आर्थिक साक्षरता आणि सज्जतेचा प्रवास हा केवळ मालमत्तेचे रक्षण करण्यापुरता मर्यादित नाही, तर हा एक मार्ग आहे, ज्यावर आपण योग्य मार्गदर्शन आणि साधनांसह आत्मविश्वासाने चालू शकतो. भारतात जिथे सामाजिक सुरक्षा प्रणाली मर्यादित आहेत, तिथे निवृत्त झाल्यानंतर व्यक्तींनी त्यांचे आर्थिक हित जोपासण्यासाठी सक्रिय पावले उचलणे आवश्यक आहे. त्यासाठी सुरक्षित आणि समृद्ध निवृत्तीकडे नेणार्या पायर्या समजून घेणे महत्त्वाचे आहे. सर्वसमावेशक आरोग्य विम्यापासून ‘स्मार्ट’ गुंतवणुकीच्या निवडीपर्यंत आणि त्याही पलीकडे, आनंद, शोध आणि मन:शांती यांनी भरलेल्या जीवनाला आधार देणारा स्थिर आर्थिक पाया तुम्ही कसा रचू शकता, याचा विचार करूया.
सुरक्षित सर्वसमावेशक आरोग्य विमा
वयानुसार आजारांबद्दलची आपली संवेदनशीलता, तीव्रता वाढत जाते. त्यामुळे आरोग्य विमा योजनेचे महत्त्व आपसुकच अधोरेखित होते. अनपेक्षित वैद्यकीय खर्चापासून संरक्षण करण्यासाठी उपचारांवरील प्रतिबंधात्मक ‘कॅप्स’ टाळून, सर्वसमावेशक आरोग्य विमा पॉलिसी निवडणे महत्त्वपूर्ण आहे.
गुंतवणुकीत विविधता आणा
जोखीम कमी करण्यासाठी आणि दीर्घकालीन परताव्याला अनुकूल करण्यासाठी एक चांगला गुंतवणूक पोर्टफोलिओ आवश्यक आहे. मुदतठेवी किंवा बचत खाते यांसारख्या पारंपरिक साधनांवर पूर्णपणे अवलंबून न राहता, इक्विटी आणि म्युच्युअल फंड यांसारख्या गुंतवणूक पर्यायांचाही अवलंब करता येईल. निवृत्तीनंतर स्थिर उत्पन्नाचा प्रवाह राखण्यासाठी नियमित ‘पेआउट ऑफर’ करणार्या योजनांमध्ये गुंतवणूक करणे आवश्यक आहे. वैयक्तिक उद्दिष्टे, जोखीम सहनशीलता आणि आर्थिक परिस्थिती याचा विचार करुन सल्लागारांकडून मार्गदर्शन घेण्याचा विचार करा. व्यावसायिक सल्ले गुंतवणुकीची रणनीती ठरविण्यात, कर दायित्वे कमी करण्यात आणि सेवानिवृत्ती नियोजनाच्या विशिष्ट समस्यांवर प्रभावीपणे तोडगा काढण्यासाठी फायदेशीर ठरतात.
कर नियोजन
नोकरीधंद्यात कर नियोजन हे अत्यंत महत्त्वाचे. कारण, ते तुमच्या निव्वळ उत्पन्नावर लक्षणीय परिणाम करू शकते. कार्यक्षम कर नियोजन हे सुनिश्चित करते की, तुम्ही तुमच्या गुंतवणुकीच्या कर परिणामांचा विचार करून आणि त्यानुसार नियोजन करून, तुमची मेहनतीने कमावलेल्या पैशाचे सुनियोजन करता.
खर्चाचे व्यवस्थापन
तुमची बचत तुमच्या सेवानिवृत्तीपर्यंत टिकून राहावी, यासाठी तुमच्या खर्चावर नियंत्रण ठेवणे महत्त्वाचे आहे. तुमच्या खर्चाचे नियोजन आणि त्याचा प्राधान्यक्रम ठरविताना आर्थिक चिंता टाळता येते आणि तुम्हाला जीवनाचा नियोजित आनंद लुटता येतो. निवृत्ती नियोजन ही एक-वेळची क्रिया नाही, तर एक निरंतर चालणारी प्रक्रिया आहे.वैयक्तिक परिस्थिती, आर्थिक उद्दिष्टे, बाजारातील परिस्थिती आणि नियामक लँडस्केपमधील बदलांमुळे सेवानिवृत्ती योजनांचे नियमित पुनर्मूल्यांकन करणे आवश्यक आहे. त्यासाठी गुंतवणुकीच्या कामगिरीचे निरीक्षण करा, पोर्टफोलिओचे काळजीपूर्वक व्यवस्थापन करा आणि आर्थिक उद्दिष्टांनुसार आवश्यक सुधारणा करा. तसेच, आर्थिक नियोजन आवश्यक असतानाच, जीवनाकडे पाहण्याचा सकारात्मक दृष्टिकोन आपल्या कल्याणासाठी तितकाच महत्त्वाचा आहे. सक्रिय राहणे, नवीन कौशल्ये शिकणे आणि इतरांशी संपर्क साधणे, हे निरोगी आणि आर्थिकदृष्ट्या सुरक्षित जीवन जगू शकते.
अश्विनी कंपडिया
(लेखक ‘गेट सेट अप’च्या मॅनिजिंग डायरेक्टर आहेत.)