दक्षिण चीन समुद्रातील चिनी दादागिरी आणि सामूहिक प्रयत्नांची गरज

 

चिनी तटरक्षकांनी गेल्या रविवारी दक्षिण चीन समुद्रात तीन फिलीपिनी जहाजांवर जलतोफांनी (water cannons) हल्ला केला. त्यापैकी एकाला धडक दिली, ज्यामुळे इंजिनचे गंभीर नुकसान झाले. फिलीपाईन्सच्या नौका आणि फिलीपीन कोस्ट गार्ड फिलीपिनी सैन्याला अन्न आणि इतर पुरवठा करण्यासाठी जात होत्या.

चिनी कोस्ट गार्ड जहाजांनी एक लांब पल्ल्याच्या ध्वनिक यंत्राचा(long-range acoustic devices) वापर केला. ज्यामुळे श्रवणशक्ती बिघडते, सैनिकांच्या कानाचे पडदे फ़ाटतात, फिलीपिनी क्रूला गंभीर दुखापती होऊन त्यांची लढण्याची क्षमता कमी होते व ते सदैव घाबरतात. या वर्षी समुद्रातील चकमकींमध्ये, चिनी तटरक्षक जहाजांनी लष्करी दर्जाच्या लेसरचा वापर केला, ज्यामुळे फिलीपिनी क्रूमेनला तात्पुरते अंधत्व आले आणि धोकादायक ब्लॉकिंगमुळे, जहाजांनी टक्कर मारल्यामुळे जहाजांचे नुकसान झाले.

’युनायटेड नेशन्स कन्वेन्शन ऑन लॉज ऑफ सी’मध्ये समुद्रकिनार्‍यापासून 12 किलोमीटरपर्यंत असलेल्या समुद्राला त्या देशाची टेरिटोरियल हद्द समजली जाते, त्यामध्ये त्या देशाचे कायदे लागू असतात. मात्र, इतर सगळ्या समुद्रांमध्ये जगातल्या जहाजांना हालचाल करायची परवानगी असते. मात्र, चीन म्हणतो की, संपूर्ण दक्षिण चीन समुद्र हा आमचा आहे आणि त्या समुद्रामध्ये आपला हक्क गाजवण्याकरिता सतत आक्रमक कारवाया करत असतो. मात्र, अन्य देश या दाव्याला मान्यता देत नाहीत.

सागरी मिलिशिया, ज्याला ’फिशिंग मिलिशिया’ असेही म्हणतात, हे चिनी सागरी सैन्यांपैकी एक आहे, जे चायना कोस्ट गार्ड (CCG) आणि ‘पीपल्स लिबरेशन आर्मी नेव्ही’ (PLAN) चे साहाय्यक म्हणून काम करतात, जे सागरी मोहिमांमध्ये वापरले जातात. दक्षिण चीन समुद्रातील अनेक आक्रमक घटनांमागे सागरी मिलिशियाचा हात आहे. या जहाजातून विमानांच्या कॉकपिट्सवर उच्च शक्तीचे लेझर निर्देशित केले गेले होते. यात रॉयल ऑस्ट्रेलियन नेव्ही हेलिकॉप्टरवर हल्ला समाविष्ट आहे.

दक्षिण चीन समुद्रात दररोज 100हून अधिक मिलिशिया जहाजे कार्यरत आहेत. 2022 मध्ये जहाजांची संख्या शिगेला पोहोचली, जेव्हा दक्षिण चीन समुद्रात सुमारे 400 मिलिशिया जहाजे तैनात करण्यात आली होती. मिलिशिया जहाजांची हालचाल आणि वर्तन वर्षानुवर्षे सातत्यपूर्ण राहिले आहे. चीनच्या मिलिशियामध्ये ‘सागरी मिलिशिया फिशिंग व्हेसल्स’ (MMFV) तसेच ‘स्प्रेटली बॅकबोन फिशिंग व्हेसल्स’ (SBFVS) नावाच्या मासेमारी नौकांचे मिश्रण असते. बहुतेक नौका 45 ते 65 मीटर लांबीच्या असतात, व्यक्तींच्या मालकीचे आहे, सरकारचे नाही. जे लष्कराचा भाग असतानाही नियमित नोकर्‍या करतात. मिलिशिया (PLAN) आणि (CCG) दोन्हींकडून प्रशिक्षित केले जातात. सागरी मिलिशिया चीनच्या दहा बंदरांवरून कार्यरत आहे. सागरी मिलिशियाने भाड्याने घेतलेली मासेमारी जहाजे आणि तयार केलेली जहाजे, या दोन्हींचा वापर त्याच्या कार्यात केला आहे.

जरी सागरी मिलिशिया (PRC)च्या सशस्त्र दलाचा भाग आहे. 2018 मध्ये ते निशस्त्र होते. मिलिशियाद्वारे वापरली जाणारी हिंसा ही मुख्यतः धोकादायक हालचाली आणि प्रसंगी टक्कर मारणे यांपुरती मर्यादित होती. आता मिलिशिया जहाजे मोठ्या पाण्याच्या तोफांनी सुसज्ज असू शकतात, तर काहींना लहान शस्त्रेदेखील दिली जातात. काही सागरी मिलिशिया युनिट्स नौदलाच्या माईन्स आणि विमानविरोधी शस्त्रांनी सुसज्ज आहेत.

सागरी मिलिशियाच्या मुख्य तुकड्यादेखील आहेत. ज्या मिलिशियाच्या कामासाठी सज्ज असतात. या जहाजांची रॅमिंगसाठी तयारी आहे. सागरी मिलिशिया पश्चिम पॅसिफिकच्या भागात इतर देशांच्या क्षेत्र घुसण्याच्या मोहिमांमध्ये भाग घेते. चिनी पारंपरिक नौदल, मासेमारी जहाजांचा वापर करून, लष्करी संघर्ष टाळून, त्याचे सागरी दाव्यांचे रक्षण करत आहे. ’तैवान इन्स्टिट्यूट फॉर नॅशनल डिफेन्स अ‍ॅण्ड सिक्युरिटी रिसर्च’च्या संशोधनानुसार, चीनचे सागरी मिलिशिया त्यांच्या ‘ग्रे झोन’ डावपेचांचा एक भाग आहे, ज्याचा वापर पारंपरिक युद्धाचा उंबरठा ओलांडल्याशिवाय चीनच्या शेजारी देशांविरुद्ध संघर्ष करण्यासाठी केला जातो.

चिनी कोस्ट गार्ड दक्षिण चीन समुद्रामध्ये दादागिरी करतो आणि इतर देशांच्या जहाजांच्या विरुद्ध आक्रमक कारवाई करतो. नेमक्या कुठल्या आक्रमक कारवाया चिनी कोस्ट गार्ड समुद्रात करत आहेत? या कारवाया कुठल्या देशांच्या विरुद्ध होत आहेत आणि या कारवाया थांबवण्याकरिता कुठली प्रति कारवाई केली पाहिजे? चिनी कोस्ट गार्ड इतर देशांच्या जहाजांना त्यांच्या हक्काच्या क्षेत्रातून बाहेर काढतो, इतर देशांच्या जहाजांचा मार्ग रोखून त्यांना तपासतो. या तपासात जहाजातील नाविकांची चौकशी, जहाजातील मालाची तपासणी आणि जहाजाचे नकाशे आणि दस्तऐवजाची तपासणी केली जाते. चीनचा कोस्ट गार्ड जहाजावरील नाविकांना अटक करतो, जहाजाचा ताबा घेतो आणि जहाजला चीनच्या बंदरात नेतो.

 

चीनचा कोस्ट गार्ड इतर देशांच्या जहाजांवर धमकावणी करतो आणि मारहाणीत जहाजातील नाविकांना शारीरिक आणि मानसिक त्रास दिला जातो. इतर देशांच्या जहाजांच्या मालांचे नुकसान केले जाते. चिनी कोस्ट गार्ड जहाजांवर पाणबुडी, तोफखाना किंवा इतर शस्त्रास्त्रांनी हल्ला करू शकते. होणार्‍या नुकसानामध्ये, चिनी कोस्ट गार्ड इतर देशांच्या जहाजांचे इंजिन, दिवे किंवा इतर उपकरणे खराब करते. चिनी कोस्ट गार्डच्या आक्रमक कारवाया फिलीपाईन्स, व्हिएतनाम, मलेशिया, इंडोनेशिया, जपान आणि थायलंड यांच्या विरुद्ध केल्या जातत. या देशांचेसुद्धा दक्षिण चीन समुद्रात ’एक्सक्लुझिव्ह इकोनोमिक’ झोन्स आहेत. अमेरिकेच्या जहाजांना पण चिनी कोस्ट गार्डने अनेक वेळा अडवले आहे.

चीनच्या या आक्रमक कारवायांमुळे दक्षिण चीन समुद्रात तणाव वाढत आहे. हा तणाव कमी करण्यासाठी आणि चीनच्या दादागिरीला आळा घालण्यासाठी अन्य देशांनी एकत्रितपणे प्रयत्न केले पाहिजेत. आंतरराष्ट्रीय समुदायाला या कारवायांबद्दल जागरूक केले पाहिजे. चीनच्या आक्रमक कारवाईंविरोधात आंतरराष्ट्रीय स्तरावर निषेध नोंदवावा. चीनवर दक्षिण चीन समुद्रातून मागे हटण्यासाठी आंतरराष्ट्रीय दबाव आणावा.इथल्या देशांनी आपल्या जहाजांना अधिक सज्ज आणि प्रशिक्षित केले पाहिजे. चीनच्या आक्रमक कारवायांच्या प्रतिसादात सैन्य तैनाती वाढवाली जावी. आपल्या जहाजांना दक्षिण चीन समुद्रात अधिक आणि सतत पाठवून आपल्या समुद्राचे रक्षण केले पाहिजे. काही देशांनी यापैकी काही उपाययोजना केल्या आहेत. फिलीपाईन्सने आपल्या नौदलाची तैनाती दक्षिण चीन समुद्रात वाढवली आहे आणि आंतरराष्ट्रीय न्यायालयात चीनविरुद्ध दावा दाखल केला आहे. तथापि, या उपाययोजना अजूनही पुरेशा नाहीत. चीन या कारवाया थांबवण्यास तयार नाही.

चीनचे राष्ट्राध्यक्ष शी जिनपिंग यांनी त्यांच्या तटरक्षकांना मोकळा लगाम दिला आहे. ते म्हणाले की, “चीनच्या सार्वभौमत्वाचे रक्षण करण्यासाठी, चिनी तटरक्षकांनी सागरी कायद्याची अंमलबजावणी करावी. त्यामुळे चीनचे तटरक्षक दल दक्षिण चीन समुद्रात आणखी आक्रमक लष्करी कारवाई करू शकते, या कारवाया थांबवण्यासाठी देशांनी अजून काय केले पाहिजे?' तर या देशांनी एकत्र काम करून, चिनी कोस्ट गार्डला आव्हान दिले पाहिजे. यामध्ये देशांनी एकत्रित समुद्री मोहिमांचे आयोजन केले पाहिजे आणि एकमेकांच्या जहाजांचे रक्षण केले पाहिजे. देशांनी ’संयुक्त राष्ट्रा’च्या समुद्री हक्क कायद्याचा अवलंब करून, चिनी कोस्ट गार्डला आव्हान दिले पाहिजे. या कायद्यानुसार, देशांना त्यांच्या समुद्री हक्काचे रक्षण करण्याचा अधिकार आहे. देशांनी चीनवर आर्थिक दबाव आणून चीनला आव्हान दिले पाहिजे. चीनवर व्यापारी निर्बंध घातले पाहिजेत, चीनमधील गुंतवणूक कमी केली पाहिजे. भारताने चीन वापरत असलेल्या, ’ग्रे झोन वॉरफेर’चा पूर्ण अभ्यास करायला पाहिजे आणि असे डावपेच जर भारताच्या विरुद्ध वापरण्यात आले, तर त्याला कसे प्रत्युत्तर द्यायचे, याचे नियोजन प्रारंभीच करून ठेवायला पाहिजे.