‘आर्थिक महासत्ता’ असे बिरूद मिरवणार्या अमेरिकी नागरिकांपाशी आपत्कालीन खर्चासाठी दोन हजार डॉलर्सही नाहीत, हे वास्तव एका अहवालातून समोर आले. अमेरिकी वर्तमानातून भारतीयांनी भविष्यासाठीचा धडा घेण्याची गरज, यातूनच अधोरेखित झाली आहे.
Read More
जपानला मागे टाकून जगातील चौथ्या मोठ्या क्रमाकांची अर्थव्यवस्था म्हणून भारतासह भारतीयांची मानही अभिमानाने उंचावली. पण, नीति आयोगाने केलेल्या या घोषणेनंतर अर्थशास्त्रीय पातळीवर काही प्रश्नही उपस्थित केले गेले. देशाचा जीडीपी वाढला, पण अन्य देशांच्या तुलनेत भारतातील दरडोई उत्पन्न कमीच असल्याचा मुद्दा प्रकर्षाने अधोरेखित करण्यात आला. आर्थिक आघाडीवरच्या या घडामोडीचे राजकीय पडसाद उमटणे अपेक्षित होतेच आणि राजकीय चष्म्यातून या घटनेकडे पाहात, या विधानाच्या सत्यासत्यतेबाबतदेखील प्रश्नचिन्ह निर्माण केले गेले. तेव्हा सा
या दर्शनामुळे सिंधुदुर्ग जिल्ह्यातील पक्ष्यांच्या यादीत भर पडली आहे. (dollarbird spotted in sindhudurg)
दुसर्‍या महायुद्धानंतर डॉलरच्या मागे पेट्रोल उभे राहिल्याने, जगात डॉलरची शक्ती असीमित वाढली आणि त्याबरोबरच अमेरिकेची दादागिरीही. पण दादागिरीवर फार काळ जगरहाटी चालत नाही, हे अमेरिकेला जाणवायला लागले आहे. सद्य स्थितीतील अमेरिकेच्या परिस्थितीची जाणीव डोनाल्ड ट्रम्प यांना आहे, हे त्यांच्या आजवरच्या निर्णयांवरून स्पष्टपणे दिसून येते.
जागतिक पातळीवर असलेली वाढती अनिश्चितता तसेच, ट्रम्प यांच्या धोरणांचा तडाखा यामुळे जगभरात व्यापारयुद्ध भडकण्याची शक्यता अधिक. या अस्थिर वातावरणात विदेशी संस्थागत गुंतवणूकदार देशातून गुंतवणूक काढून घेत असले, तरी येणार्‍या काळात भारताची वाढ पुन्हा एकदा वेगाने होणार असल्याचे स्पष्ट संकेत मिळाले आहेत.
देशांतर्गत तरलता कायम ठेवण्यासाठी रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया ‘चलन स्वॅप’चा प्रभावीपणे वापर करते. यातूनच महागाईचा धोका कमी करणे, तसेच स्थानिक चलनावरील दबाव कमी करणे मध्यवर्ती बँकेला सहज शक्य होते. ही प्रणाली कशी काम करते, ते म्हणूनच समजावून घ्यावे लागेल.
Yogi Adityanath उत्तरप्रदेश राज्याला गरिबीमुक्त राज्य बनवायचे असे प्रतिपादन उत्तर प्रदेशचे मुख्यमंत्री योगी आदित्यनाथ (Yogi Adityanath) यांनी केले आहे. एवढचे नाहीतर उत्तर प्रदेशाच्या उत्पन्नामध्ये पुढील ४ वर्षांमध्ये १ ट्रिलियन ड्रॉलर्सची अर्थव्यवस्थेत वाढ निर्माण होईल, अशा विश्वास त्यांनी व्यक्त केला आहे. उत्तरप्रदेश दिनानिमित्त उपराष्ट्रपती धनखड यांच्या उपस्थितीत त्यांनी हे प्रतिपादन केले होते.
world order नव्या जागतिक व्यवस्थेची गरज का आहे, हे नुकत्याच प्रकाशित झालेल्या एका अहवालाने दाखवून दिले आहे. ब्रिटिशांनी त्यांच्या कार्यकाळात भारतातून 64.82 ट्रिलियन डॉलर्स इतकी संपत्ती लुटून नेली, असे यात नमूद करण्यात आले आहे. जगाच्या औद्योगिक उत्पादनात भारताचा वाटा 25 टक्के इतका होता, तो केवळ दोन टक्के इतकाच या
अमेरिकी डॉलरवरचे ( American Dollar ) अवलंबित्व कमी करण्यासाठी ‘ब्रिक्स’ देश अनेक पर्यांयांचा अवलंब करीत आहेत. त्याचवेळी बाह्य धक्क्यांपासून स्थानिक चलनाचे अवमूल्यन रोखण्यासाठी भारत आपल्याकडील विदेशी गंगाजळीचा प्रभावीपणे वापर करताना दिसून येतो. त्याविषयी सविस्तर...
Billion Dollar भारताने 2025 हे ‘संरक्षण सुधारणा वर्ष’ म्हणून घोषित केले आहे. शस्त्रांस्त्रांचा आयातदार देश ते प्रमुख निर्यातदार देश अशी भारताची शस्त्रास्त्र बाजारपेठेत नवी ओळख प्रस्थापित होत आहे. 2025 मध्ये पाच अब्ज डॉलर्सच्या निर्यातीचे लक्ष्य ठेवण्यात आले आहे. ते आता सहजसाध्य होईल, असा विश्वास आहे.
‘डॉलरच्या तुलनेत रुपया नीचांकी पातळीवर’ यांसारख्या बातम्या हल्ली वरेचवर वाचनात येतात. विरोधकांकडूनही मग डॉलरच्या तुलनेत कोसळणार्‍या रुपयाची आकडेवारी सादर करुन राजकारण केले जाते. पण, दुसरीकडे भारतीय व्यापार आणि एकूणच अर्थव्यवस्थेचा आकार मात्र वाढताना दिसतो. पण, भारतीय रुपयाचे आताच नाही, तर 80-90च्या दशकापासून अवमूल्यन सुरु आहे. तेव्हा, रुपया आणि डॉलरमधील या चढउतारांचा अर्थव्यवस्थेवर नेमका कसा परिणाम होतो, यामागचे अर्थकारण समजून घेणे यानिमित्ताने क्रमप्राप्त ठरावे.
सौदी अरेबियाने अमेरिकेसोबतचा ५० वर्षांपासून सुरू असलेला करार रद्द करत, अमेरिकेला चांगलाच दणका दिला आहे. ‘पेट्रोडॉलर करार’ असे त्याचे नाव असून, यामुळे सौदी अरेबिया कोणत्याही चलनात तेल विकू शकतो.
अमेरिकन बाजारातील उलथापालथ होण्याची शक्यता असल्याने रुपयात मोठी घसरण झाली आहे. डॉलरच्या तुलनेत रुपयाची किंमत घसरल्याने डॉलर सकाळी वधारला आहे. डॉलरच्या तुलनेत रुपयाची किंमत ८३.५९ रुपयांवर पोहोचली आहे.
चार आठवड्यानंतर भारताच्या विदेशी मुद्रेत मोठी वाढ झाली आहे. वित्तीय समितीने डॉलरच्या खरेदीत वाढ केल्याने भारतीय परकीय चलन साठ्यात वाढ झाली आहे. रिझर्व्ह बँकेने ३ मे पर्यंत घोषित केलेल्या आकडेवारीनुसार, भारताची विदेशी मुद्रेचा साठा वाढला आहे. हा साठा ३.७ अब्ज डॉलरने वाढल्याने एकूण साठा ६४१.५९ अब्ज डॉलरपर्यंत पोहोचला आहे. यापूर्वी एप्रिल महिन्यात हा साठा मोठ्या प्रमाणात वाढला होता. मात्र त्यानंतर विदेशी मुद्रेत घसरण झाली होती.
इंडिया रेटिंग व रिसर्चचा नवा अहवाल पुढे आला आहे.या अहवालात म्हटल्याप्रमाणे महाराष्ट्र,कर्नाटक,गुजरात या तीन राज्यातील अर्थव्यवस्था मिळून आर्थिक वर्ष २०३९ पर्यंत एकूण १ ट्रिलियन डॉलर होणार असल्याचे सुतोवाच करण्यात आले आहे.
भारतीय अर्थव्यवस्थेच्या वाढीच्या वेगाने जगाला थक्क केले आहे. तशातच २०३० पर्यंत भारत ही सात ट्रिलियन डॉलरची अर्थव्यवस्था म्हणून नावारुपाला येईल, असा आशावाद अर्थमंत्रालयाने नुकताच व्यक्त केला. जगभरातील प्रमुख अर्थव्यवस्था मंदीच्या संकटाचा सामना करत असताना, भारतवृद्धीचे हे ‘मोदीनॉमिक्स’ समजून घेणे म्हणूनच महत्त्वाचे ठरते.
आठ अब्ज ते चार ट्रिलियन डॉलर बाजार भांडवल असा भारतीय शेअर बाजाराने गाठलेला विक्रमी पल्ला केवळ अचंबित करणाराच! त्याचबरोबर देशातील डिमॅट खात्यांची वाढती संख्याही भारतीय अर्थव्यवस्थेचे आश्वासक चित्र दर्शविणारी. तेव्हा, एकूणच वाढती डिमॅट खाती आणि वधारणारी शेअर बाजारातील गुंतवणूक, हे भारतीयांच्या पैशाचे अनौपचारिक अर्थव्यवस्थेकडून (इन्फॉर्मल) औपचारिक (फॉर्मल इकोनॉमी) अर्थव्यवस्थेकडील स्थित्यंतराचे द्योतकच म्हणावे लागेल.
भारताचा परकीय चलनाचा साठा मागच्या आठवड्यात ६०४ अब्ज डॉलरवर पोहोचला आहे. चार महिन्यांत प्रथमच परकीय चलनाचा साठा ६०० अब्ज डॉलरच्या पुढे गेला आहे. अशी माहिती रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाचे गव्हर्नर शक्तिकांत दास यांनी चलनविषयक पतधोरण जाहीर करताना दिली.
भारतातील प्रमुख शेयर बाजार असलेला नॅशनल स्टॉक एक्सचेंजच्या प्लॅटफॉर्मवर सूचीबद्ध असलेल्या कंपन्यांचे एकत्रित बाजार मूल्य ४ ट्रिलियन डॉलर इतके झाले आहे. एनएसईने हा विक्रम १ डिसेंबर रोजी केला. दि. दि.३ डिसेंबर रोजी एनएसई इंडियाने एका प्रसिद्धीपत्रात ही माहिती दिली.
नीती आयोगाने २०४७ पर्यंत भारताला ३० ट्रिलियन डॉलरची विकसित अर्थव्यवस्था बनवण्यासाठी व्हिजन डॉक्युमेंट तयार करत आहे, अशी माहिती नीती आयोगाचे मुख्य कार्यकारी अधिकारी (सीईओ) बीव्हीआर सुब्रमण्यम यांनी बुधवारी दि. २९ नोव्हेंबर रोजी दिली. ते फिक्कीच्या कार्यक्रमात बोलत होते.
अॅपल कंपनीचे आयफोन बनवणाऱ्या फॉक्सकॉनने भारतात १.५४ अब्ज डॉलर्सच्या गुंतवणूकीची योजना आखली आहे. भारतीय रुपयांमध्ये ही रक्कम १३,५०० कोटी इतकी होते. फॉक्सकॉनने तैवान स्टॉक एक्स्चेंजला दिलेल्या माहितीमध्ये म्हटले आहे की, या गुंतवणुकीमुळे त्याच्या ऑपरेटिंग गरजा पूर्ण करण्यात मदत होईल. फॉक्सकॉनने याआधीच भारतात आपले कर्मचारी आणि गुंतवणूक दुप्पट करण्याची योजना जाहीर केली होती.
१७ नोव्हेंबर रोजी संपलेल्या आठवड्यात देशाचा परकीय चलन साठा ५.०८ अब्जने वाढून ५९५.४० अब्ज झाला आहे. रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाने (आरबीआय) शुक्रवारी ही माहिती दिली. रिझर्व्ह बँकेच्या साप्ताहिक आकडेवारीनुसार, १७ नोव्हेंबर रोजी संपलेल्या आठवड्यात परकीय चलन साठ्याचा एक महत्त्वाचा भाग असलेल्या विदेशी चलन मालमत्ता ४.३९ अब्जने वाढून ५२६.३९ अब्ज झाली आहे.
जगातील दिग्गज कंपनी गुगल आता एआयच्या क्षेत्रात विस्तार करण्याच्या तयारीत आहे. काही रिपोर्टनुसार, गुगल चॅटबॉट स्टार्टअप क्यारेक्टर.एआय मध्ये लाखो डॉलर्सची गुंतवणूक करण्याची तयारी करत आहे. गुगल आपल्या क्लाउड सेवा आणि टेन्सर प्रोसेसिंग युनिट्समध्ये आधीपासूनच क्यारेक्टर एआय या चॅटबॉटचा वापर करत आहे.
भारतीय विदेशी मुद्रासंपत्तीचा साठ्यात वाढ झाली आहे. रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडियाने २८ ऑक्टोबरमध्ये आपल्या निवेदनात म्हटले आहे. यापूर्वी मात्र विदेशी मुद्रा ( Foreign Reserves) २.३६३ अब्ज डॉलर वरून घसरून ५८३.५३२ अब्ज डॉलरपर्यंत खाली आले होते. वैश्विक पातळीवरील संकट व रूपयांवरील दबाव असताना देखील विदेशी मुद्रा राखण्यात रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया यशस्वी झाली आहे.
दसरा मुहूर्तावर क्रिप्टो करन्सी मार्केटमध्ये नवचैतन्य दिसले आहे. त्यातच बिटकॉइन चलनात में २०२२ नंतर प्रथमच ३५००० डॉलर हून अधिक चलनाची ट्रेडिंग पार पडली आहे. १८ महिन्यातील आकड्यांचे हे सर्वात जास्त भावाची नोंदणी बिटकॉइनने केली आहे. मार्केटमध्ये अमेरिका बिटकॉइन ला व्यापार चलनाचा दर्जा देऊ शकते अशी वावटळ बाजारात उठली आहे. तसे झाल्यास या दरात अजून देखील तेजी येऊ शकते.
पॅलेस्टाईन व इस्त्रायली देशात हिंसाचार झाल्याने जगात तंगीचे वातावरण दिसले. हमासने गाझा पट्टीत केलेल्या हल्ल्यामुळे अनेक इस्त्रायली नागरिक ठार व जखमी झाले. त्यांचे प्रत्युत्तर देण्यासाठी इस्त्राईलने युद्ध जाहीर केले आहे. अर्थविश्वात या विषयावर विविध मान्यवरांनी आपले मत मांडले आहे. या घटनेनंतर विशेषतः क्रूड इंधन दरात भाववाढीची चिंता आता व्यक्त होऊ लागली असतानाच त्याचा परिणाम भारतीय शेअर बाजारावर दिसला.
डॉलर्सच्या तुलनेत भारतीय रुपयाची होणारी घसरण रोखण्यासाठी ‘रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया’ने मागच्या एका वर्षांत मोठ्या प्रमाणात डॉलर्सची विक्री केली. तरीही भारतीय रुपयाने डॉलर्सच्या तुलनेत ८३ रुपयांचा निच्चांक गाठला. याउलट तालिबानच्या अधिपत्याखाली असलेल्या अफगाणिस्तानच्या अफगाणी चलनाने सप्टेंबरच्या तिमाहीत जगातील सर्वांत चांगली कामगिरी करणार्‍या चलनाचा चक्क मान मिळवला. मागच्या तीन दशकांपासून गृहयुद्ध सुरू असलेल्या या देशाने केलेली ही कामगिरी नक्कीच आशादायक आहे की नुसती आकडेबाजी, हे यानिमित्ताने पाहणं गरजेचे ठरावे.
आंतरराष्ट्रीय स्तरावर भारताचे फॉरेक्स (विदेशी मुद्रा )रिझर्व्ह साठा घसरला असून ८६७ दशलक्ष डॉलरने घसरून थेट ५९३ कोटी अब्ज डॉलर पर्यंत खाली आहे.संबंधित आकडा रिझर्व बँक ऑफ इंडिया ने प्रसिद्ध केला आहे.यापूर्वी फॉरेक्स रिझर्व्ह ४.९९ अब्ज डॉलरने घसरत गेल्या आठवड्यात ५९३ अब्ज डॉलर पर्यंत पोहोचले होते.
रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया अनेकदा NDF ( Non Deliverable Forward) वर लक्ष ठेवून असते. ज्याच्यामुळे रुपयाचे मूल्य मर्यादेपेक्षा उतरणार नाही यासाठी रिझर्व्ह बँक उपाययोजना करते असे बँकर्सने रॉयटर्स या वृत्तसंस्थेला सांगितले आहे. परंतु आज सकाळी ११.१६ वाजेपर्यंत रुपयांचे मूल्य एक डॉलर प्रती ८३.१५२५ इतके होते. यापूर्वी ऑक्टोबर २०२२ मध्ये ८३.२९ पर्यंत रुपयाची घसरण झाली होती. म्हणूनच ' आरबीआयने आज सकाळी NDF संदर्भात मध्यस्थी करण्यास सुरुवात केली आहे. कालही आरबीआयने यासाठ
‘ब्रिक्स’ गटात नवीन समावेश केलेल्या देशांमध्ये तेल पुरवठादार देश असल्यामुळे त्यांच्यातील व्यवहार अमेरिकन डॉलरऐवजी सदस्य देशांच्या चलनांत झाले, तर आपोआप डॉलरचे महत्त्व कमी होईल. ‘ब्रिक्स’च्या विस्तारात जागतिक दक्षिणेला महत्त्व देण्याचा प्रयत्न करण्यात आला आहे. जगातील विकसनशील देशांचे आपण प्रतिनिधित्त्व करत असल्याचे दाखवून देण्याचा भारताचा प्रयत्न आहे.
एचडीएफसी सिक्युरिटीजने दिलेल्या माहितीनुसार,जागतिक बाजारात सोन्याच्या दरात वाढ झाल्याने बुधवारी राष्ट्रीय राजधानी दिल्लीत सोन्याचा भाव 90 रुपयांनी वधारून 59,500 रुपये प्रति 10 ग्रॅम झाला. मागील सत्रात सोन्याचा भाव 59,410 रुपये प्रति 10 ग्रॅम होता. चांदीही ८०० रुपयांनी वधारून ७५,३०० रुपये प्रति किलोग्रॅम झाली.
पेपल ही आर्थिक सुविधेसाठी तंत्रज्ञान कंपनी म्हणून प्रसिद्ध आहे.डिजिटल करन्सी,व्यवहारातील देवाणघेवाणी साठी कंपनीने डॉलरची मान्यता असलेले पीवाययूएसडी 'स्टेबलकॉइन' लाँच केले आहे.
सध्याची अस्थिरता रुपयाला पण मारक असल्याचे दिसून आले. सोमवारी सकाळी १ युएस डॉलरचा तुलनेत रूपया ७ पैशाने घसरून ८२.२५ झाला आहे. करन्सी ट्रेडिंग मध्ये अमेरिकेन मार्केट मधील तेजीमुळे डॉलर वधारला आहे. तेलाचे भाव ८४ डॉलर प्रति बॅरल डॉलर पर्यंत वाढल्याने रुपयांचा भावात फरक पडल्याचे दिसून आले.शुक्रवारी रुपयाची तुलना ८२.१८ प्रती रुपया इतकी नोंदवण्यात आली.क्रुड तेलाचा भावाच्या आंतरराष्ट्रीय स्थित्यंतराने ०.५३ टक्यांपर्यंत पर बॅरल रुपयाची किंमत घसरली
रशियाकडून तेल खरेदीसाठी भारताने आता चिनी युआनचा वापर सुरू केल्याची बाब समोर आली. सवलतीच्या दरातील तेल खरेदी सुरू ठेवण्यासाठी या निर्णयाचा नक्कीच उपयोग होणार आहे. तसेच, अमेरिकी डॉलरला सक्षम पर्याय म्हणूनही चिनी चलन उदयास येत आहे. आंतरराष्ट्रीय चलन म्हणून डॉलरची असलेली मक्तेदारी मोडून काढणारा हा निर्णय म्हणावा लागेल.
भारतीय ‘रिझर्व्ह बँके’च्या आयात-निर्यात व्यवहार रुपयात करण्याच्या निर्णयामुळे आपल्या अर्थव्यवस्थेचे अमेरिकी डॉलरवर अवलंबून असणे हळूहळू कमी होणार आहे. त्यामुळे परिणामी आपल्या रुपयाची किंमत अमेरिकी डॉलरच्या तुलनेत स्थिरावेल. कच्चे तेल रशियाकडून आयात केल्यामुळे आपली फार मोठी बचत होत आहे. याच्या परिणामी चलनवाढीला आळा बसू शकेल. ज्या देशांनी आपल्या देशाबरोबर रुपयामध्ये व्यवहार करण्याची तयारी दाखविली आहे, त्या देशांबरोबर आपली आयात-निर्यात वाढेल.
भारताच्या परकीय चलन साठ्यात पुन्हा एकदा वाढ झाली आहे. भारतीय रिझर्व्ह बँकेने जाहीर केलेल्या आकडेवारीनुसार, १६ जून २०२३ रोजी संपलेल्या आठवड्यात परकीय चलनाचा साठा २.३५ अब्ज डॉलर्सने वाढून ५९६.०९ अब्ज डॉलर्सवर पोहोचला आहे.
भारताच्या सीफूड निर्यातीने २०२२-२३ मध्ये ऐतिहासिक उच्चांक गाठला आहे. भारताने आर्थिक वर्षात ६३,९६९.१४ कोटी (८.०९ अब्ज डॉलर) किमतीचे १.७ दशलक्ष टन सीफूड निर्यात केलं आहे.
जागतिक व्यापारात भारतीय रुपयाच वर्चस्व वाढत आहे. आता आणखी एका देशाने भारतीय रुपयांत व्यापार करण्याची इच्छा व्यक्त केली आहे. भारताचा शेजारी असलेल्या म्यानमारच्या वाणिज्य मंत्री आंग नैंग ऊ यांनी जून अखेरपर्यंत दोन्ही राष्ट्रांमधील व्यापार स्थानिक चलनात होण्याची व्यवस्था पुर्ण होईल अशी आशा व्यक्त केली आहे.
भारत आणि आखाती देशात कायमच मजबूत आर्थिक संबंध राहिलेले आहेत. लाखो भारतीय कामगार आखाती देशात काम करतात. तसेच हे देश भारताच्या उर्जा सुरक्षेसाठी पण महत्वाचे आहेत. आता अशाच एका आखाती देशातून भारतात मोठी गुंतवणूक होत आहे.
एकीकडे अमेरिकेच्या अर्थव्यवस्थेला घरघर लागल्याची परिस्थिती असताना, भारतीय अर्थव्यवस्था मात्र सर्वार्थाने आगेकूच करताना दिसते. त्याचाच परिणाम म्हणून आंतरराष्ट्रीय स्तरावर रुपयाची ताकदही वाढत चालली आहे. त्यानिमित्ताने रुपयाचे वाढते आंतरराष्ट्रीय महत्त्व आणि अमेरिकन डॉलरची घसरण यांचा आढावा घेणारा हा अर्थपूर्ण लेख...
भारतातील कंपन्या हजारो नोकऱ्या निर्माण करण्यासाठी जबाबदार आहेत आणि कॅनडात 6.6 अब्ज डॉलर्सच्या गुंतवणुकीसाठी कॅनेडियन डॉलर्सची गुंतवणूक केली आहे, असे उद्योग संघटना कॉन्फेडरेशनने जारी केलेल्या नवीन अहवालात म्हटले आहे. कॅनडा – इंडिया बिझनेस कौन्सिल (CIBC) आणि कॅनडामधील भारतीय उच्चायुक्त यांच्या भागीदारीत भारतीय उद्योग (CII) वाणिज्य आणि उद्योग मंत्री पीयूष गोयल यांच्या कॅनडा भेटीदरम्यान हा अहवाल सादर करण्यात आला.
भारताच्या विदेशी गंगाजळीत नऊ महिन्यांतील उच्चांकी वाढ नोंदवण्यात आली आहे. ‘रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया’ने दिलेल्या आकडेवारीतून ही बाब समोर आली. डॉलर वरचे अवलंबित्व कमी करण्यासाठी सर्वच देश उपाययोजना राबवत आहेत. भारतही त्याला अपवाद नाही. मात्र, सेवा क्षेत्रातील निर्यात ही प्रामुख्याने डॉलरमध्ये होत असल्याने तूर्त डॉलरला पर्याय नाही!
सोन्याची आवड तशी भारतीयांना मूलतःच! अगदी काही हजार वर्षांपूर्वीची शिल्पे बघितली, तरी ती दागदागिन्यांनी मढवलेली. कोणाचं बारसं, मुंज असेल, तर हमखास छोटंसं सोन्याचं वळं भेट दिलं जायचं. सोन्याचे दागिने हे सर्वमान्य, स्वीकार्ह, पण देशांनी केलेला सोन्याच्या साठ्याच्या महत्त्वाबद्दल कुतूहलमिश्रित आश्चर्य! या सोन्याचा अर्थव्यवस्थेला काय फायदा, असा नेहमीच विचारला जाणारा प्रश्न. सोनं जितकं जास्त तो देश तितका श्रीमंत, हे अगदी पूर्वीपासूनच आहे. यात भारत एकेकाळी अव्वल होता. तेव्हा, सोने, चलन आणि वैश्विक अर्थकारण यांचा आ
‘ब्रिक्स’ देशांनी मिळून एखादे सामायिक चलन सुरू केले तरी भारताचा त्यातील सहभाग नाममात्र असेल. द्विपक्षीय किंवा बहुराष्ट्रीय व्यापारासाठी डॉलरच्याऐवजी स्थानिक किंवा अन्य चलन वापरण्याचा पर्याय खुला असला तरी वेळोवेळी मूल्याच्या निर्धारणासाठी त्यांची अमेरिकन डॉलरशीच तुलना करण्यात येईल. त्यामुळे अमेरिकेवर दबाव येऊन तिच्याकडून आर्थिक शिस्त पाळण्यासाठी प्रामाणिक प्रयत्न करण्यात येतील.
भारताच्या परिवहन क्षेत्राच्या आधुनिकीकरणावरील महाकाय गुंतवणुकीची ‘द इकॉनॉमिस्ट’ या साप्ताहिकाने नुकतीच दखल घेतली आहे. कारण, ही गुंतवणूक भारताच्या पाच ट्रिलियन डॉलर अर्थव्यवस्थेचा पाया रचणार आहे. भारत यावर्षी परिवहन क्षेत्रातील पायाभूत सुविधांवर त्याच्या सकल राष्ट्रीय उत्पादनाच्या १.७ टक्के इतक्या प्रचंड मोठ्या प्रमाणात खर्च करणार आहे. हे प्रमाण अमेरिका आणि बहुतेक युरोपीय देशांच्या जवळपास दुप्पट असल्याने ‘द इकॉनॉमिस्ट’ या साप्ताहिकानेही त्याची दखल घेत, या तरतुदीला ‘डोळे विस्फारून टाकणारी सुधारणा’ असे नाव देत
महिला आणि बालविकास मंत्रालयाच्या नेतृत्वाखाली, महिलांचा विकास आणि आर्थिक क्षेत्रातील प्रतिनिधित्वासाठीच्या ‘जी २०’ समूहाच्या ‘जी २० एम्पॉवर’च्या माध्यमातून ‘महिलांचा विकास ते महिलांच्या नेतृत्वाअंतर्गत विकास’ असा संकल्पनात्मक बदल घडवून आणण्याचा प्रयत्नही सुरू केला गेला आहे. स्वाभाविकपणे एका नव्या बदलाच्या दिशेने सुरू असलेल्या या प्रयत्नांच्या केंद्रस्थानी आहेत, त्या महिला उद्योजकच आणि त्यांच्याच नेतृत्वात ‘जी २० एम्पॉवर’ची वाटचाल सुरू राहणार आहे.
“जमिनीच्या बदल्यात नोकरी’ घोटाळ्याप्रकरणी बिहारचे माजी मुख्यमंत्री लालू प्रसाद यादव आणि त्यांच्या कुटुंबीयांवर सक्तवसुली संचालनालयाने (ईडी) टाकलेल्या छाप्यांमध्ये जवळपास ६०० कोटी रूपयांच्या शोध लागला आहे,” अशी माहिती ‘ईडी’तर्फे देण्यात आली आहे.
२०१४ नंतर आलेल्या मोदी सरकारकडून अमेरिकन डॉलरला धक्के देण्याचे काम निश्चितपणे पण शांतपणे सुरु झालेले आहे. त्याची पुरेपूर कल्पना अमेरिकेत बसलेल्या तथाकथित ’थिंक टँक’ म्हणून गणल्या जाणार्‍या समूहाला होऊ लागली आहे.
इतक्या वर्षात अमेरिकन डॉलर्सला जागतिक स्तरावर आव्हानच निर्माण झाले नव्हते. पण आता डॉलर्सला चीन, रशिया आणि ’ब्रिक्स’ संघटनेमधील सभासद देशांकडून त्यांच्या येऊ घातलेल्या ’ब्रिक्स’ चलनामार्फत धक्के बसावयास सुरुवात होईल, असे दिसते.
२० फेब्रुवारी रोजी मुंबई विमानतळ आणि सीमा शुल्क विभागाच्या अधिकार्‍यांकडून सुमारे ८.३६ कोटी भारतीय रुपयांचे विदेशी चलन जप्त करण्यात आले आहे. तसेच भारतीय वंशाच्या अमेरिकन नागरिकाकडून अमेरिकन डॉलर हे सीमा शुल्क विभागाच्या अधिकाऱ्यांकडून तपासणी दरम्यान जप्त करण्यात आले आहे.
