‘चिता’ आणि ‘चिंता’

 

लोककथा आणि तशाच प्रकारच्या अन्य कथांचे वाचन करणे, हा माझा आवडता छंद आहे. अशा कथा, अनेकवेळा विचारप्रवृत्त करतात. समजायला कठीण असलेला एखादा मुद्दा या कथा अधिक स्पष्ट करतात. अनेक गहन विचारसुद्धा कथांतून सोपे होतात. तसे पाहू जाता विचार अमूर्त असतात, बोजड असतात, समजायलादेखील अनेकवेळा कठीण जातात. पण, तोच विचार एखादी कथा इतका सोपा करते की, आपल्यालाच वाटू लागतं की ही केवढी सोपी गोष्ट आहे.

कथांचे दुसरे सामर्थ्य म्हणजे, त्या व्यक्तीला तणावमुक्त करतात. सध्याच्येच उदाहरण घेऊया, कोरोना व्हायरसमुळे आपण विलक्षण तणावाखाली जगत आहोत. आजचा दिवस गेला, उद्याचा कसा जाईल, याची ‘चिंता’ आपल्याला असते. ‘चिता’ आणि ‘चिंता’ यात अनुस्वाराचा फरक आहे. पण, दुसरा मोठा फरक असा की, ‘चिता’ एकदाच जाळून भस्म करते आणि ‘चिंता’ रोजच जाळते. ही ‘चिंता’ जशी कोरोना व्हायरसने निर्माण केली, तशी रोज बदलणार्‍या सरकारी नियमांमुळे आणि शासनाच्या दृष्टिहीन धोरणात्मक निर्णयामुळे ही चिंता वाढत जाते. आज ही दुकानं उघडी करायला परवानगी द्यायची, उद्या ती बंद करायची, एसटीची वाहतूक चालू करण्याची घोषणा करायची आणि दुसर्‍या दिवशी मग ती मागे घ्यायची. ज्यांनी जनतेला चिंतामुक्त करायचे आहे, तेच इतके गोंधळलेले आहेत की, स्वतःच्या अस्तित्वाच्या चिंतेपलीकडे त्यांना दुसरी चिंता राहिलेली दिसत नाही.

 

असे काही असले तरी, आपल्याला रोजचे जीवन जगायचे आहे. सकारात्मक विचाराने जगायचे आहे. त्यासाठी पहिली गोष्ट आपण केली पाहिजे ती म्हणजे, दिवसातून एक किंवा दोन वेळा बातम्या बघाव्यात. उठसूट बातम्यांकडे डोळे लावून कदापि बसू नये. नकारात्मक बातम्यांचा सध्या पाऊस पडत असतो. ‘चिंतेचे वातावरण निर्माण झाले आहे, चिंतेत भर पडली आहे, गंभीर चिंतेचा विषय आहे,’ अशी वाक्ये दिवसातून १०० वेळा तरी उच्चारली जात आहेत. ती ऐकून चिंता दूर होत नाही, तर मानसिक तणाव वाढतात. म्हणून सकारात्मक विचार करायला शिकले पाहिजे. या काही कथा आहेत, ज्या मला सकारात्मक विचार करायला शिकवितात.

 

एक म्हातारे गाढव विहिरीत पडतं. मालकासमोर प्रश्न पडतो की याला विहिरीतून बाहेर कसे काढायचे? बाहेर काढून याचा काही उपयोग नाही, ते आता म्हातारं झालं आहे आणि विहीरही पडकी झाली आहे, तिच्यात पाणी राहत नाही. कचरा आणि माती टाकून बुजवावी, त्यात गाढवही गाडले जाईल. आपला प्रश्न संपेल. त्याने आपल्या नोकरांना बोलावून विहिरीत कचरा आणि माती टाकायला सुरुवात केली. अंगावर माती पडल्यामुळे गाढव आणखीन थोडं घाबरत. ते माती आणि कचर्‍यात रुतत जातं. तो पाठीवरील माती आणि कचरा हलवून त्यावर उभा राहतो, वरून कचरा आणि माती येतच राहते, गाढव ते ढकलून ढकलून त्यावर उभा राहतो.

 

शेवटी मातीने विहीर भरते आणि गाढव बाहेर येतं. या गाढवाने मला शिकवलं की संकटे येत राहतील, ती झेलायची, पायाखाली टाकायची आणि त्यावर उभं राहायचं. म्हणजे संकटावर मात करायची. सर्व जीवांची जगण्याची प्रेरणा ही मूलगामी असते. तो विचार सतत मनात जागा ठेवला पाहिजे. दुसरी कथा एका उद्योजकाची आहे, उद्योगात तो कर्जबाजारी होतो. त्यातून कसे बाहेर पडायचे त्याला सुचत नाही. देणेकरी त्याच्या मागे लागलेले असतात. अतिशय चिंतातुर होऊन तो एका बागेत एका बाकड्यावर बसलेला असतो.

योगायोगाने तिथे एक प्रौढ गृहस्थ येतो. तो उद्योजकाकडे पाहतो, त्याचा चिंतातुर चेहरा पाहतो आणि विचारतो, ‘’तू फार अडचणीत आहेस, असं दिसतं, मी तुझी चिंता दूर करू शकतो.” अडचणीत असा कोणी सहानुभूतदार भेटला की बरं वाटतं. उद्योजक त्याला आपली कहाणी सांगतो. तो वयस्कर गृहस्थ खिशातून चेकबुक काढतो. त्यावर ५० लाख डॉलर लिहितो आणि खाली ‘जॉन. डी. रॉकफेलर’ अशी सही करतो. जॉन. डी. रॉकफेलर तेव्हाचा जगातील सर्वात श्रीमंत माणूस. वयस्कर माणूस त्याला म्हणतो, एक वर्षानंतर याच ठिकाणी, याच वेळी आपण पुन्हा भेटू आणि तो निघून जातो.

ठरल्याप्रमाणे वर्षाच्या त्याच दिवशी बागेतील त्याच बाकड्यावर जाऊन तो बसतो. त्याच्या हातात ५० लाखांचा तोच चेक असतो. थोड्या वेळाने तो वयस्कर गृहस्थ तिथे येतो. उद्योजक कृतज्ञतेने तोच चेक त्याच्या हातात देतो आणि तो काही बोलणार इतक्यात एक परिचारिका तिथे धावत धावत येते आणि म्हणते, ‘’तुम्ही येथे सापडला बरे झाले.” उद्योजकाकडे वळून ती म्हणते, ’‘हे वयस्कर गृहस्थ स्वतःला जॉन. डी. रॉकफेलर समजतात, मी त्यांची परिचारिका आहे. त्यांना घेऊन जायला आले आहे.”