रुग्णाचे विश्लेषण आणि समन्वय

उदाहरणार्थ, अस्थमाचा रुग्ण हा या अस्थमांसाठी वर्षानुवर्षे पंप घेत असतो. पंप घेतल्या की, त्याला तात्पुरते बरे वाटते. परत दुसर्‍या दिवशी तसाच त्रास होतो व पंप घ्यावा लागतो. म्हणजेच काय तर या प्रकारच्या औषधांनी रोग हा पूर्ण बरा कधीच होत, फक्त तात्पुरता आराम मात्र मिळतो. याचे मुख्य कारण असे की, आजाराचा किंवा रोगाचा खोलवर जाऊन अभ्यास केलाच गेलेला नसतो. फक्त मधुमेह, अस्थमा अशी आजाराची नावे त्या आजाराला देऊन वैयक्तिकीकरण न करता सर्व रुग्णांना तीच औषधे दिली जातात. यामुळे आजार मुळापासून बरा होतच नाही आणि वर त्या रुग्णांना सांगितले जाते की, आयुष्यभर ही औषधे घ्यावी लागणार. आपल्या शास्त्रामधील त्रुटी हे लोक अशाप्रकारे झाकतात असो जर आजार मुळापासून काढायचा असल्यास ’concept of disease’ चा अभ्यास करणे फार गरजेचे ठरते.

असा अभ्यास जेव्हा केला जात नाही, तेव्हा औषधाची मूळ कल्पना ही आजार हा लोकल प्रॉब्लेम आहे व तो नीट हाताळला तर तो बरा होईल, यावर अवलंबून असते. उदा. मधुमेह म्हणजे स्वादुपिंडातील खीश्रशीं उशश्रश्री मधील बिघाड ‘एविलेप्सी’ म्हणजे मेंदूची बिघडलेली स्थिती तसेच ‘र्‍हुमॅटॉईड आरथ्रापटीस’ म्हणजे शरीराच्या रोगप्रतिकारक शक्तीमध्ये झालेला बिघाड अशा पद्धतीने आजाराकडे पाहिले जाते. परंतु, या सर्व संस्थांमध्ये बिघाड का झालाय, हे जाणणे फार महत्त्वाचे असते, त्यालाच म्हणतात Fundamental cause of disease. (क्रमश:)