रत्नागिरीतून 'फ्लॅटवर्म'च्या नव्या प्रजातीचा उलगडा

मुंबई ( अक्षय मांडवकर ) - रत्नागिरीतील उंडी गावाजवळच्या समुद्रकिनाऱ्यावरून 'फ्लॅटवर्म' या समुद्री जीवांमधील नव्या प्रजातीचा उलगडा करण्यात आला आहे. ही नवी प्रजात 'स्टायलोस्टोमम' पोटजातीमधील असून उष्णकटिबंधीय पट्ट्यात प्रथमच या पोटजातीची नोंद करण्यात आली आहे. याशिवाय रत्नागिरीच्या किनाऱ्यालगत सापडलेल्या 'फ्लॅटवर्म'च्या आणखी चार प्रजातींपैकी 'युरिलेप्टा औरंटीयाका' ही प्रजात हिंदी महासागरात प्रथमच सापडली आहे. 'बाॅम्बे नॅचरल हिस्ट्री सोसायटी'च्या (बीएनएचएस) सागरी जीवशास्त्रज्ञांना या प्रजातींचा उलगडा करण्यात यश मिळाले आहे.

 

 

नव्याने सापडलेल्या 'फ्लॅटवर्म'चे नामकरण 'स्टायलोस्टोमम मिक्सटोमॅक्युलॅटम' करण्यात आल्याची माहिती संशोधिका रेश्मा पितळे यांनी 'मुंबई तरुण भारता'ला दिली. २०१२ मध्ये रत्नागिरी जिल्ह्यातील उंडी गावाजवळच्या समुद्रकिनाऱ्यावर ही प्रजात आम्हाला सापडली होती. त्यानंतर तिच्यावर अभ्यास करुन जुलै २०१८ मध्ये या प्रजातीचा शोध निंबध आम्ही 'झूटॅक्सा'ला पाठविल्याचे त्यांनी सांगितले. या प्रजातीच्या पिवळसर-पांढऱ्या रंगाच्या शरीरावर गडद आणि फिक्या काळपट रंगांच्या ठिपक्याची सरमिसळ पाहावयास मिळते. म्हणूनच या नव्या प्रजातीचे नाव 'मिक्सटो' म्हणजे मिक्स (सरमिसळ) आणि 'मॅकुले' अर्थात ठिपके या अनुषंगाने ठेवल्याचे त्या म्हणाल्या. या प्रजातीचे नमुने साधारण ३ ते ४ मिलीमीटर आकाराचे आहेत. 'फ्लॅटवर्म'च्या या नव्या प्रजातीची चाचणी 'आकारशास्त्रा'च्या (माॅर्फोलाॅजी) आधारे करण्यात आली. यासाठी प्रजातीच्या बाह्यअंगपरिक्षणाबरोबरच अंतर्गत भागातील प्रजनन अंगाचे परिक्षण करण्यात आले. बाह्यअंगपरिक्षण त्यांच्या नेत्रकांची संख्या (आयस्पाॅट) आणि रंगवैशिष्ट्यांच्या आधारे केल्याचे पितळे यांनी सांगितले. 'स्टायलोस्टोमम' या प्रजातीमधील प्रत्येक प्रजातीच्या नेत्रकांची संख्या वेगवेगळी असते.

'पाॅलीक्ल्याड'चा १०० वर्षांनी अभ्यास

ब्रिटीश प्राध्यापक फ्रॅंक लेडलाॅ यांनी १९०२ मध्ये भारतात सर्वप्रथम 'पाॅलीक्ल्याड' प्रजातीच्या काही नोंदी केल्या होत्या. लक्षव्दीप बेटावरुन या प्रजातींची नोंद त्यांनी केली होती. त्यानंतर जवळपास १०० वर्षांहून अधिक काळाने २०११ मध्ये 'बीएनएचएस'च्या शास्त्रज्ञांनी भारतात 'पाॅलीक्ल्याड'च्या १० प्रजाती प्रथमच नोंदविल्या.