नवी दिल्ली : विशेष प्रतिनिधी शिक्षण क्षेत्रात भारताने एक नवीन ऐतिहासिक टप्पा गाठला आहे. यावेळी ५४ भारतीय उच्च शिक्षण संस्थांनी क्यूएस जागतिक विद्यापीठ क्रमवारी २०२६ मध्ये स्थान मिळवले आहे. ही आतापर्यंतची सर्वोच्च कामगिरी आहे, अशी माहिती केंद्रीय शिक्षण मंत्री धर्मेंद्र प्रधान यांनी गुरुवारी दिली आहे.
केंद्रीय शिक्षण मंत्री म्हणाले, क्यूएस जागतिक विद्यापीठ क्रमवारी २०२६ मध्ये ५४ संस्थांचा विक्रमी सहभाग हा भारताच्या शिक्षण व्यवस्थेतील बदल आणि प्रगतीचा पुरावा आहे. हा केवळ बदल नाही तर शैक्षणिक क्रांती आहे. २०१४ मध्ये या जागतिक यादीत फक्त ११ भारतीय विद्यापीठांचा समावेश होता, परंतु आज ही संख्या पाच पटीने वाढून ५४ झाली आहे. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या नेतृत्वाखाली गेल्या दशकात राबविण्यात आलेल्या शैक्षणिक सुधारणा धोरणांचे आणि नवीन शिक्षण धोरण (एनईपी) २०२० चे हे परिणाम आहेत. जी-२० देशांमध्ये भारताची शिक्षण व्यवस्था आता सर्वात वेगाने वाढणारी आहे आणि अमेरिका, ब्रिटन आणि चीननंतर सर्वाधिक प्रतिनिधित्व असलेला चौथा देश बनला आहे, असेही केंद्रीय शिक्षण मंत्र्यांनी नमूद केले आहे.
क्रमवारीनुसार, इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी (आयआयटी) दिल्ली ही देशातील अव्वल क्रमांकाची संस्था म्हणून उदयास आली आहे, जागतिक स्तरावर १२३ व्या स्थानावर आहे - गेल्या वर्षीच्या १५० व्या स्थानावरून २७ स्थानांनी झेप घेतली आहे. त्याचप्रमाणे आयआयटी मुंबई आणि आयआयटी मद्रास अनुक्रमे १२९ व्या आणि १८० व्या स्थानावर आहेत. उल्लेखनीय म्हणजे, आयआयटी मद्रासने पहिल्यांदाच जागतिक २०० मध्ये प्रवेश केला आहे.
अहवालाची वैशिष्ट्ये
· क्यूएस जागतिक विद्यापीठ क्रमवारी २०२६ मध्ये भारताचे ५४ विद्यापीठे आहेत. परिणामी चौथ्या क्रमांकाचा सर्वाधिक प्रतिनिधित्व करणारा देश बनला आहे.
· केवळ अमेरिका (१९२), युनायटेड किंग्डम (९०) आणि मेनलँड चीन (७२) या देशांमधील विद्यापीठे भारतापेक्षा जास्त आहेत.
· आठ भारतीय संस्थांनी पहिल्यांदाच क्रमवारीत प्रवेश केला आहे. या वर्षी कोणत्याही देशातील नवीन प्रवेशिकांची ही सर्वाधिक संख्या आहे.
· रँकिंगमध्ये भारतीय विद्यापीठांची संख्या २०१५ मध्ये ११ वरून २०२६ मध्ये ५४ झाली आहे. ही एका दशकाहून अधिक काळात पाच पट वाढ आहे.
· भारतातील विद्यापीठांपैकी ४८ टक्के विद्यापीठांनी मागील वर्षाच्या तुलनेत त्यांचे स्थान सुधारले आहे.
· जागतिक प्रमुख २५० मध्ये सहा भारतीय संस्थांचा समावेश आहे.
· एकूण १२ भारतीय तंत्रज्ञान संस्था (आयआयटी) या यादीत आहेत.