‘माझाच पक्ष खरा, इतरांचे पक्ष चुकीचे’ अशी भूमिका सावरकरांनी कधीच घेतलेली नाही. सनातन्यांपासून साम्यवाद्यांपर्यंत सर्वांनाच सावरकरांच्या हिंदू राष्ट्रात स्थान आहे. स्वराज्य आणि स्वातंत्र्यात सर्वात मोठा शत्रू अराजक असून आपले सारे मतभेद मतपेटीत सामावले पाहिजे, अशी अत्यंत व्यापक भूमिका सावरकरांनी घेतलेली आहे. अर्थात, या मतपेटीचे तळ फुटके नाहीत ना, हे तपासण्याची जबाबदारीही मतदारांची आहे, असा इशारा द्यायलाही ते विसरत नाहीत...

‘द आर्ट सोसायटी ऑफ इंडिया’ या कला-कलाकार आणि कलाकृतींविषयक स्तुत्य उपक्रमांत्मक कार्य करणार्‍या, १०२ वर्षांच्या संस्थेने जहांगिर कलादालनात या सप्ताहात म्हणजे दि. १० ते १७ फेबु्रवारी या काळात भव्य प्रदर्शनाचे आयोजन केले आहे...

आजपर्यंत ‘श्वास फाऊंडेशन’ सुमारे ६० हजार लाभार्थी म्हणजेच १५ ते १६ हजार कुटुंबांपर्यंत पोहोचले आहे. आगामी काळात वैयक्तिक लाभाच्या अशा २० ते २२ योजना घेऊन ‘श्वास फाऊंडेशन’चे कार्यकर्ते या कुटुंबांचे सर्वेक्षण करणार आहेत...

अभियानाचे संयोजक डॉ. राजेंद्र फडके यांचे मत..

अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन यांनी २०२०-२१ वर्षाच्या अर्थसंकल्पीय भाषणात राष्ट्रीय पोलीस विद्यापीठ आणि राष्ट्रीय न्यायवैद्यक (Forensic science) संस्था स्थापन करण्याचा इरादा जाहीर केला. या दोन संस्थांची आवश्यकता व तातडी स्पष्ट करणारा हा लेख.....

नागरीकरण झालेल्या आणि झपाट्याने विकसित होणाऱ्या समाजव्यवस्थेचे स्वास्थ्य जपले जाणे, हे आज एक मोठे आव्हान आहे. समाजात वाढणारी व्यसनाधीनता, ढासळणारे आरोग्य, अस्वच्छता, गरिबी, अनाथ मुलांचे प्रश्न अशा अनेक बाबी समाजव्यवस्थेत प्रश्नचिन्ह होऊन उभ्या ठाकल्या आहेत. विविध सामाजिक संस्था, शासन यांच्यामार्फत या प्रश्नांचे निराकरण होण्याकरिता कार्य केले जात असते. मात्र, अनेकदा यासंबंधीचे कार्य हे शहरी भागात होताना दिसत असले तरी, ग्रामीण भागांत होणारे हे कार्य फारसे दृष्टीपथात येत नाही. शहरी व्यवस्थेपासून भौगोलिकदृष्ट्..

'नया भारतीय संविधान' हे अतिशय फालतू पुस्तक व्हॉट्सअॅगपवर पाहिले आणि मनात अनेक स्मृती जागृत झाल्या. अनुभवलेला रा. स्व. संघ डोळ्यासमोर आला. तो मांडायलाच हवा.....

महिलांना नोकरी, व्यवसाय किंवा इतर अनेक कारणांनी बाहेर पडावे लागते. दरवेळी वडील, भाऊ, नवरा सोबत नसतातच. त्यामुळे अनावस्था प्रसंग ओढवल्यास स्त्रीला स्वतःची सुरक्षा स्वतःच करावी लागते. म्हणून एक महत्त्वाचा मुद्दा आहे की, स्त्रियांनी फिजिकल फिटनेस वाढवण्याची गरज आहे. संकटाच्या प्रसंगी पळून जाण्याची वेळ आली तर तसे करता आले पाहिजे. आपत्कालीन परिस्थितीत कमीत कमी पाच ते दहा मिनिटे स्वतःचे रक्षण कसे करता येईल यासाठी बॉक्सिंग, कराटे अशा प्रकारचे काही स्वसंरक्षणात्मक धडे घेणे गरजेचे आहे. ते घेतल्यास सज्जनशक्ती ..

मराठे-ब्राह्मण हा वाद तसा फार जुना आहे. जातीय आवेश ही आपल्या देशातील लोकांमध्ये फार खोलवर जाऊन बसलेली विषवल्ली आहे, हे टिळक फार चांगल्या रीतीने जाणत होते. महाराष्ट्रापुरता जरी विचार केला तरी सशक्त राष्ट्रनिर्मितीसाठी ब्राह्मण आणि मराठे यांनी एकत्र येणे हे किती गरजेचे आहे, हे टिळकांसारख्या द्रष्ट्या नेत्याला ठाऊक नसेल तर नवलच. इतिहासही तेच सांगत होता. ब्राह्मण आणि मराठे एकत्र येऊन लढले तेव्हाच मोठमोठ्या संकटातून महाराष्ट्र सावरू शकला याचे दाखले टिळकांच्या नजरेसमोरून हलत नव्हते, म्हणूनच ब्राह्मण-मराठ्यांची ..

छत्रपती शिवाजी महाराज यांनी स्वराज्य स्थापन केले. त्यासाठी त्यांच्याकडे अनेक मोठे पराक्रमी योद्धे, सुभेदार, शिलेदार होते. सर्वांच्या मनात स्वराज्य स्थापन करायचे होतेच. औरंगजेबाला दख्खनवर विजय मिळवायचा होता. त्याने मिर्झा राजे यांना हाताशी धरून शिवाजी महाराजांकडून तहाच्या अटीमध्ये २३ किल्ले मागून घेतले. त्यामध्ये कोंढाणा किल्लासुद्धा होता. ..

खवय्यांची दुखरी नस म्हणजे मालवणी जेवण! त्यात कोंबडी वडे, सोलकढी, मटण, मासळी, खेकडा म्हणजे पर्वणीच... दुपारी किंवा रात्रीच्या जेवणाचा बेत गरमागरम भाकरी, कोळंबी मसाला आणि चिकन-वड्यांवर ताव मारण्याचे मुलुंड-ठाण्यातील मध्यवर्ती ठिकाण म्हणजे 'हॉटेल सिंधुदुर्ग-मालवणी मेजवानी'...

राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघाचे नाशिक जिल्ह्यातील ज्येष्ठ कार्यकर्ते व्ही. टी. तुसेदादा यांचे नुकतेच निधन झाले. तुसेदादा यांच्या कार्याची ओळख करुन देणारा हा श्रद्धांजलीपर लेख... ..

सध्या आपल्या देशात 'नागरिकत्व सुधारणा कायदा', 'राष्ट्रीय नागरिकत्व सूची' या विषयांवरून मोठे वादळ उठलेले आहे. पाकिस्तान, बांगलादेश व अफगाणिस्तान या देशांतून धार्मिक छळामुळे स्थलांतरित होऊन आपल्या देशात आश्रय घेतलेल्या व घेणार्‍या हिंदू, बौद्ध, जैन, शीख, पारशी व ख्रिश्चन लोकांना नागरिकत्व देण्याच्या प्रश्नावरून, 'यांत मुस्लिमांवर अन्याय होत आहे,' 'धार्मिक आधारावर नागरिकत्व देणे,' 'घटनेतील समानतेच्या तत्त्वाशी विसंगत आहे. त्यामुळे हा कायदा घटनाविरोधी आहे,' अशा स्वरूपाची टीका होत आहे. या संबंधी विचार ..

मुळातच सावरकर मार्सेलिस बंदरातील समुद्रातील उडीमुळे जगप्रसिद्ध होते. त्यात ब्रिटिश राजवटीविरुद्ध युद्ध पुकारल्यामुळे त्यांना अभूतपूर्व अशी दोन जन्मठेपेची शिक्षा झाली होती. फ्रेंच भाषेत खोराट नावाच्या लेखकाने सावरकरचरित्र दहा-पंधरा वर्षे तरी आधीच प्रसिद्ध केले होते. स्वातंत्र्यवीर सावरकरांचे 'अठराशे सत्तावनचे स्वातंत्र्यसमर' ही भारतीय क्रांतिकारकांची जण दुसरी भगवद्गीता झाली होती! पुस्तक प्रकाशित होण्याआधीच त्यावर बंदी आलेले हे जगातील एकमेव पुस्तक होते आणि त्याच्या अनेक आवृत्त्या निघाल्या...

दि. ७ जानेवारी रोजी ६०व्या राज्य कला प्रदर्शनाचे उद्घाटन राज्यपाल भगतसिंह कोश्यारी यांच्या हस्ते आणि राज्याचे मुख्यमंत्री उद्धव ठाकरे यांच्या प्रमुख उपस्थितीत होणार आहे. त्यांच्याच हस्ते विविध सन्मान आणि गौरव प्रदान केले जाणार आहेत. तेव्हा या ऐतिहासिक प्रदर्शनाची पार्श्वभूमी आणि स्वरूप यांवर प्रकाश टाकणारा हा लेख.....

अगदी जड अंतःकरणाने...! चित्रकला क्षेत्रातील आणि सर जे जे स्कूलचे ‘आयकॉन’ ठरलेले, ज्यांनी व्यंगचित्र कलेच्या एका खास अंगाचा विकास घडवून आणला, ते ज्येष्ठ-श्रेष्ठ व्यंगचित्रकार विकास सबनीस फक्त ६९व्या वर्षीच समाजकारण आणि राजकारण या दोन घटकांना कायमचे सोडून गेले. चुटपुट लावून गेले. हे मानायला मन धजत नाही...

नागरिकांच्या सुरक्षेची जितकी जबाबदारी ही सरकार आणि पोलीस प्रशासनाची आहे, तितकीच ती खुद्द नागरिकांचीही आहे. त्यामुळे सरत्या वर्षातील घटनांमधून धडा घेऊन नागरिकांनी आपल्या सुरक्षेची पूर्ण खबरदारी घेण्यासाठी काय करता येईल, याची माहिती देणारा हा लेख.....

नाशिक शहर पोलिसांमार्फत सध्या नाशिक शहरात निर्भया पथकाच्या माध्यमातून अनोखे स्टिंग ऑपरेशन राबवत महिला सुरक्षेस प्राधान्य दिले जात आहे. शहरातील माताभगिनींना याद्वारे निर्भयपणे जगण्यासाठी मदत मिळाली आहे. या निर्भया पथकाचे कार्य खरोखरच अभिमानास्पद आणि अभिनंदनीय आहे...

विश्व हिंदू परिषदेच्या कोकण प्रांताच्या सेवा विभागातर्फे रविवार, दि. २२ डिसेंबर रोजी कांदिवली येथे 'सेवाकुंभ' आयोजित करण्यात आला आहे. कांदिवली पश्चिम येथील हरियाणा भवन येथे सकाळी ९ ते सायंकाळी ७ या वेळेत हा कार्यक्रम होईल...

भारताचे राष्ट्रीय गान 'वंदे मातरम्'चा जागर 'वंद्य वंदे मातरम्' या कार्यक्रमाच्या निमित्ताने नाशिकमध्ये जानेवारी महिन्यात होणार आहे. त्या दृष्टीने 'वंदे मातरम्'चे महत्त्व, कार्यक्रमाचे स्वरूप, 'वंदे मातरम्'ला होत असलेल्या विरोधाकडे पाहण्याचा दृष्टिकोन याबाबत आयोजकांशी साधलेला संवाद लेख रूपाने.....

'अहर्निशं सेवामहे' या उक्तीप्रमाणे हजारो सेवाभावी बंधुभगिनी विश्व हिंदू परिषदेच्या विविध सेवा प्रकल्पांमध्ये प्रत्यक्षपणे कार्यकर्ता म्हणून योगदान देत आहेत. या सर्वांचा एकत्रित परिणाम म्हणून आज भारतभरात विश्व हिंदू परिषदेच्या माध्यमातून ९२, ८४७ प्रकल्प चालतात. त्यापैकी ६६,५२० शिक्षण, २०१४ आरोग्य, ४८२ स्वयंरोजगार आणि १,८३१ प्रकल्प सामाजिक सेवेशी जोडलेले आहेत. कोकण प्रांतात ४२७ शैक्षणिक, २१ आरोग्याचे, ८ स्वयंरोजगार आणि १४ सामाजिक सेवेचे असे एकूण ४८२ प्रकल्प आहेत. तेव्हा विश्व हिंदू परिषदेच्या होऊ घातलेल्या ..

तलासरी हा शब्द ऐकताच डोळ्यासमोर एका प्रदीर्घ संघर्षाचा जीवनपट उभा राहतो. १९६४ साली विश्व हिंदू परिषदेच्या स्थापनेनंतर सेवाकार्य सुरू करण्याचा निर्णय होतो आणि तलासरी येथे प्रकल्प सुरू करण्याचे ठरते. कम्युनिस्टांचा बालेकिल्ला, लाल बावट्याचा रक्तरंजित दहशतवाद, ख्रिश्चन मिशनर्‍यांचे जुने काम अशा प्रतिकूल परिस्थितीत अयोध्येच्या रामरायाप्रमाणे स्वतःचे राजकीय पद सोडून माधवराव काणे तलासरीत दाखल होतात. सात मुलांना घेऊन एका झोपडीवजा घरात वसतिगृहाची सुरुवात होते. अनंत अडचणी, स्थानिक विरोध, प्रकल्पावर झालेले ..

विश्व हिंदू परिषदेच्या कोकण प्रांतातर्फे दि. २२ डिसेंबर रोजी मुंबईत 'सेवाकुंभ'चे आयोजन करण्यात आले आहे. त्यानिमित्ताने आजपासून पुढील चार दिवस विहिंपने उभारलेल्या, मदतीचा हात देऊ केलेल्या अशाच काही महत्त्वाच्या सेवाप्रकल्पांचा आपण आढावा घेणार आहोत. आज जाणून घेऊया नेरळच्या 'विद्या विकास मंदिर' या शाळेबद्दल... Article on Vidya Vikas Mandir School and VHP contribution ..

चिनी सैन्याच्या आधुनिकीकरणावर लक्ष ठेवले पाहिजे. त्याच गतीने देशाच्या लष्कराचेही आधुनिकीकरण केले पाहिजे. सध्या अरूणाचल प्रदेश, ईशान्य भारतामध्ये रस्ते, रेल्वेमार्ग, विमानतळे यांच्यावर मोठे काम केले जात आहे. त्याचा वेग अजून वाढवला पाहिजे आणि नियोजनपूर्वक काम करून आपल्या लष्कराला भविष्यात होऊ शकणार्‍या लढाईला तोंड देण्यासाठी सज्ज केले पाहिजे...

गणपतीचा उत्सव नव्या सार्वजनिक स्वरुपात पुन्हा एकदा लोकांसमोर आला, तेव्हा हिंदू-मुसलमान दंगे सुरू होते. त्यामुळे गणेशोत्सवाच्या निमित्ताने हिंदू एकत्र येऊन जोमाने लढू लागले. पुढे पुढे या उत्सवातील जातीय समीकरणे बदलू लागली आणि उत्सव सर्वसमावेशक झाला. मेळे आणि पूजाअर्चा फक्त प्रकाशझोतात आली तर सुधारकांची टीका अधून-मधून कानी पडत असे. ती होऊ नये म्हणून टिळकांनी या उत्सवाला केवळ धार्मिक संस्कारापुरते मर्यादित न ठेवता, वेळोवेळी अधिकाधिक व्यापक करत नेले. त्यांचे ध्येय फार मोठे होते, त्यांना बर्‍याच गोष्टी ..

जहांगिर कलादालनात, एका बंगाली अवलियाने जलरंगातील किमयागारी प्रदर्शित केली आहे. निसर्गचित्रकार सुदीप रॉय यांनी त्यांच्या कुंचल्याची करामत दाखविली आहे. मदतीला कोलकात्याचे दैनंदिन जीवन, भारतीय विशेषतः बंगाली संस्कृती...!!..

हिंदूंमधील जात्याभिमान दूर होऊन सर्व हिंदू समाज एक व्हावा, त्यांच्यामधील दुहीची भावना दूर व्हावी, यासाठी ते आयुष्यभर झिजले. नाशिकच्या काळाराम मंदिरातील मंदिर प्रवेशाच्या डॉ. आंबेडकरांच्या सत्याग्रहाच्या वेळीदेखील मध्यस्थी करून अस्पृश्यांना सन्मानाची वागणूक द्यावी व आदरपूर्वक त्यांना मंदिर प्रवेश करू द्यावा, यासाठी ते प्रयत्नरत होते. त्यांनी स्थापन केलेल्या ‘भोंसला सैनिकी शाळेत’देखील कधीही जातिभेदाला थारा दिला गेला नाही...

मध्यवर्ती हिंदू सैनिकी शिक्षण मंडळातर्फे संस्थेचे संस्थापक धर्मवीर डॉ. बाळकृष्ण शिवराम उपाख्य बा. शि. मुंजे यांच्या १४७व्या जयंतीनिमित्त व्याख्यानमालेचे आयोजन करण्यात आले आहे. ही व्याख्यानमाला दि. १०, ११ आणि १२ डिसेंबर रोजी गंगापूर रोड येथील शंकराचार्य न्यासमधील कुर्तकोटी सभागृहात संपन्न होणार आहे. त्यानिमित्ताने डॉ. बाळकृष्ण मुंजे यांच्या जीवनातील महत्त्वपूर्ण घडामोंडीवर आधारीत तीन लेखांपैकी आजचा पहिला लेख.....

एखादे सार्वजनिक कार्य हाती घेतल्यावर त्यात जास्तीत जास्त लोकांना सहभागी करून घेत ते कार्य पुढे न्यावे लागते, वाढवावे लागते. आपण सुरू केलेले कार्य मोठ्या प्रमाणात वाढवले तर ते नेतृत्व यशस्वी झाले असे समाज मानतो. कार्य अर्धवट टाकून गेलेल्यांना ‘आरंभशूर’ म्हणतात. सार्वजनिक गणपती पहिल्या वर्षी ज्यांनी बसवला त्यांच्यात टिळकांचा प्रत्यक्ष सहभाग नसला तरी टिळकांनी या उत्सवाचे तोंड भरून कौतुक केले. दुसर्‍या वर्षी टिळकांनी बारीकसारीक गोष्टीत स्वतः लक्ष घातले, या उत्सवासाठी मेहनत घेणार्‍यांची ‘केसरी’तून जाहीर ..

सध्या नांदूरमध्यमेश्वर येथे २६५ जातीचे पक्षी येत असून येथे आठ सस्तन प्राणी आणि २४ प्रकारचे मासे आहेत. ४२ प्रकारची फुलपाखरे, ५३६ भूपृष्ठीय आणि जलीय वनस्पती आहेत. २६५ पैकी १४८ पक्षी हे स्थलांतरित आहेत. या १४८ पैकी ८८ पक्षी हे जागतिक महत्त्वाच्या 'रामसर' पाणथळांमध्ये आढळणारे आहेत. इतर पक्षी हे महत्त्वाचे 'लॅण्ड बर्ड्स' आहेत...

'गणेशोत्सवाची सुरुवात कुणी केली?' या वादात टिळकांच्या विरुद्ध पक्षात 'भाऊसाहेब रंगारी' हे नाव आपण ऐकतो. 'टिळक विरुद्ध भाऊ रंगारी' असा सामना टिळक आणि भाऊ रंगारी यांच्या समर्थकांकडून लढवला जातो. मात्र, गणेशोत्सवाच्या पलीकडे जाऊन विचार केला, तर भाऊसाहेब रंगारी या नावाला एक निराळे अस्तित्व आहे हे जाणवते. भाऊ रंगारी यांचे अस्तित्व केवळ गणेशोत्सवापुरते भांडण्यात नाही. दुर्दैवाने या वादापालीकडे जाऊन त्यांचा शोध कुणी करत नाही. 'लोकमान्य टिळक या नावाला जसे गणेशोत्सवापलीकडेसुद्धा एक निराळे अस्तित्व आहे, ओळख ..

आपण अनेकदा पाहतो मॉल, चित्रपटगृह आणि गार्डनच्या बाहेर अनेक चिमुरडी आपले बालपण बाजूला ठेवून काम करत असतात आणि आपण कधीच आतमध्ये जाऊन यांचा अनुभव घेऊ शकणार नाही, असे म्हणत निराश होऊन जगत असतात. पण अशाच चिमुकल्यांना या बालपणाच्या आनंदावर तुमचादेखील हक्क आहे, या आशेचा किरण दाखवणारा अनोखा उपक्रम अशा मुलांसोबत मुंबईत साजरा करण्यात आला...

‘हिंदूंचे आराध्य दैवत’ म्हणून आपल्या देशात गणेशोत्सवाचे पूजन पूर्वापार केले जात असे, आज जसे घरोघर उत्साहाने गणपती बसवले जातात, तसेच पूर्वीही होत असे. त्या काळात राजे-राजवाडे, मोठमोठी संस्थाने यांसारख्या मान्यवर कुटुंबात मात्र गणपती मोठ्या धामधुमीने साजरा होई. मोठ्या संस्थांचा गणपती म्हणून साहजिकच त्या संस्थानचा गणपती हा लोकांसाठी आकर्षणाचा विषय ठरत असे. दर्शनाच्या किंवा पूजेच्या निमित्ताने म्हणा, मोठ्या प्रमाणात सामान्य लोक यात सहभागी होत असावेत. पेशवाईनंतर ब्रिटिशांनी संस्थाने खालसा केली आणि आपल्या ..

व्यक्तीचा अथवा एखाद्या संस्थेचा गौरव तिचे कार्यकर्तृत्व आणि तिचा समाजाला झालेला उपयोग यावर अवलंबून असतो. समाजामध्ये काही व्यक्ती केवळ समाजासाठीच जगतात...

भारतीय इतिहास, संस्कृतीची परंपरा, जागतिकीकरणाच्या संदर्भात भारताचे स्थान आणि पुढील काही वर्षांतील आव्हाने, यावर आपल्या पाच ग्रंथांमधून प्रकाश टाकणाऱ्या आणि त्याआधारे जगात सतत चळवळ सुरू ठेवणाऱ्या डॉ. राजीव मल्होत्रा यांना दि. १६ नोव्हेंबर रोजी पुण्यात 'भीष्म पुरस्कारा'ने सन्मानित करण्यात आले आहे. त्यानिमित्ताने त्यांच्या ग्रंथसंपदेचा आणि विशेषत्वाने गाजलेल्या 'ब्रेकिंग इंडिया' पुस्तकातील विचारांचे हे चिंतन.....