मुंबई (विशेष प्रतिनिधी) - सिंधुदुर्ग जिल्ह्यातील दोडामार्ग तालुक्यात संकटग्रस्त असणाऱ्या मलबार ट्री टोड या मंडूकाचे दर्शन झाले आहे (malabar tree toad). दोडामार्गातील वन्यजीव निरीक्षकांना सोमवार दि. १६ जून रोजी रात्री या बेडकाचे दर्शन झाले (malabar tree toad). पश्चिम घाटातील या पावसाळी जीवाचा उत्तरेकडचा अधिवास हा दोडामार्ग तालुक्यात आहे. राज्यात मंडूकाची ही संकटग्रस्त प्रजात केवळ दोडामार्ग तालुक्यात आढळते. (malabar tree toad)
'आययुसीएन'ने संकटग्रस्त म्हणून नोंद केलेला मलबार ट्री टोड हा पश्चिम घाटाचा प्रदेशनिष्ठ मंडूक आहे. बेडूक आणि मंडूक यांच्यातील महत्वाचा फरक म्हणजे बेडकांची त्वचा ओलसर व गुळगुळीत असते तर टोडची त्वचा कोरडी आणि लहान ग्रंथींमुळे खरखरीत असते. बेडकांचे मागचे पाय जाड व मांसल असतात, तर मंडूकाचे पाय बारीक हाडकुळे असतात. २०२२ साली या मंडूकाची महाराष्ट्रातून प्रथमच नोंद झाली. दोडामार्ग तालुक्यातील तिलारीच्या जंगलात त्याचा अधिवास आढळला. त्यानंतर तीन वर्षांनी हा मंडूक पुन्हा एकदा निदर्शनास आला आहे. दोडामार्गातील वन्यजीव निरीक्षक मकरंद नाईक, संजय सावंत, संजय नाटेकर आणि उदय सातर्डेकर हे सोमवारी रात्री वन्यजीव निरीक्षणासाठी गेले होते. त्यावेळी त्यांना हा मंडूक दिसला.
१८७६ साली पहिल्यांदा या मंडूकाचा शोध गंथर या जिवशास्त्रज्ञाने लावला. त्यानंतर १०० वर्षांनी केरळमधील सायलेंट व्हॅली नॅशनल पार्क येथे ही प्रजाती पुनःएकदा दिसून आली. भारतात सापडणाऱ्या इतर टोड प्रजाती जमिनीवरती, गवतामध्ये राहतात, तर मलबार ट्री टोड नावाप्रमाणे झुडुपांच्या फांद्यांवर किंवा वृक्षांच्या खोडावर अगदी जमिनीपासून १० मिटर उंचीवर आढळतो. सहयाद्रीच्या काही मोजक्याच भागांमध्ये समुद्रसपाटीपासून २५०ते १००० मीटरपर्यंत यांचा अधिवास आहे. हा बेडूक निशाचर असून पावसाळ्याच्या सुरुवातीच्या काळातच तो नजरेस पडतो.