मोघरपाडा येथे सर्वात मोठा एकात्मिक मेट्रो डेपो एक डेपो

मुंबई : मुंबई महानगर प्रदेश विकास प्राधिकरणा(एमएमआरडीए)ने ठाणे जिल्ह्यातील मोघरपाडा येथे एकूण १७४.०१ हेक्टर क्षेत्रफळ जमीन अधिकृतपणे ताब्यात घेतली आहे. या जागेवर जागतिक दर्जाचा, एकात्मिक मेट्रो कार डेपो उभारण्यात येणार आहे. हा डेपो मेट्रो ४, ४ए, १० आणि ११ या मार्गिकांसाठी एक केंद्रीय संचालन व देखभाल केंद्र असून, सीएसएमटी ते मीरा रोड दरम्यान एकूण ५५.९९ किमीच्या मेट्रोमार्गाचे संचालन येथून होईल.

मेट्रो ४, ४ए, १० आणि ११ या चारही मार्गिकांसाठी सविस्तर प्रकल्प अहवाल (डीपीआर) दिल्ली मेट्रो रेल कॉर्पोरेशन (डीएमआरसी) यांनी तयार केला होता. एकात्मिकता आणि कार्यक्षमतेला चालना देण्यासाठी मोघरपाडा येथे एकच संयुक्त डेपो प्रस्तावित करण्यात आला होता. मोघरपाडा येथील जमीन दि.१६ ऑक्टोबर २०२३च्या शासन निर्णयानुसार एमएमआरडीएला 'आहे त्या स्थितीत' हस्तांतरित करण्यात आली आहे. मोघरपाडा मेट्रो डेपो हे मेट्रो ४, ४ए, १० आणि ११ या मार्गिकांसाठी एक महत्त्वाचे नियंत्रण व देखभाल केंद्र म्हणून विकसित करण्यात येणार आहे.

शेतकरी केंद्रित पुनर्वसन मॉडेल

सिडकोच्या मॉडेलशी सुसंगत अशी भरपाई पद्धत स्वीकारत १६७ पट्टेधारकांना आणि ३१ अतिक्रमणधारकांना म्हणजेच एकूण १९८ ऑफर लेटर्स वितरित करण्यात आली. एमएमआरडीएचे महानगर आयुक्त डॉ.संजय मुखर्जी म्हणाले "मोघरपाडा मेट्रो डेपो ही मुंबईच्या अधिक कनेक्टेड आणि प्रवासीकेंद्री वाहतूक व्यवस्था उभारण्याच्या प्रवासातील एक महत्त्वाची पायरी आहे. संपूर्ण प्रक्रियेत आम्ही पारदर्शकपणे आणि आदराने संवाद साधला. हा डेपो म्हणजे केवळ पायाभूत सुविधा नाही तर सामुदायिक विकास साधण्याच्या दिशेने टाकलेले पाऊल आहे, जिथे विकास करण्यासोबतच माणुसकीही जपली."

निविदा मंजुरी आणि बांधकामाची सद्यस्थिती

या कामासाठी निविदा प्रक्रिया पूर्ण करण्यात आली आहे. एमएमआरडीएच्या २७६व्या कार्यकारी समितीच्या बैठकीमध्ये मंजुरी मिळाल्यानुसार एमएमआरडीएने ९०५ कोटींचे (सर्व करांसह) कंत्राट मे. एसईडब्ल्यू–व्हीएसई जॉइंट व्हेंचरला दिले आहे. दि. १३ जून, २०२५ रोजी ‘नोटिस टू प्रोसिड’ (एनटीपी) जारी करण्यात आली आहे. ही जमीन ठेकेदाराच्या ताब्यात अधिकृतपणे देण्यात आली आहे. डेपोचे बांधकाम तत्काळ सुरू होणार आहे. मुख्य रस्ते १८ मीटर रुंद आणि अंतर्गत रस्ते १२ मीटर रुंद ठेवून, सर्व भूखंडांमध्ये सुलभ कनेक्टिव्हिटी सुनिश्चित करणारा एक मुख्य आराखडा तयार करण्यात आला आहे. हे विकसित भूखंड ३६ महिन्यांच्या आत प्रदान करण्यात येणार आहेत.

मोघरपाडा मेट्रो डेपोमधील महत्त्वाच्या सुविधा

मोघरपाडा डेपोमध्ये पुढील घटक असतील :
• मोठ्या देखभालीसाठी १० वर्कशॉप ट्रॅक
• दैनंदिन आणि नियमित तपासणीसाठी १० निरीक्षण ट्रॅक
• रात्री गाड्या उभ्या करण्यासाठी ६४ स्टेबलिंग ट्रॅक
• चाकांचे प्रोफाइलिंग करण्यासाठी अंडर-फ्लोअर व्हील लेथ
• गाड्यांची नियमित स्वच्छता करण्यासाठी ऑटो आणि उच्च क्षमता असलेली वॉश यंत्रणा
• अंडरफ्रेम व छतावरील उपकरणांवरील धूळ काढण्यासाठी ब्लो-डाऊन प्लांट
• कॅटेनेरी वाहने उभी करण्यासाठी व देखभालीसाठी सीएमव्ही वर्कशॉप
• संचालनासाठी डेपो कंट्रोल सेंटर (डीसीसी) आणि प्रशिक्षण कक्ष
• आवश्यक डेपो कर्मचाऱ्यांसाठी निवासी सुविधा

मोघरपाडा येथील भूखंडाचे एमएमआरडीएने योग्य वेळी केलेले संपादन हे मुंबईच्या मेट्रो नेटवर्कसाठी एक ऐतिहासिक पाऊल ठरते. मेट्रो ४, ४ए, १० आणि ११ या मार्गिकांचा सुसंघटित एकत्रित वापर शक्य करून, या डेपोमुळे कार्यक्षमता, मार्गिकांमधील सुलभ जोडणी आणि प्रवाशांच्या सुविधांमध्ये मोठी वाढ सुनिश्चित होणार आहे. या महत्त्वपूर्ण टप्प्यामुळे नव्या महाराष्ट्राच्या आकांक्षांना पूरक ठरणारी, शाश्वत व बहुपर्यायी सार्वजनिक वाहतूक पायाभूत व्यवस्था विस्तारण्याच्या उद्दिष्टाला अधिक वेग मिळाला आहे.

- देवेंद्र फडणवीस, मुख्यमंत्री

मोघरपाडा येथे उभारला जाणारा एकात्मिक मेट्रो डेपो हा मुंबईच्या मेट्रो यंत्रणेचा कणा बळकट करण्याच्या दिशेने एक महत्त्वपूर्ण टप्पा आहे. हा प्रकल्प केवळ पायाभूत सुविधांचा नाही, तर सर्वसमावेशक विकास, सुलभ प्रवास आणि शाश्वत प्रगती या संदर्भातील आमच्या कटिबद्धतेचे प्रतीक आहे.

-एकनाथ शिंदे, उपमुख्यमंत्री आणि एमएमआरडीए, अध्यक्ष