चंद्रानंतर आता भारताची झेप सूर्याकडे, आदित्य एल१ मिशनचा मुहुर्त ठरला!

नवी दिल्ली : चांद्रयान-३ चंद्राच्या पृष्ठभागावर उतरवल्यानंतर भारतीय अंतराळ संशोधन संस्था (इस्रो) नेही आपल्या नवीन मोहिमेची तयारी पूर्ण केली आहे. चंद्र मोहिमेच्या यशानंतर भारत हा सूर्याचा अभ्यास करणारा चौथा देश ठरणार आहे. यापूर्वी अमेरिका, रशिया आणि युरोपियन स्पेस एजन्सीने सूर्यावर संशोधन केले आहे. पुढील महिन्यात २ सप्टेंबर रोजी हे मिशन सुरू होण्याची शक्यता आहे.अहमदाबादमधील स्पेस अॅप्लिकेशन सेंटरचे संचालक नीलेश एम. देसाई यांनी एनएनआय या वृत्तसंस्थेला आदित्य एल-1 बद्दल माहिती दिली आहे. "आम्ही आदित्य-L1 मोहिमेचे नियोजन केले आहे आणि ते तयार आहे. ते २ सप्टेंबर रोजी प्रक्षेपित होण्याची शक्यता आहे," असे ते म्हणाले.

 

ब्रिक्स आणि ग्रीसला भेट देऊन पंतप्रधान नरेंद्र मोदी भारतात परतले आहेत. भारतात आल्यानंतर पंतप्रधान मोदींनी सर्वप्रथम बंगळुरूमधील इस्रो सेंटर गाठले आणि तेथे भाषण केले. पंतप्रधानांच्या भाषणावर नीलेश एम. देसाई म्हणतात, पीएम मोदींचे भाषण खूप प्रेरणादायी होते. माननीय पंतप्रधानांच्या घोषणाही आपल्या सर्वांसाठी प्रेरणादायी होत्या. त्यांनी २३ ऑगस्ट हा राष्ट्रीय अंतराळ दिवस म्हणून घोषित केला, आमच्यासारख्या अवकाश शास्त्रज्ञांसाठी ही मोठी गोष्ट आहे. चांद्रयान-३ लँडर ज्या बिंदूवर उतरले ते बिंदू "शिवशक्ती" म्हणून घोषित करण्यात आले. या घोषणांनी आम्हा सर्वांना अंतराळ क्षेत्रात देशासाठी काम करण्यासाठी पुन्हा झोकून देण्याची प्रेरणा दिली आहे."

इस्रोच्या मते, या मोहिमेचे उद्दिष्ट सूर्याचे क्रोमोस्फियर आणि कोरोनलची गतिशीलता, सूर्याचे तापमान, कोरोनल मास इजेक्शन, कोरोनलचे तापमान, अवकाशातील हवामान आणि इतर अनेक वैज्ञानिक बाबींचा अभ्यास करणे आहे.

सूर्याच्या पृष्ठभागावर प्रचंड तापमान असते. त्याच्या पृष्ठभागावरील प्लाझ्मा स्फोट हे तापमानाचे कारण आहे. प्लाझ्माच्या स्फोटामुळे लाखो टन प्लाझ्मा अवकाशात पसरतो, ज्याला Coronal Mass Ejection (CME) म्हणतात. तो प्रकाशाच्या वेगाने संपूर्ण विश्वात पसरतो. बर्‍याच वेळा सीएमई देखील पृथ्वीच्या दिशेने येते, परंतु पृथ्वीच्या चुंबकीय क्षेत्रामुळे ते पृथ्वीपर्यंत पोहोचत नाही. परंतु अनेक वेळा सीएमई पृथ्वीच्या बाहेरील थरात घुसून पृथ्वीच्या वातावरणात प्रवेश करते.

 

जेव्हा सूर्याचे कोरोनल मास इजेक्शन पृथ्वीच्या दिशेने येते तेव्हा पृथ्वीच्या कक्षेत फिरणाऱ्या उपग्रहाचे बरेच नुकसान होते. पृथ्वीवरील लहान वेब संप्रेषणातही अडथळा येतो. म्हणूनच मिशन आदित्य एल-1 सूर्याजवळ पाठवले जात आहे, जेणेकरून सूर्याकडून येणारे कोरोनल मास इजेक्शन आणि त्याची तीव्रता वेळेत काढता येईल. यासोबतच संशोधनाच्या दृष्टिकोनातूनही मिशनचे अनेक फायदे आहेत.तसेचआदित्‍य L-1 ला पृथ्‍वी आणि सूर्याच्‍या मध्‍ये लॅग्रेंज पॉइंट १ वर ठेवण्‍यात येईल. पृथ्वीपासून त्याचे अंतर 1.5 दशलक्ष किलोमीटर आहे.