आता विभागवार पावसाचा अचूक अंदाज कळणार! IIT मुंबई आणि हवामान विभागाने विकसित केली एआय-आधारित प्रणाली

मुंबई : मुंबई शहरातील पावसाचे प्रमाण आणि पूरस्थितीचा अचूक अंदाज घेण्यासाठी आयआयटी मुंबई आणि भारतीय हवामान विभाग (IMD) यांनी एकत्र येऊन एक नवी हायपरलोकल रेन अँड फ्लड अलर्ट सिस्टिम सुरू केली आहे. या प्रणालीद्वारे मुंबईतील विविध परिसरांमधील पर्जन्यमानाची अचूक माहिती आणि पाण्याच्या साचण्याबाबत तात्काळ सूचना दिल्या जातील. या प्रणालीमुळे नागरिकांना वेळेत सावधगिरी बाळगता येईल आणि स्थानिक प्रशासनालाही मदत होणार आहे.

ही नवी प्रणाली मुंबईतील ४५ जागांवर बसवलेल्या स्वयंचलित पर्जन्यमापकांवर आधारित आहे. या उपकरणांद्वारे प्रत्येकी १५ मिनिटांनी डेटा गोळा केला जाईल. गोळा केलेला डेटा आयआयटी मुंबईच्या प्रणालीमध्ये पाठवला जाईल आणि त्यावर प्रक्रिया करून संभाव्य पूरस्थितीचा अंदाज घेतला जाणार आहे. अलर्ट प्रणाली सोशल मीडिया, मोबाइल अलर्ट आणि महानगरपालिकेच्या संकेतस्थळावरून नागरिकांपर्यंत पोहोचवली जाईल.

मुंबईसारख्या मोठ्या लोकवस्तीच्या शहरात काही भागांत अतिवृष्टी होते, तर काही ठिकाणी कमी पाऊस पडतो. त्यामुळे संपूर्ण शहरासाठी एकच पूर्वानुमान देणे अचूक ठरत नाही. हायपरलोकल प्रणालीमुळे प्रत्येक भागासाठी स्वतंत्र माहिती देता येते. हे अलर्ट विभागवार, म्हणजे कुर्ला, अंधेरी, वांद्रे, दादर अशा ठिकाणांसाठी वेगळे असतील. ही प्रणाली नागरिकांच्या सुरक्षिततेसाठी अतिशय उपयुक्त ठरणार आहे. या अलर्ट्समुळे शाळा, कार्यालये, वाहतूक यंत्रणा आणि आपत्कालीन सेवांना योग्य पूर्वतयारी करता येईल. विशेषतः मुसळधार पावसाच्या दिवसांत पाण्याच्या साचण्याची शक्यता असलेल्या भागांमध्ये ही माहिती फार उपयोगी ठरणार आहे.

आयआयटी मुंबई आणि भारतीय हवामान विभाग यांचा मुख्य उद्देश म्हणजे जलद आणि अचूक माहिती देणे, जेणेकरून जनजीवन सुरळीत राहील आणि जीवितहानी टाळता येईल. हे उपक्रम मुंबई महानगरपालिकेच्या सहकार्याने राबवले जात आहेत. या प्रकल्पाचा पहिला टप्पा यशस्वी झाल्यानंतर, भविष्यात या प्रणालीचा विस्तार करून ठाणे, नवी मुंबई आणि इतर शहरी भागांमध्येही सुरू करण्याचा विचार आहे. आयआयटी बॉम्बेतील संशोधक आणि हवामानतज्ञांनी यासाठी विशेष सॉफ्टवेअर आणि कृत्रिम बुद्धिमत्तेचा (Artificial Intelligence) वापर केला आहे.

सध्या पावसाळा सुरु आहे आणि मुंबईत मुसळधार पावसाचे प्रमाण वाढले आहे. अशा वेळी ही प्रणाली नागरिकांना वेळेवर माहिती देऊन सुरक्षिततेस मदत करेल, असा विश्वास व्यक्त केला जात आहे. मुंबईकरांनी या अलर्टवर लक्ष ठेवण्याचे आणि प्रशासनाने दिलेल्या सूचनांचे पालन करण्याचे आवाहन करण्यात आले आहे.