नवी दिल्ली(Israel's attack on Iran): शनिवार दि. १४ जून रोजी इस्रायलने इराणच्या दक्षिण पार्स गॅस क्षेत्रातील फेज 14 वरील प्रमुख प्रक्रिया युनिटवर हवाई हल्ला केला. यामुळे 12 दशलक्ष घनमीटर गॅस उत्पादन अंशतः थांबवावे लागले. हा हल्ला इराणच्या तेल आणि वायू पायाभूत सुविधांवर इस्रायलचा पहिला थेट हल्ला होता, जो क्षेत्रीय तणावात वाढ आणि जागतिक ऊर्जा बाजारपेठेतील अस्थिरता दर्शवतो.
साउथ पार्स गॅस क्षेत्र: जागतिक महत्त्व
दक्षिण पार्स गॅस क्षेत्र, इराणच्या बुशेहर प्रांतात स्थित, हे जगातील सर्वात मोठे नैसर्गिक वायू साठा आहे. कतारसोबत सामायिक केलेले हे क्षेत्र इराणच्या घरगुती वायूच्या जवळजवळ दोन तृतीयांश (सुमारे ६६ टक्के) पुरवते, जे वीज, हीटिंग आणि पेट्रोकेमिकल उत्पादनासाठी आवश्यक आहे. अमेरिका आणि रशियानंतर इराण हा जगातील तिसरा सर्वात मोठा गॅस उत्पादक देश आहे, जो दरवर्षी सुमारे २७५ अब्ज घनमीटर (बीसीएम) उत्पादन करतो, जो जागतिक उत्पादनाच्या सुमारे ६.५ टक्के आहे.
इस्रायलचा हल्ला: परिणाम आणि महत्त्व
•उत्पादन थांबविणे: हल्ल्यामुळे फेज 14 वरील प्रक्रिया युनिटला आग लागली, ज्यामुळे 12 दशलक्ष घनमीटर गॅस उत्पादन थांबवावे लागले.
•पहिला थेट हल्ला: हा हल्ला इराणच्या तेल आणि वायू पायाभूत सुविधांवर इस्रायलचा पहिला थेट हल्ला होता, जो क्षेत्रीय तणावात वाढ आणि जागतिक ऊर्जा बाजारपेठेतील अस्थिरता दर्शवतो.
•जागतिक ऊर्जा पुरवठ्याला धोका: हा हल्ला ऊर्जा पायाभूत सुविधांवर लक्ष केंद्रित करणारा पहिला इस्रायली हल्ला होता, ज्यामुळे आर्थिक युद्धाची शक्यता वाढली आहे. विश्लेषकांच्या मते, हा हल्ला सौदी अरबच्या अबकाईक तेल सुविधांवरील २०१९ च्या हल्ल्यानंतरचा सर्वात महत्त्वाचा हल्ला आहे.
इस्रायलचा हल्ल्याचा जागतिक परिणाम
•तेल किंमतीत वाढ: हल्ल्यानंतर जागतिक तेल किंमतीत 9% वाढ झाली आहे, ज्यामुळे भारतासारख्या तेल आयात करणाऱ्या देशांवर परिणाम होऊ शकतो.
•भारतावर परिणाम: भारत 88% क्रूड तेल आणि 45% नैसर्गिक वायू आयात करतो. जर होर्मुझ सामुद्रधुनी बंद झाली, तर भारताच्या ऊर्जा पुरवठ्याला मोठा धोका निर्माण होऊ शकतो.
इतर महत्त्वाचे घटक
•परमाणु सुविधांवर हल्ले: इस्रायलने इराणच्या नटांझ आणि इस्फहान येथील परमाणु सुविधांवर हल्ले केले, ज्यामुळे इराणच्या आण्विक कार्यक्रमाला मोठा धक्का बसला आहे.
•जागतिक प्रतिक्रिया: संयुक्त राष्ट्रे, अमेरिका, युनायटेड किंगडम आणि फ्रान्स यांनी संघर्षात वाढीव तणावाबद्दल चिंता व्यक्त केली आहे. पोप फ्रान्सिस यांनी शांतीसाठी आह्वान केला आहे.
या घटनेमुळे इराणच्या ऊर्जा पायाभूत सुविधांवर हल्ले करण्याच्या इस्रायली धोरणात बदल आणि जागतिक ऊर्जा बाजारपेठेतील अस्थिरता यांचा सामना करावा लागणार आहे. भारतासारख्या देशांसाठी ऊर्जा सुरक्षा आणि महागाई नियंत्रण हे महत्त्वाचे मुद्दे ठरतील.