'चांद्रयान- ३' च्या यशस्वी मोहिमेत ठाण्याच्या उद्योजकांचा सहभाग

ठाणे : चांद्रयान- ३च्या यशस्वी मोहिमेत ठाण्यातील उद्योजकांचाही सहभाग मोलाचा ठरला. अग्निसुरक्षा क्षेत्रात काम करणाऱ्या मिहिर घोटीकर यांच्या एच. डी. फायर प्रोटेक्ट प्रा. लि. कंपनीने एच डी वर्षा 'नॉझल्स' हे उपकरण 'इस्त्रो'ला तयार करून दिले होते. पृष्ठभागावर अवतरण होत असताना प्रचंड ध्वनिलहरी तयार होतात. त्यामुळे इस्त्रोच्या यंत्राचे नुकसान होऊ शकते. ते 'नॉझल्स'मुळे टाळले जाते. तर, या मोहिमेतील इंजिनामध्ये लागणाऱ्या 'फ्रिक्शन रिंग' हा अत्यंत महत्त्वाचा भाग शहापूरच्या साने बंधूंनी त्यांच्या कारखान्यातून बनवला आहे.

चांद्रयान- ३ ने चंद्राच्या दक्षिण ध्रुवावर विश्वविजयी अवतरण करून संपूर्ण जगाला थक्क केले. या घटनेनंतर संपूर्ण जगभरातून भारत तसेच इस्त्रोवर अभिनंदनाचा वर्षाव होत आहे. इस्त्रोच्या या यशात ठाण्यातील उद्योजकांचाही मोलाचा वाटा आहे. मुलुंड येथील मिहिर घोटीकर संचालक असलेल्या वागळे इस्टेट येथील एच. डी. फायर प्रोटेक्ट या अग्निसुरक्षा क्षेत्रात कार्यरत असलेल्या कंपनीमध्ये तयार झालेल्या एचडी वर्षा नॉझल्स (H D Varsha Nozzles) या उपकरणाचा वापर करण्यात आला.“नॉझलची संकल्पना इस्रोचीच होती. यान प्रक्षेपित होण्याच्या प्रक्रियेदरम्यान लाँच पॅडवर प्रचंड मोठा - ज्याला हाय डेसिबल म्हणता येईल असा ध्वनी निर्माण होतो. त्या ध्वनिलहरींची तीव्रता कमी करणारे विशिष्ट नॉझल्स कंपनीने बनवुन दिले.

तर, शहापूरचे सुरेश आणि गणेश साने यांच्या साने ब्रदर्स व एलोरा इंजिनियर्स या कंपनीनेही महत्त्वाचे उपकरण तयार केले. साने यांचा कारखाना माजिवाडा आणि आसनगाव येथे आहे. मंगळ मोहीम आणि चांद्रयान एक, दोन -आणि आता तिसऱ्या मोहिमेतही साने यांनी यानाच्या इंजिनसाठी 'फ्रिक्शन रिंग' बनवून दिल्या होत्या. साने यांच्या या महत्त्वपूर्ण कामगिरीमुळे २०१३ मध्ये इस्रोने सुवर्ण पदक देऊन त्यांचा गौरव केला होता. चांद्रयान- ३ मोहीम यशस्वी झाल्यानंतर, इस्रोने साने बंधूंना मोबाइलवर संदेश पाठवून साने व त्यांच्या कर्मचाऱ्यांचे आभार व्यक्त केले.

इस्रो ही गेली अनेक वर्षे एचडी फायर प्रोटेक्ट या कंपनीशी संलग्न असून चांद्रयानच नव्हे, तर संस्थेच्या विविध प्रकल्पांत या कंपनीच्या उत्पादनांचा वापर करण्यात आला आहे. चंद्रयान- २ मध्येही आमचा सहभाग होता.लाँचरमधील पाणी हे ध्वनिलहरी शोषून घेतात. वाहत्या पाण्याचा उच्च वेगात मारा केला. तर, हा ध्वनी नियंत्रित होऊ शकतो. इस्त्रोच्या शास्त्रज्ञांकडून या उपकरणाची तपासणी करण्यात आली होती. नॉझल्स उपकरणामुळे अवतरण करताना ध्वनी लहरी नियंत्रित ठेवता येतात. यापूर्वीही इस्रोच्या काही मोहिमेत नॉझल्स उपकरणाचा वापर झाला आहे.