाबत माहिती जाणून घेतली. परंतु, भोपर आणि सातपुलचा परिसर हा सामान्यत: डोंबिवलीतील इतर पक्षीनिरीक्षकही फिरत होते. त्यामुळे त्यांनी वेगवेगळ्या जागांचा शोध घेऊन तेथील पक्षीसंपत्तीची नोंद केली. आजतागायत केरकरांनी डोंबिवलीच्या कोपर, मलंग रोड, पडले आणि आसपासच्या परिसरामधून पक्ष्यांच्या सुमारे २५० अधिक प्रजातींची नोंद केली आहे. यामध्ये नमूद करण्याची गोष्ट म्हणजे, हे काम केरकर आपला खासगी संगणकाचा व्यवसाय सांभाळून करत आहेत. दररोज सकाळी दीड तास आणि सायंकाळी जमल्यास तासभर गळ्यात दुर्बीण आणि कॅमेरा लटकून ते पक्ष्यांच्या शोधात घराबाहेर पडतात.