“ज्या बाळासाहेब ठाकरे यांनी विविध व्यासपीठांवरुन वेळोवेळी काँग्रेस-राष्ट्रवादी काँग्रेस व त्या पक्षांच्या नेत्यांवर टीकेचे आसूड ओढले, त्याच पक्षांशी शिवसेनेने आघाडी केली आणि हे तिन्ही पक्ष सत्तेत आले. महाराष्ट्राच्या सत्तेमध्ये असे होऊ शकते, तर राज्यभरातील विविध निवडणुकांत भाजप आणि मनसे एकत्र आल्यास आश्चर्य वाटायला नको. पण त्यावर आम्ही आताच काही बोलू शकत नाही,” असे भाजप महाराष्ट्र उपाध्यक्ष, विधान परिषद आमदार व वसई-विरार महानगरपालिकेचे प्रभारी प्रसाद लाड दै. ‘मुंबई तरुण भारत’चे प्रतिनिधी अल्पेश करकरे ..

हिंदू देव-देवतांचा संदर्भ घेऊन प्रतिकात्मक भाष्य करण्याचा अजेंडा इथल्या समाजाला प्रबोधित करण्यासाठी नसून जागतिक पातळीवर हिंदू धर्माच्या बाबतीत कथित नकारात्मक चर्चेला उधाण येण्यासाठीचा हा डाव आहे. उदारमतवादी म्हणवून घेतल्या जाणाऱ्या विचारधारेचा सांस्कृतिक आविष्काराआडून सुरु असलेला हा छुपा अजेंडा आहे...

मराठी भाषिक अनेक भाषा शिकतो पण मराठी भाषादेखील अमराठ्यांना शिकवली पाहिजे, असा विचार करणारे व त्यानुसार कृती करणारे अपवादानेच. त्यापैकीच एक सदर लेखाच्या लेखिका सुपर्णा कुलकर्णी. सुपर्णा कुलकर्णी यांनी अमराठी भाषकांना मराठी शिकवण्याचे, तसेच ऑनलाईन मराठी शिकवण्याचे विशेष प्रशिक्षण घेतले आहे. तसेच मुंबई विद्यापीठात तीन वर्षे अमराठी भाषकांना त्यांनी मराठी शिकवले आहे. सोबतच ओएनजीसीच्या अधिकाऱ्यांना, तंजावर येथील विद्यापीठातील विद्यार्थ्यांना त्यांनी मराठीचे प्रशिक्षण दिले आहे. याचबरोबर विविध कोशाच्या कामाचा ..

नुकतीच राज्यातील भंडारा जिल्ह्यातील शासकीय रुग्णालयात आग लागण्याची घटना घडली व यात दहा बालकांचा दुर्दैवी मृत्यू झाला. अर्थात, भंडाऱ्यातील आग लागण्याची घटना एकमेव नाही, तर नाशिक, ठाणे आणि आता पुण्यातही आगीच्या घटना घडल्या. या सर्वच घटनांच्या पार्श्वभूमीवर इमारतींचे आगीपासून संरक्षण, त्याचे लेखा परीक्षण, उपस्थितांना प्रशिक्षण आदी मुद्द्यांचा परामर्श सदर लेखातून घेतला आहे...

भारतीय सैन्य अहोरात्र देशाच्या सीमांचे आणि देशवासीयांचे रक्षण करण्यासाठी सज्ज असते. त्यासाठी अतिशय विषम परिस्थितींचा सामना त्यांना करावा लागतो. जगातील सर्वांत उंच युद्धभूमी असलेल्या सियाचीनमध्येही भारतीय लष्कर तैनात असते. उणे ६० अंश तापमानामध्ये कार्यरत सैनिकांना सियाचीनमध्ये प्राणवायू म्हणजेच ऑक्सिजन कृत्रिमरीत्या पुरविणे अत्यंत गरजेचे असते. केंद्र सरकार त्यासाठी आवश्यक ते सर्व काही करीतच असते. मात्र, पुण्यातील सुमेधा आणि योगेश चिथडे या दाम्पत्याने सियाचीनमध्ये अत्याधुनिक ऑक्सिजन प्लांट उभारून दिला ..

‘व्हॉट्स अ‍ॅप’च्या नवीन अटी आणि गोपनीयता धोरणामुळे जगभरातील कोट्यवधी ‘व्हॉट्स अ‍ॅप’ वापरकर्ते हे अ‍ॅप वापरावे अथवा नाही, यासंबंधी द्विधा मन:स्थितीत आहेत. त्यानिमित्ताने ‘व्हॉट्स अ‍ॅप’चे हे धोरण नेमके आहे तरी काय आणि वापरकर्त्यांनी नेमकी काय काळजी घेतली पाहिजे, याविषयी मार्गदर्शन करणारा हा लेख.....

दि. १४ जानेवारी रोजी कवी यशवंत मनोहर यांना महाराष्ट्र विदर्भ साहित्य संघाचा ‘जीवनव्रती’ पुरस्कार जाहीर झाला. मात्र, कार्यक्रमाच्या व्यासपीठावर जाऊन तिथे सरस्वतीची मूर्ती आहे म्हणून त्यांनी पुरस्कार स्वीकारण्यास नकार दिला. तसेच सरस्वतीच्या प्रतिमेबद्दल त्यांनी आक्षेपार्ह उद्गार काढले. त्यावर समाजमनाचा घेतलेला कानोसा.....

‘कै. अनंत श्रीधर ओक वनौषधी संशोधन व ‘संवर्धन प्रतिष्ठान’ कर्जत येथे दि. ५ जानेवारी रोजी कर्जत तालुक्यातील वैदू (पारंपरिक आयुर्वेदिक औषधे व उपचार करणारे व्यावसायिक) मंडळींचे एकत्रीकरण मार्गदर्शनपर वर्गाचे आयोजन करण्यात आले होते. या मेळाव्याचे प्रमुख अतिथी होते, वैद्य वंदन महाराज आणि प्रमुख वक्ते होते विवेक भागवत (प्रांत सेवा प्रमुख, कोकण प्रांत). सदर मेळाव्यातील घेतलेला आढावा.....

आज बाबांच्या वर्षश्राद्धाच्या निमित्ताने त्यांच्याबद्दल आपल्या आठवणींना उजाळा देऊन त्यांना भावपूर्ण श्रद्धांजली अर्पण करण्याचा हा एक आम्हा कुटुंबीयांचा प्रयत्न!..

मंगळवार, दि. १२ जानेवारी ही स्वामी विवेकानंदांची जयंती. त्यानिमित्ताने स्वामी विवेकानंद आणि भगिनी निवेदिता यांनी महिला सक्षमीकरण, मुलींचे शिक्षण, संस्कार, मातृत्व यांसारख्या विविध पैलूंविषयी केलेले चिंतन आजही तितकेच उद्बोधक आहे...

नुकतेच हैदराबाद, विशाखापट्टणम, भुवनेश्वर, जगन्नाथपुरी अशा ठिकाणच्या कला-महाविद्यालयांना भेट देण्याचा योग आला. मी या योगाला ‘भाग्य-योग्य’ म्हणेन. जवळ-जवळ तीन प्रांतांच्या कला-संस्कृतीचा सुरेख संगम या काळात पाहायला आणि अनुभवायला मिळाला. महाराष्ट्रातील मी, या तिघांच्या कला-समन्वय, कला-आत्मीयता आणि कलाविषयक उपक्रम राबविण्याच्या मानसिक उत्साहाला बघून, भारावून गेलो. हा अनुभव कमी की काय, जगन्नाथपुरीच्या ‘ओडिशा कॉलेज ऑफ ऑर्ट अ‍ॅण्ड क्राफ्ट्स, पुरी’ या कला-महाविद्यालयाच्या उत्सवी मानसिक सकारात्मकतेने तर ‘कळसच’ ..

या आंदोलनामुळे स्थानिक अर्थव्यवस्थेला धक्का पोहोचला आहे. त्यामुळे महागाई वाढली. हिंसक आंदोलने हासुद्धा दहशतवादाचा एक प्रकार मानला पाहिजे. देशातील एखाद्या समाजावर अन्याय होत असेल, तर त्या अन्यायाला प्रत्युत्तर म्हणून हिंसा हा उपाय नाही. भारतीय कायदा हिंसाचाराचे समर्थन करत नाही. एखाद्या समाजाला, संस्थांना सरकारकडून कोणतीही मागणी मान्य करून घ्यायची असेल तर ती कायद्याच्या चौकटीत राहून केली पाहिजे...

२६ डिसेंबर या दिवशी जनजाती समाजात कार्य करणाऱ्या आपल्या ‘वनवासी कल्याण आश्रम’ या संस्थेचा वर्धापन दिन संपन्न झाला. या निमित्ताने चार रविवारी जनजाती समाजातील प्रेरक महापुरुषांच्या कथा आपल्यासमोर सादर करीत आहोत. त्याच मालिकेतील हा शेवटचा चौथा भाग.....

आर्यांचे आक्रमण अथवा स्थलांतर, या विषयाचा तपशीलवार ऊहापोह आतापर्यंत आपण केला. यामध्ये विविध ज्ञानशाखांच्या आधारे केली जाणारी उलटसुलट मांडणी आणि त्या भूलभुलैयात गांगरून जाणारी सामान्य माणसाची बुद्धी.... अशा परिस्थितीत या क्लिष्ट विषयाचे आकलन कसे काय बरे व्हावे? यावर करायच्या उपायांचा छोटासा; परंतु मूलगामी प्रयत्न म्हणून या लेखमालेचे आयोजन होते...

मागील वर्षानुवर्षे चीनच्या कथित अजस्रपणाच्या ओझ्याखाली निरनिराळी सरकारे वागत आली, तसे मोदींनी केले नाही. कारण, आपण चीनला लगाम लावू शकतो, तशी क्षमता, तशी इच्छाशक्ती भारतात आहे, याची जाणीव नरेंद्र मोदी यांना होती आणि हीच जाणीव सर्वसामान्य जनमानसात करून देण्याचे, चीनच्या भल्या मोठ्या डोलार्‍याचे एक एक इमले कसे तगलादू पायावर आधारलेले आहेत, हे सोप्या भाषेत समजावून सांगण्याचे काम स्वाती तोरसेकर यांचे ‘अचपळ चीन’ हे पुस्तक करते...

गवान बिरसा मुंडा, वीरेंद्र सायसारखे अपरिचित जनजाती वीर, छत्रपती शिवाजी महाराज, राणा प्रताप, लाचित बडफुकन अशा वीरांचे जीवन कथाकथनातून मांडणे हा त्यांचा छंद आहे आणि त्यातूनच या कथामालिकेची निर्मिती झाली आहे. २६ डिसेंबर या दिवशी जनजाती समाजात कार्य करणाऱ्या आपल्या ‘वनवासी कल्याण आश्रम’ या संस्थेचा वर्धापन दिन असतो. या निमित्ताने चार रविवारी जनजाती समाजातील प्रेरक महापुरुषांच्या कथा आपल्यासमोर सादर करीत आहोत. त्याचाच हा तिसरा भाग.....

ब्रिटनच्या तत्कालीन पंतप्रधान मार्गारेट थॅचर यांना दुखावणे इस्रायलला परवडणारे नव्हते आणि एक दिवस व्हेनुनूची भेट सिंडी नामक एका अमेरिकन प्रवासीशी झाली. ती एक अमेरिकन प्रशिक्षणार्थी ब्युटिशियन म्हणून व्हेनुनूला भेटली. मुळातच स्त्रीलंपट असणारा व्हेनुनू स्मार्ट आणि आकर्षक सिंडीच्या जाळ्यात फसायला वेळ लागणार नव्हताच! कोणत्याही परिस्थितीत ब्रिटनबाहेर न जाण्याची वर्तमानपत्राने दिलेली तंबी विसरून सिंडीच्या गोड बोलण्यात फसून व्हेनुनू तिच्याबरोबर ‘सुट्टी घालविण्यासाठी’ रोममध्ये दाखल झाला. रोममध्ये उतरल्यावर ..

निर्माता, दिग्दर्शक, अभिनेता अशा विविध भूमिकांतून आपल्या कामाचा आणि अभिनयाचा स्वतंत्र ठसा उमटविणारे म्हणजेच चतुरस्र रंगकर्मी विनय आपटे.....

१९७१ मध्ये झालेल्या बांगलादेश युद्धात पाकिस्तानच्या लष्कराला १४ दिवसांत शरण आणताना फिल्डमार्शल सॅम माणेकशाँनी निर्धार, खंबीर वृत्ती, या गुणांचा परिचय दिला. आजपर्यंत कोणत्याही भारतीय लष्करी अधिकाऱ्याला जितकी लोकप्रियता मिळाली नाही, तितकी लोकप्रियता माणेकशाँ यांना मिळाली. अर्थात, त्यांच्या युद्धकौशल्य आणि नेतृत्वगुणांमुळेच. युद्धात जय-पराजयाची निश्चिती होते ती, सेनापतींनी आखलेल्या युद्धनीतीवर. शत्रूची तयारी जोखून त्याप्रमाणे युद्धनीती आखणारे माणेकशाँ एक सेनापती होते...

‘उराँव’ जनजातीतील सहा बालकांना शिकवण्यासाठी घेऊन वनवासी कल्याण आश्रम या संस्थेची १९५२ मध्ये जशपूरमध्ये स्थापना झाली. दि. २६ डिसेंबर हा ‘वनवासी कल्याण आश्रमा’चा स्थापना दिवस आहे. आज जवळपास सर्वच क्षेत्रांमध्ये अनेक आयामातून ‘वनवासी कल्याण आश्रम’ जनजाती समाजापर्यंत पोहोचतो आहे...

“जेम्स बॉण्डने जशी आपली 'Beretta’ वापरली, तसाच वापर तिने बेडरूम्सचा केला.” मरणोत्तर तिच्याबद्दल लिहिताना १९६३ सालच्या ‘टाईम’ मासिकात 'Espionagea - blonde bond’ या लेखातलं हे अवतरण! ‘ती’ म्हणजे आजवरची सर्वोत्तम गुप्तहेर म्हणून मान्यता पावलेली, ब्रिटनच्या 'MI6’ या गुप्तचर विभागातली मदनिका- बेटी पॅक!..

मिझो हे मुळात म्यानमार, जो पूर्वी भारताचा भागच होता तिथून इथे आले असावेत, असे मानले जाते. त्यांची स्वतःची वेगळी भाषा आहे. भुतांवर विश्वास आहे. त्यामुळे भुतांच्या पूजेचे अनेक विधी आहेत. त्याचबरोबर अनेक पर्वत, डोंगर, शिखरे यांची पूजा केली जाते. महत्त्वाचे देव म्हणजे सूर्य आणि चंद्र. प्रत्येक गावाला एक ग्रामप्रमुख. स्वतःचे क्षेत्र जपणे आणि इतरांच्या क्षेत्रावर आक्रमण करून ते ताब्यात घेणे, हा क्रम सतत सुरू असे...

मध्यंतरी कल्याणहून वामनराव साठ्यांकडून निरोप आला- “या वर्षी २० डिसेंबरला मुकुंदराव वझे यांचा जन्मशताब्दी दिन आहे. या निमित्ताने मुकुंदरावांच्या पुण्यस्मरणार्थ अवश्य लेख लिहा.” एकतर वामनरावांविषयी तसेच गोपाळराव टोकेकरांविषयी माझ्या मनात निर्भेळ आदराची भावना आहे. कारण, कल्याण शहरात रा. स्व. संघाचे रोपटे रुजविणार्‍या कर्मयोगी पिढीचे हे दोघे जण प्रतिनिधित्व करतात आणि दुसरे म्हणजे, दस्तुरखुद्द मुकुंदराव धुळे येथे जनसंघ प्रचारक म्हणून राहिले आहेत. साठेक वर्षांपूर्वी त्यांच्याशी दिलखुलास गप्पा करण्याचे भाग्य ..

घनश्याम देशमुख हे त्यांच्या ‘बोलक्या रेषां’नी कलाजगताला आणि रसिक वाचकांना ज्ञात असावे, पण व्यंगचित्रकार म्हणून! त्यांनी जे या सात-आठ महिन्यांच्या ‘लॉकडाऊन’च्या काळात जे जे काम केलं आहे, ते ‘स्त्री-सौंदर्या’च्या निखळ अभिरुचीचं दर्शन घडविलं आहे. ..

ग.दि.माडगूळकर या आधुनिक वाल्मिकीने आपल्याला गीतरामायण नावाचा एक अमूल्य ठेवा दिला. यातलं एक एक गीत एकेका अलंकारासारखं तेजस्वी. यातल्या शोकात्म गीतांनाही तत्वज्ञानाची झळाळी आहे, वीरश्रीयुक्त गीतांना संयम व सहिष्णुतेची किनार आहे, आणि आनंदगीतातून तर माधुर्याचे लोटच वहातात - कारण या सर्व गीतांमधे प्रत्यक्ष वा अप्रत्यक्षपणे श्रीराम आहेत...

चिनी अतिक्रमणाला सात महिने पूर्ण झाले आहेत. गेल्या काही महिन्यांमध्ये भारत-चीन संबंधांमध्ये प्रत्येक आघाडीवर चीन पिछाडीवर आहे. लष्करीदृष्ट्या चीनने काहीही साध्य केले नाही. त्याशिवाय चीनची अपेक्षा होती की, गिलगिट-बाल्टिस्तान हा भारताचा भाग नाही, त्यावर भारत पुन्हा दावा करणार नाही. मात्र, असे झाले नाही...

२६ डिसेंबर या दिवशी जनजाती समाजात कार्य करणाऱ्या आपल्या ‘वनवासी कल्याण आश्रम’ या संस्थेचा वर्धापनदिन आहे. या निमित्ताने चार रविवारी जनजाती समाजातील प्रेरक महापुरुषांच्या कथा आपल्यासमोर सादर करीत आहोत...

मागच्या दोन लेखांपासून आपण 'खगोलशास्त्र' (Astronomy) ही ज्ञानशाखा आर्यांच्या स्थलांतराच्या बाबतीत काय सांगते, याचा एक धावता आढावा घेत आहोत. त्यामध्ये सुरुवातीला लोकमान्य टिळकांनी केलेले संशोधन आपण पाहिले. त्यातून वेदांचा काळ त्यांनी इ. स. पूर्व ६००० पासून अजून मागे, तर महाभारत युद्धाचा काळ इ. स. पूर्व ५००० पासून अजून मागे नेऊन ठेवला. वैदिक कालखंड हा अतिशय प्रदीर्घ कालखंड आहे...

दरवर्षी आज दि. ७ डिसेंबर रोजी देशातील जनता व इतर सामाजिक संस्था ध्वजनिधी जमा करतात. या निधीचा वापर देशाचे रक्षण करीत असताना धारातीर्थी पडलेल्या वीर जवानांच्या, पत्नींच्या व मुलांच्या, माजी सैनिकांच्या कल्याणासाठी केला जातो. जिल्हा सैनिक बोर्ड शाळा, कॉलेज व विविध संस्थांच्या मदतीने निधीची रक्कम गोळा केली जाते. ..

डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर यांनी देशाच्या राजकीय, सामाजिक, धार्मिक, शैक्षणिक यांसारख्या सर्वच क्षेत्रामध्ये आमूलाग्र बदल घडवून आणण्याचे ना केवळ प्रयत्नच केले तर प्रत्यक्षात ते बदल घडवून आाणले. आज जो काही भारत आपल्याला प्रत्यक्ष स्वरूपात दिसत आहे त्याचे खूप मोठे श्रेय हे डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांच्या महान कार्याला जाते असे नि:संशय म्हणता येते. बाबसाहेबांची अर्थनीती देशाला आजही मार्गदर्शक आहे. बाबासाहेबांच्या भारतीय आर्थिक विचार परंपरेतील योगदान याविषयीचा मागोवा या लेखात घेतला आहे...

बाबासाहेब समजून घेण्यासाठी त्यांनी संविधानसभेत जे विचार आग्रहाने मांडले, त्याचे अध्ययन होण्याची गरज आहे. कारण, समाज आणि देश कसा असावा, याविषयी बाबासाहेबांचे चिंतन त्यात आहे. ..

डॉ.बाबासाहेब आंबेडकर यांनी १५ ऑगस्ट १९३६ साली ‘इंडियन लेबर पार्टी’ची स्थापना केली. समाजातील सरंजामी, भांडवली व जातीयवादी मनोवृत्तीच्या विरुद्ध कामगारांना न्याय मिळवून देणे व कामगार वर्गामध्ये असलेला जातीवाद नष्ट करणे, असे ‘इंडियन लेबर पार्टी’चे मुख्य उद्दिष्ट होते, तसेच मुंबईमधील कापड गिरणीमध्ये काही खात्यामध्ये अस्पृश्य जातीच्या कामगारांना काम दिले जात नव्हते. ..

भारतीय संविधान हे एक जगातील विशेष महत्त्व प्राप्त असलेल्या संविधानांपैकी एक आहे. या संविधान बनण्यामागे आणि भारत देशाला स्वातंत्र्य मिळण्यामागे लाखो स्वातंत्र्यसैनिकांचे बलिदान आणि प्रदीर्घ चाललेला स्वातंत्र्याचा लढा आहे. भारतासारख्या देशाला प्राचीन इतिहास लाभलेला आहे. अनेक शूरवीरांच्या शौर्यगाथा या सर्व बाबींचा विचार मनामध्ये ठेवून डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर आणि घटना समितीतील सदस्यांना या सर्वांची पूर्ण जाणीव होती. ..

प्रत्येक माणसाच्या आयुष्यातील महत्त्वाचा टप्पा किंवा त्याच्या जीवन उभारणीचा पाया म्हणजे त्याचे बालपण होय. पण, प्रत्येकाच्या वाट्याला हे सुखाचे, आनंदाचे बालपण येत असे नाही. आजही समाजात स्त्रीभ्रूणहत्या, बालकामगार, बालविवाह आदी समस्यांचे पेव फुटलेले दिसते. या समस्यांवर मात करायची असेल, तर जात, धर्म, वर्ग, वर्ण, लिंग, भाषा यांचा विचार न करता, प्रत्येक बालकाला सर्वांगीण विकासाचा हक्क प्राप्त व्हायला हवा आणि सुखी, समृद्ध जीवन जगता यावे, या हेतूने सजग अशी संविधानिक कलमांची निर्मिती करण्यात आली आहे...

आज डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांचा महापरिनिर्वाण दिन. त्यांच्या सामाजिक, राजकीय कार्याचे आपण नेहमीच स्मरण करतो. पण, एक संस्कृतची विद्यार्थिनी म्हणून मला बाबासाहेबांचे संस्कृतप्रेम हे काहीसे दुर्लक्षितच राहिले आहे, असे वाटते. त्यांनी संस्कृत भाषेसाठी केलेले कार्य अतुलनीय आहे. त्यांच्या संस्कृत कार्याचा आढावा घेणारा हा लेख.....

डॉ. आंबेडकरांएवढा प्रचंड बुद्धिमान, विद्वान आणि कर्तृत्ववान दुसरा एकही महाराष्ट्रीय माणूस आज आम्हाला तरी दिसत नाही ! भांडारकर, टिळक रानडे, तेलंग, केतकर आणि राजवाडे यांच्या निर्भेळ ज्ञानोपासनेची परंपरा तिक्याच तपश्चर्येने आणि अधिकाराने पुढे चालवणारा महर्षी महाराष्ट्रात आज कोण आहे, हे आम्ही विचारतो. ज्या विद्वानांना आपल्या व्यवसायाचा आणि व्यासंगाचा अभिमान वाटत असेल, त्यांनी ज्ञानाचे अग्निहोत्र आपल्या प्रचंड ग्रंथालयात अहर्निश पेटवून बसलेल्या या ज्ञानयोग्याचे एकवार दर्शन घ्यावे म्हणजे त्यांचा तो वृथा ..

स्वतंत्र भारतात संविधानसभेने २६ नोव्हेंबर, १९४९ रोजी संविधाननिर्मिती मसुदा समितीने सादर केलेला अंतिम मसुदा स्वीकार केला. घटना समितीची स्थापना जुलै १९४७मध्ये निवडणुकीच्या माध्यमातून घेण्यात आली. या मसुदा समितीतील राजकुमारी अमृता कौर, हंसाबेन मेहता, सरोजिनी नायडू आदींसह सात नामवंत स्त्री सदस्या होत्या. भारतीय संविधान हे मुळात सर्व नागरिकांना मग ते स्त्री अथवा पुरुष असो सामाजिक आर्थिक राजनैतिक न्याय तसेच विचार अभिव्यक्ती विश्वास श्रद्धा व उपासनेचे स्वातंत्र्य व दर्जा आणि संधीची समानता देते...

आता ट्रेनच्या पीएनआर स्टेटस व लाईव्ह स्टेटससह ट्रेन उशिरा असल्यास त्याची माहिती देणारं एक नवं फीचर ‘रेलोफाय’ नावाच्या मोबाईल ऍपमध्ये जोडण्यात आलं आहे...

भारतीय जनसंघाच्या संस्थापक कार्यकारिणीचे सदस्य आणि महाराष्ट्राचे पहिले संघटन मंत्री, उत्तम लेखक, वक्ते व निरपेक्षपणे काम करणारा कार्यकर्ता, स्थितप्रज्ञाचे जीवन जगणारा संसारी माणूस म्हणजे मधुकरराव महाजन. प्रभावी व्यक्तिमत्व, स्वच्छ पोशाख, निर्मळ स्वभाव आणि पुरोगामी विचार यामुळे आजही मधुकरराव सर्वांच्या स्मरणात आहेत. त्यांच्या जन्मशताब्दी वर्ष प्रारंभानिमित्त त्यांच्या कन्या डॉ. विद्या देवधर यांनी त्यांच्या आठवणींना दिलेला हा उजाळा.....

युद्ध व आपत्तीच्या काळात सरकारची कसोटी असते. या काळात केलेल्या कार्याने सत्ताधाऱ्यांची समज स्पष्ट होते. मात्र, राज्यातील सध्याची बिकट परिस्थिती लक्षात घेता, महाविकास आघाडी सरकारची ढेपाळलेली वर्षभराची कारकिर्द दिसून येते...

तसे पाहता रायगड, कोकण या परिसरात शिवसेना वाढली, रुजली आणि त्यातून शिवसेनेला मुंबईमध्ये ताकद उभी करता आली. मात्र, राष्ट्रवादीसोबत शह-काटशहाच्या लढाईत कोकणवासीयांच्या विकासकामाचे चक्र रुतले आहे...

सुरेंद्र थत्ते यांना २८ नोव्हेंबर, २०२० रोजी देवाज्ञा झाली. ही बातमी ऐकल्यानंतर क्षणभर मी सुन्न झालो. गेले अनेक दिवस माझ्या मनात या ना त्या प्रकारे त्यांची आठवण येत होती. त्यांना फोन केला पाहिजे, असेही वाटत होते. पण, गेल्या चार-पाच महिन्यांत सा. ‘विवेक’चे इतके विषय मागे लागले आहेत की, त्या विषयात गुंतल्यानंतर फोन करण्याचे राहून जायचे. त्यांच्याशी मला शेवटचे बोलता आले नाही, याची खंत मला दीर्घकाळ सोबत करीत राहील...

वेळेचा दबाव, माणसांचा दबाव, नात्यांचा दबाव ही सारी ‘आपत्कालीन वस्तुस्थिती’ आयुष्यात आणूच नये, खेळीमेळीचे जीवन जगावे. आयुष्य आपला मार्ग चालत राहणार. आयुष्याला आनंदाचे एक सुंदर रूप द्यावे. त्याचे ‘आपत्कालीन विभागा’त रूपांतर करू नये. आयुष्याचा ‘स्पीड’ हा आपल्याला धक्के देणार नाही इतका मर्यादित ठेवावा...

पाकिस्तानात हिंसाचार भारतीय पुरस्कृत गुप्तहेर संस्थांच्या एजंट्सनी केला की, पाकिस्तानमधल्या असंतुष्ट नागरिक गटांनी केला, याचे उत्तर शोधावे लागेल. दुसऱ्या देशांमध्ये दहशतवाद वाढविणे हे भारताच्या धोरणांमध्ये बसत नाही. भारताने पाकिस्तानमधील असलेल्या वेगवेगळ्या गटांना दिलेला सपोर्ट, दिलेली मदत ही नैतिक स्वरूपातली आहे आणि त्यांच्यावरती होणाऱ्या अत्याचारांना जगाच्या समोर आणण्याचा भारताचा प्रयत्न असतो...

केदार गाडगीळ हे त्यांचे आजोबा आणि ज्येष्ठ मराठी साहित्यिक ना. ह. आपटे यांचे चरित्रलेखन करीत आहेत. त्यांच्यावरील अभ्यास करताना त्यांना जे ना. ह. आपटे भावले, त्यावरून त्यांनी त्यांचे व्यक्तिचित्रण साकारले आहे. दि. १४ नोव्हेंबर १९७१ रोजी आपटे यांचे निधन झाले. तेव्हा त्यांच्या नुकत्याच झालेल्या पुण्यतिथीनिमित्त नाहंचे शब्दबद्ध केलेले हे व्यक्तिचित्रण.....

बराच काळ गेल्यानंतर संयुक्त अरब अमिराती या मुस्लीम देशानेही इस्रायलशी राजकीय संबंध प्रस्थापित केले आहेत. ओमान आणि सौदी अरब यांनी अद्याप इस्रायलशी औपचारिक राजकीय संबंध प्रस्थापित केले नाहीत. पण, या देशांनी विविध पातळ्यांवर इस्रायलशी संबंध प्रस्थापित केले आहेत. आता पाकिस्तानमध्येही इस्रायलशी राजकीय संबंध प्रस्थापित करण्याचा विचार सुरू झाला आहे. यातूनच जगातल्या मुस्लीम देशांमध्ये परस्पर संबंधांची नवी मांडणी सुरू झाली आहे...

मागच्या लेखापासून आपण 'खगोलशास्त्र' (Astronomy) ही ज्ञानशाखा आर्यांच्या स्थलांतराच्या बाबतीत काय सांगते, याचा एक धावता आढावा घेत आहोत. त्यामध्ये प्रामुख्याने वैदिक साहित्यातले खगोलीय उल्लेख, पृथ्वीची परांचन गती (Precession) आणि तिच्या आधारे स्व. लोकमान्य टिळकांनी केलेले संशोधनाचे मोठे काम आपण पाहिले. त्यांनी हे सगळे संशोधन त्यांच्या 'The Orion' या ग्रंथात मांडले आहे. त्याप्रमाणेच त्यांचा अजून एक ग्रंथ आहे 'The Arctic Home in Vedas' अर्थात 'आर्यांचे उत्तर ध्रुवीय मूलस्थान.' ग्रंथाच्या नावावरून लक्षात ..

भारतात महाराष्ट्राला सांस्कृतिक सार्वभौमतेसह समृद्ध कला परंपरा लाभलेली आहे. कला हा शब्द उच्चारला तर लगेच मुंबईच्या सर जे. जे. कला महाविद्यालय समूहाचं नावं ओघाने येतंच. १८५० ते १८५७ या काळात तत्कालीन ‘कंपनी सरकार’कडे ‘टेक्सटाईल अ‍ॅण्ड वेव्हिंग’चे उद्योजक दानशूर सर जमशेठजी जिजिभाई टाटा यांनी पुढाकार घेऊन जे. जे. स्कूलची स्थापना केली. ..

अनंतानुभव, रा. स्व. संघ, डॉ. अनंत कुलकर्णी, Anantanubhav, RSS, Dr. Anant Kulkarni..

मागच्या लेखांमध्ये वैदिक साहित्यातली आणि महाभारतासारख्या आर्ष महाकाव्यातली सरस्वती नदीची वर्णने आपण पाहिली. तिचे प्राचीन काळातले अस्तित्व आणि महत्त्व लक्षात घेता तिच्या खोऱ्यात बहरलेल्या नगरांना ‘सरस्वती नागरीकरण’ हेच नाव सर्वाधिक समर्पक ठरते. भूशास्त्र आणि भूजलशास्त्र यांचा अभ्यास करताना सरस्वतीचे प्राचीन अस्तित्वच नव्हे, तर तिचा काळ सुद्धा लक्षात येतो. तो थोडाथोडका नाही, तर निदान इ.स. पूर्व २४,००० इतका तरी नक्की मागे जातो, हे ही आपण मागच्या लेखात पाहिले. त्याच्या द्वारे पुन्हा एकदा आर्यांच्या स्थलांतराचा ..