सहकारभारती महिला बचतगट महोत्सव – स्वावलंबन आणि सक्षमीकरणाचा एक प्रेरणादायी उत्सव

 

 

पुणे: ( Sahakar Bharati Women Self-Help Group Festival ) दि. १० आणि ११ मे २०२५ रोजी, पुणे शहराच्या हृदयस्थानी असलेल्या स्वारगेट येथील "गणेश कला क्रीडा मंच" या प्रतिष्ठित ठिकाणी एक आगळा-वेगळा, प्रेरणादायी आणि उत्साहवर्धक उपक्रम पार पडला – सहकारभारती महिला बचतगट महोत्सव. हा महोत्सव केवळ उत्पादनांची विक्री किंवा प्रदर्शन नव्हे, तर हा एक सामाजिक परिवर्तनाचा, महिला सक्षमीकरणाचा आणि सहकार तत्वज्ञानाचा प्रत्यक्ष अनुभव होता.

 

सहकारभारती, पुणे महानगर या संस्थेने आयोजित केलेल्या या भव्य उपक्रमामध्ये पुणे जिल्ह्यातील व त्यास लागून असलेल्या भागांतील महिला बचत गटांनी सहभाग घेतला होता. आपापल्या हातांनी बनवलेली दर्जेदार उत्पादने, पारंपरिक व आधुनिक वाळवण पदार्थ, हस्तकला वस्तू, घरगुती मसाले, लोणची, चविष्ट खाद्यपदार्थ, कपडे, सेंद्रिय उत्पादने आणि विविध प्रकारचे आकर्षक वस्त्रविन्यास यांचे आकर्षक स्टॉल्स लावण्यात आले होते. ग्राहक व पाहुण्यांचा प्रतिसाद एवढा उत्स्फूर्त होता की हा महोत्सव पुणेकरांसाठी एक आनंदाचे पर्वणी ठरला.

 

महोत्सवाचे उद्घाटन १० मे २०२५ रोजी सकाळी ९.३० वाजता भारत सरकारचे केंद्रीय सहकार राज्यमंत्री मा. मुरलीधर मोहोळ यांच्या हस्ते नियोजित होते. त्यांच्या समवेत महाराष्ट्र राज्याच्या राज्यमंत्री मा. माधुरी मिसाळ यांचीही प्रमुख पाहुणे म्हणून उपस्थिती अपेक्षित होती. मात्र, अनपेक्षित आणि अत्यावश्यक शासकीय कामकाजामुळे हे दोन्ही मान्यवर उद्घाटनप्रसंगी प्रत्यक्ष उपस्थित राहू शकले नाहीत. तरीही त्यांनी आपली सदिच्छा व सहकार्याचा शब्द दिला आणि सहकारभारतीच्या या उपक्रमासाठी आपले पाठबळ जाहीर केले. याबद्दल सहकारभारती त्यांची मन:पूर्वक ऋणी आहे.

 

याकार्यक्रमास मान्यवरांच्या उपस्थितीत उद्घाटन झाले. उपस्थित प्रमुख पाहुण्यांमध्ये महाराष्ट्र राज्य सहकारी बँकेचे प्रशासक मा. विद्याधर अनास्कर, कसबा विधानसभा मतदारसंघाचे आमदार मा. हेमंत रासने, आणि सहकारभारतीचे प्रदेश महामंत्री मा. विवेकजी जुगादे यांचा समावेश होता. त्यांच्या उपस्थितीने या महोत्सवाची उंची अधिकच वाढली. पुणे महानगर सहकारभारतीचे अध्यक्ष सीए दिनेश गांधी यांनी संपूर्ण महोत्सवाचे यशस्वी नेतृत्व केले आणि प्रत्येक अतिथी व सहभागींचे मनापासून स्वागत केले.

या महोत्सवाचा केंद्रबिंदू म्हणजे महिला बचत गट. हे बचत गट म्हणजे केवळ बचत व पतपुरवठा संस्था नाहीत, तर त्या एक प्रकारचे सूक्ष्म आर्थिक व्यवस्थापन केंद्र आहेत. ग्रामीण व शहरी भागातील महिलांनी आपला घरगुती वेळ आणि कौशल्यांचा वापर करून, विविध उत्पादनांद्वारे उद्यमशीलतेचा मार्ग स्वीकारलेला आहे. सहकारभारतीच्या माध्यमातून या महिलांना एक व्यासपीठ उपलब्ध करून देण्याचा हा प्रयत्न होता, जिथे त्यांना आपल्या मेहनतीचे योग्य मूल्य मिळावे आणि त्यांचा आत्मविश्वास दुणावावा.

 

सुमारे शंभराहून अधिक स्टॉल्समध्ये हजारो उत्पादनांची विक्री आणि प्रात्यक्षिके झाली. महिलांनी आपल्या अनुभवातून सांगितले की, त्यांना या महोत्सवामुळे नव्या ग्राहकांपर्यंत पोहोचण्याची, मार्केटिंग कौशल्य आत्मसात करण्याची आणि भविष्यातील उद्यमाची दिशा मिळाली.

 

सहकारभावनेची आधुनिक पुनर्रचना : सहकार म्हणजे एकमेकांना साथ देणे, सामूहिक निर्णय, पारदर्शक व्यवहार आणि सर्वसामान्यांचा आर्थिक विकास. सहकारभारतीचा उद्देश केवळ सहकारी संस्था चालवण्यापुरता मर्यादित नाही, तर त्याद्वारे समाज परिवर्तन घडवणे हाच आहे. महिला बचत गट हे याचे उत्कृष्ट उदाहरण आहेत. स्वयंसहायता गटांमध्ये महिलांची नियमित बैठक, हिशोब, शिस्त, सामुहिक निर्णयप्रक्रिया, उत्पादन व्यवस्थापन यामुळे त्या आर्थिकदृष्ट्या सक्षम होत आहेत.

 

या महोत्सवात महिलांनी केवळ उत्पादने विकली नाहीत, तर त्यांनी ग्राहकांशी थेट संवाद साधला, त्यांच्या गरजांचा अंदाज घेतला आणि आपल्या उत्पादनांमध्ये सुधारणा करण्याचे मार्गही जाणून घेतले. यामुळे त्यांना उद्योजकतेचे नवे दालन खुले झाले.

 

महोत्सवाला लाभलेली प्रतिष्ठा आणि प्रोत्साहन: ११ मे २०२५ रोजी, केंद्रीय सहकार राज्यमंत्री मा. मुरलीधर मोहोळ यांनी आपल्या व्यस्त शासकीय कार्यक्रमातून वेळ काढून प्रत्यक्ष महोत्सवस्थळी भेट दिली. त्यांनी विविध स्टॉल्सना भेट देऊन महिला बचत गटांच्या उत्पादने खरेदी करून त्यांचे मनोबल वाढवले. त्यांच्या या उपस्थितीने संपूर्ण आयोजक मंडळ आणि सहभागी महिलांमध्ये उत्साहाची लाट पसरली.

 

त्यांच्यासमवेत सहकारभारतीचे प्रदेश प्रमुख श्री. गिरीश भवाळकर, पुणे महानगर अध्यक्ष सीए दिनेश गांधी, प्रदेश कोष-सहप्रमुख श्री. औदुंबर नाईक, बचतगट प्रकोष्ठ प्रमुख सौ. भाग्यश्री बोरकर, सहप्रमुख सौ. सुवर्णा भरेकर, महामंत्री सीए वसंत गुंड, संघटन प्रमुख श्री. नगरकर, सह-संघटक सीए अथर्व नवसारीकर, बँकिंग प्रकोष्ठ प्रमुख सीए केतन जोगळेकर, सहप्रमुख सीए निलेश येवलेकर, महिला प्रमुख ऍड. वैशाली राणा आणि सहकारभारतीचे अनेक पदाधिकारी व कार्यकर्ते उपस्थित होते. त्यांनी बचत गटांना आवश्यक प्रशिक्षण, आर्थिक मदत, शासकीय योजना, विपणन धोरणे याबाबत मार्गदर्शन दिले आणि भविष्यात सहकारभारती कडून सर्वतोपरी सहकार्य मिळेल, याचे आश्वासनही दिले.

 

 

पंतप्रधान मा. नरेंद्र मोदी यांनी महिला सक्षमीकरणाला सर्वोच्च प्राधान्य दिले आहे. त्यांचा उद्देश म्हणजे प्रत्येक गाव, प्रत्येक शहरातील भगिनी स्वयंपूर्ण व्हावी, स्वतःचे आणि आपल्या कुटुंबाचे अर्थकारण हाताळावे. महिला बचत गटांद्वारे केंद्र आणि राज्य शासनाने अनेक योजना राबवल्या आहेत – मुद्रा योजना, स्टार्टअप इंडिया, महिला उद्योजिका योजनेचा लाभ घेण्यासाठी महिला बचत गट हे उत्कृष्ट माध्यम ठरत आहेत. सहकारभारतीचा महिला बचतगट महोत्सव या धोरणांचे प्रत्यक्ष प्रतिरूप ठरला आहे. एकाच मंचावर विविध महिला गट, सहकार क्षेत्रातील तज्ञ, सामाजिक कार्यकर्ते, उद्योजक एकत्र आले होते – ही सामाजिक समन्वयाचे अप्रतिम उदाहरण होते.

 

दोन दिवसांच्या या भव्य महोत्सवाने अनेक गोष्टी साध्य केल्या – महिलांना आत्मविश्वास मिळाला, ग्राहकांशी थेट व्यवहार करता आला, सहकारी तत्वज्ञान अधिक ठोस झाले आणि सहकारभारतीने महिला सक्षमीकरणासाठी आपली बांधिलकी पुन्हा सिद्ध केली. पुढील काळात असे महोत्सव नियमितपणे आयोजित करून महिला बचत गटांना प्रोत्साहन देणे, त्यांना व्यावसायिक प्रशिक्षण देणे, डिजिटल व्यवहार, ब्रँडिंग, पॅकेजिंग आणि वितरण यासारख्या आधुनिक कौशल्यांमध्ये सक्षम करणे हीच सहकारभारतीची पुढील दिशा आहे. सहकारभारती महिला बचतगट महोत्सव – हे केवळ प्रदर्शन नव्हते, तर महिला उद्योजिकांच्या संकल्प, श्रम, आणि सहकाराच्या सामर्थ्याची साक्ष होती. हे एक सामाजिक आंदोलन होते – आर्थिक स्वातंत्र्याच्या दिशेने टाकलेले महत्त्वपूर्ण पाऊल