पश्चिमेचे पुसट होत जाणे...

आपली तिसरी तख्तपोशी साजरी करून चीनचे हुकूमशाह शी जिनपिंग जगाच्या कल्याणासाठी बाहेर पडले. आपल्या सारखाच दुसरा हुकूमशाह त्यासाठी त्यांनी शोधून काढला. त्याचे नाव आहे व्लादिमीर पुतीन. रशिया व युक्रेन यांच्यातील युद्ध कधी संपणार, याची कल्पना कोणालाच नाही. लहानमोठ्या चकमकी, त्यानंतर दोन्ही देशांच्या राष्ट्रप्रमुखांनी आपापल्या किंवा शत्रूराष्ट्राच्या इलाख्यात प्रकट व्हावे, त्यांच्या त्यांच्या माध्यमकर्मींनी त्याच्या चित्रफिती जाहीर कराव्या आणि परस्परांच्या सरदार-शिलेदारांमध्ये हवा भरावी, अशी ही लढाई चालू आहे. रशिया व युक्रेनमध्ये यामुळे प्रत्यक्ष किती नुकसान झाले, याचे आकडे समोर येत असले तरी त्याला अनेक तर्क आहेत. दोन्ही देश आपापल्या परिने जगाला हे पटवून देण्याचा प्रयत्न करीत आहेत की, तेच कसे बरोबर आहेत. चीनचे राष्ट्राध्यक्ष शी जिनपिंग यांनी आता हे युद्ध संपण्यासाठी पुढाकार घेतल्याच्या बातम्या आहेत. यापूर्वी भारताचे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनीही असे पुढाकार घेतले होते. त्यासाठी त्यांचे जगभरातून कौतुकही झाले. अमेरिकेतून तर त्यांची शांततेच्या ‘नोबल पुरस्कारा’साठी सर्वोत्कृष्ट म्हणून चर्चाही झाली. यानंतरच शी जिनपिंग यांनी पुढाकार घेतला, हे आपण लक्षात घेतले पाहिजे.

भारताने या दोन्ही देशांसमोर संवादाने मार्ग काढण्याचा पहिला पर्याय ठेवला होता. जगावर युद्धाचे सावट आले की कोणताही धोरणी राजकारणी आणि त्याचा परराष्ट्र विभाग करतो, तेच मोदी व त्यांच्या सरकारने केले. युक्रेन युद्धात भारताने कोणाचीही बाजू घेतली नाही. मात्र, युक्रेनला पुतीन यांच्या महत्त्वाकांक्षेचा तडाखा बसल्यावर मानवतेच्या दृष्टीने जी मदत करायला हवी, ती मात्र नक्की केली. असे करत असताना भारताने रशियाला खडे बोल सुनावले वगैरे असे काही केले नाही. राजकीय समजूतदारपणा दाखवित जितक्या सूचना पुतीन यांना करता येत होत्या तितक्या मोदी करीत राहिले अन् आजही करीत आहेत. मुळात आजचे जग हे युद्धाचे जग नाही, हे पटवून देण्याचा त्यांचा प्रयत्न आहे. या दरम्यान युद्धामुळे जगावर इंधन आणि अन्नसुरक्षेचे जे संकट घोंगावत आहे, त्यात रशियासोबत इंधनाचा व्यवहार करून भारताने आपले हित साधले व डॉलरवरचे देवाणघेवाणीबाबतचे आपले अवलंबित्व कमी करून टाकले. यामुळे भारताला अनेक आंतरराष्ट्रीय व्यासपीठांवर बर्‍याच प्रश्नांनाही सामोरे जावे लागले. युरोप व अमेरिकेत काही विशिष्ट मूल्य मानणारे गट आहेत. या गटांमध्ये पत्रकार आहेत, लेखक आहेत, सिनेटरही आहेत. ‘युद्ध नको’ वगैरे गोष्टी करीत स्वत:च्या तुंबड्या तुडुंब भरण्याचे उद्योग हे लोक करीत असतात.