पुणे जिल्ह्यातील लोणावळास्थित भुशी धरण परिसरातून १९१८ साली शोधण्यात आलेली ‘लिम्नोफिला लिम्नोफिलॉइड्स’ ही पाणवनस्पतीची प्रजात नामशेष झाली आहे (Limnophila limnophiloides plant species endemic to bhushi dam). ‘इंटरनॅशनल युनियन फॉर कन्झर्वेशन ऑफ नेचर’ने (आययूसीएन) या संदर्भातील घोषणा केली आहे. ‘आययूसीएन’ने आपल्या ‘लाल यादी’त या प्रजातीला ‘नामशेष’ म्हणून नमूद केले आहे. या प्रजातीच्या शोधानंतर गेल्या कित्येक वर्षांत या प्रजातीचा मागमूस न लागल्याने आणि भुशी धरण क्षेत्रात झालेल्या पर्यटनवाढीमुळे जगात केवळ या परिसर
Read More
जगात केवळ सिंधुदुर्ग जिल्ह्यात आढळणार्‍या ‘सेरोपेजिया मोहनरामी’ (Ceropegia mohanramii) या कंदीलपुष्पाच्या प्रजातीला ‘नष्टप्राय’ (क्रिटिकली एंडेंजर्ड) श्रेणीत स्थान देण्यात आले आहे. ‘इंटरनॅशनल युनियन फॉर कॉन्झर्वेशन ऑफ नेचर’ने (आययूसीएन) गुरुवार, दि. २७ जून रोजी या कंदीलपुष्पाला ‘नष्टप्राय’ प्रजात म्हणून घोषित केले (Ceropegia mohanramii) . सिंधुदुर्ग जिल्ह्यातील वेंगुर्ला तालुक्यातील केवळ एका सड्यावरच ही प्रजात आढळत असल्याने यानिमित्त तिच्या संवर्धनाची नितांत गरज निर्माण झाली आहे. (Ceropegia mohanramii)
गवताळ प्रदेशांमध्ये (grassland) वृक्षारोपण आणि शेती केल्यास त्याच्या परिणाम गवताळ प्रदेशातील स्थानिक प्रजातींवर पडत असल्याचे संशोधन समोर आले आहे. गवताळ प्रदेशांवरील (grassland) वृक्षरोपणामुळे प्रामुख्याने चार आणि शेतीमुळे सहा स्थानिक प्रजातींच्या अस्तित्त्वावर गदा येते. या दोन्ही लागवडीमुळे गवताळ प्रदेशातील (grassland) एकंदरीत ६५ स्थानिक प्रजातींना धोका निर्माण होतो, असे 'जर्नल ऑफ इकोलॉजी' या आंतरराष्ट्रीय नियतकालिकामध्ये नुकत्याच प्रकाशित झालेल्या संशोधनामध्ये नमूद करण्यात आले आहे. (grassland)
तमिळनाडूतून तीन नव्या पालींचा शोध लावण्यात आला आहे. ठाकरे वाईल्डलाईफ फाऊंडेशनच्या तेजस ठाकरे, अक्षय खांडेकर आणि इशान अगरवाल यांनी अशा तीन दुर्मिळ पालींचा शोध लावला आहे. जर्मनीमधून प्रकाशित होणाऱ्या ‘व्हर्टब्रेट झुलॉजी’ या आंतरराष्ट्रीय संशोधन पत्रिकेत त्यांचा यासंबंधीतील शोध निबंध प्रकाशित झाला आहे.
सातारा जिल्ह्यातील पठरांवरून एका प्रदेशनिष्ठ वनस्पती प्रजातीचा शोध लावण्यात आला आहे. 'लेपिडागेथिस महाकस्सपेयई' ही 'अक्यांथेसी' कुळातील वनस्पती शोधण्यात आली आहे. याबाबतचा शोधनिबंध 'नॉर्डिक जर्नल ऑफ बॉटनी' ह्या जागतिक जर्नलमध्ये नुकताच प्रकाशित करण्यात आला. यातून जैवविविधतेचे महत्व पुन्हा एकदा अधोरेखित होत आहे.
सह्याद्रीच्या खोर्‍यात आढळणारी वन्यजीवांची प्रदेशनिष्ठता ही थक्क करणारी गोष्ट आहे. सोप्या भाषेत प्रदेशनिष्ठता म्हणजे एखादी गोष्ट स्थानिक असणे. थोडक्यात, एखादा जीव जगामध्ये केवळ विशिष्ट भूभागामध्येच आढळत असल्यास त्याला इंग्रजीमध्ये ‘एन्डेमिक’ आणि मराठीत ‘प्रदेशनिष्ठ’ असणे म्हणतात. सह्याद्री च्या पर्यावरणीय परिसंस्थेत प्रतिकिलोमीटर प्रदेशनिष्ठ जीवांची ही विविधता बदलते. प्रामुख्याने ही प्रदेशनिष्ठता छोट्या जीवांमध्ये आढळते.
