शस्त्रसज्ज भारत

आधुनिक जगात राष्ट्राचे सार्वभौमत्व अबाधित राखण्यासाठी स्वयंनिर्मित शस्त्रांचे विशेष महत्त्व आहे. आंतरराष्ट्रीय व्यापारात वृद्धी होण्यासाठी जगातील अनेक देश विविध देशांशी व्यापार उदीम करण्यावर भर देत असतात. मात्र, राष्ट्रांतर्गत मर्यादा आणि देशाच्या संरक्षणाची आवश्यकता यामुळे काहीशा अनिच्छेने राष्ट्र शस्त्र व्यापारात गुंतवणूक करत असतात. मात्र, आता भारताची ‘एके-२०३’ ही रायफल चीनच्या रायफलला नक्कीच मागे टाकेल. ‘एके-२०३’ ही प्रसिद्ध रायफल ‘एके-४७’ कुटुंबातील सर्वात नवीन अपत्य आहे. आता ती भारतात बनवली जाणार आहे.




त्यांच्या सात लाख तुकड्या भारतात बनवल्या जाणार आहेत. त्यांच्या पहिल्या तुकडीत ७० हजार रायफलचा समावेश असणार आहे. आतापर्यंत ‘एके-४७’, ‘एके-१०३’ आणि ‘एके-१२’ रायफल वापरात आल्या आहेत. ‘एके-२०३’ आता भारतीय सैनिक १९९० पासून बाळगत असलेल्या ‘इन्सास’ रायफलची जागा घेईल. प्रथमत: भारताला या रायफलची गरज का आहे आणि कोणते शेजारी देश, विशेषत: चीन आणि पाकिस्तानकडे याबाबत जाणून घेणे आवश्यक आहे. चीनची पीपल्स लिबरेशन आर्मी गेल्या ३४ वर्षांपासून ‘क्यूबीझेड-९५’चा सर्व्हिस रायफल म्हणून वापर करत आहे. ही पूर्णपणे स्वयंचलित रायफल आहे. जेव्हा ते हलते तेव्हा त्याचा पिस्टन फिरत राहतो, ज्यामुळे तो स्वयंचलित होतो. ३.२५ किलो वजनाची ही रायफल २९.३ इंच आहे. एका मिनिटात साडेसहाशे राउंड फायरिंग करणार्‍या या रायफलचे काडतूस ५.८ मी ४२ मिमी आहे, चीनमध्ये बनवलेल्या या रायफलचा सर्वात मोठा मायनस पॉइंट म्हणजे चीन तीन दशके वापरत असला तरी, कोणत्याही लहान युद्धात या रायफलच्या मारक शक्तीची व्यावहारिक चाचणी झालेली नाही. पाकिस्तानबद्दल बोलायचे तर, त्यांच्याकडे ‘द हेकलर’ आणि ‘नॉक जी ३’ आहे, ज्या त्यांनी १९६५, १९७१ आणि कारगिलमध्ये भारताविरुद्ध वापरले होते. १९५० मध्ये जर्मनीमध्ये बनवलेली ही रायफल १९५९ मध्ये पाकिस्तानात आली आणि आता तिथे बनवली आहे. ४.३८ किलो वजनाची ही रायफल ४०.४ इंच लांब आहे. ही ७.६२ मिमी रायफल चार ते पाचशे मीटर अंतरावर एका मिनिटात पाच ते सहाशे गोळ्या झाडू शकते.

‘एके-२०३’ भारतात आल्याची बातमी ऐकून कदाचित गेल्या काही वर्षांपासून पाकिस्तानही हे बदलण्याचा प्रयत्न करत आहे. चीन आणि पाकिस्तानच्या या दोन्ही तोफा ‘सर्व्हिस रायफल’ आहेत. म्हणजेच त्यांच्याकडे मोठ्या प्रमाणात आहे. आता आपल्याकडे निर्मित होणार्‍या ‘एके-२०३’चा जगातील शीर्षस्थ दहा गनमध्ये समावेश आहे. या गऐवजी अमेरिकेला आपले ‘एसआयजी ७१६’ भारताला विकायचे होते. हे स्वहस्ते आणि स्वयंचलितपणे दोन्ही ऑपरेट केले जाऊ शकते. ही गॅसवर चालणारी बोल्ट रायफल आहे, तिचे वजन ३.८० किलो आणि लांबी ३८ इंच आहे. या रायफलची मागची बाजू सहज दुमडते, नंतर त्याची लांबी २७ इंच होते, म्हणजेच ती आणखी सुलभ होते. यात ७.६२४३९चा काडतूस आहे, म्हणजेच त्याची बुलेट ७.६२ मिमी आहे. एका मिनिटात किमान ८०० गोळ्या मारल्या जातात. आग आणि त्याचे काडतूस आणि अंतर दोन्ही चिनी ‘क्यूबीझेड ९५’ पेक्षा त्याला अधिक धोकादायक बनवतात. परंतु, रायफलची क्षमता केवळ काडतूस किंवा फायर पॉवरद्वारे निर्धारित केली जाऊ शकत नाही, चांगली बंदूक ही सर्व परिस्थितीत, सर्व हवामानात विश्वासार्ह असल्याचे सिद्ध होते. ‘एके-२०३’चे सर्वात मोठे वैशिष्ट्य म्हणजे ते पाच ते ५० अंश सेल्सिअसच्या अत्यंत थंड तापमानातही लोण्यासारखे चालते. आतापर्यंत या तापमानात फसवणूक झाल्याची एकही तक्रार आलेली नाही. भारतीय जवानांना हिमालयात अत्यंत थंड वातावरणात काम करावे लागते. सियाचीनमधील तापमान उणे ४५ अंशांपर्यंत घसरले आहे. अशा परिस्थितीत, सैनिकांसाठी ते खूप उपयुक्त ठरेल अशी अपेक्षा आहे.

 

एकीकडे चिनी रायफलप्रमाणे तीदेखील युद्ध चाचणी केलेली नाही. दुसरे म्हणजे, रशियाची सर्व्हिस रायफल स्वतः ‘एके-७४ एम’ आहे. याशिवाय वाळवंटातील धुळीच्या वादळाचा किंवा समुद्राच्या खार्‍या पाण्याचा या रायफलवर काहीही परिणाम होत नाही. दोन्ही ठिकाणी त्याची ‘फॅक्टरी’ चाचणी झाली आहे. आपल्याकडे आत्तापर्यंत ‘इन्सास’ रायफल ५.५६ आहे. भारत १९९० पासून त्याचा वापर करत असून, कारगिल युद्धात त्याची चाचणी घेण्यात आली आहे. मात्र, असे असले तरी भारत आता शस्त्रनिर्मितीतदेखील स्वयंभू होत आहे. यामुळे आपल्या शेजारी राष्ट्रांसाठी ही नक्कीच धक्कादायक बाब आहे.