निसर्ग सोबती

पण माणूस म्हणून बहुतेक वेळा स्वतःला, हे माझे मन आणि हे माझे शरीर म्हणून, निसर्ग आणि आपल्या सभोवतालपासून आगळेवेगळे म्हणून पाहत असतो. असे असले तरी प्रत्यक्षात आपण, सर्व विश्वाच्या या एकाच अखंडतेचा भाग असतो. निसर्ग हे आपले विस्तारित शरीर वा विशाल अस्तित्व आहे. तुम्ही करत असलेल्या प्रत्येक कृतीचा, तुमच्या सभोवतालच्या निसर्गावर परिणाम होतो. तसेच निसर्गात घडणार्‍या प्रत्येक छोट्यामोठ्या गोष्टीचाही तुमच्यावर प्रभाव पडत असतो. फक्त बाहेर जा आणि आपल्या गाडीचे इंजिन सुरू करा, आणि वातावरणात खूप काहीतरी बदलेल. उन्हाने त्रासले असाल आणि अचानक सरसर पावसाची सर आली, किंवा वार्‍याची थंड झुळूक आली तर शांत वाटेल. जर पाऊस थांबला आणि सूर्य बाहेर आला तर स्वच्छ सूर्यप्रकाशात तुम्हाला खूप प्रसन्न वाटते. जेव्हा निसर्गाशी आपल्या एकतेची आपण प्रशंसा करतो, तेव्हा आपण त्याच्या भव्यतेमध्ये आपले अस्तित्त्व सुखाने स्वीकारू शकतो.

निसर्ग हे नैसर्गिक, भौतिक, ऐहिक किंवा आध्यात्मिक विश्व आहे. निसर्ग शुद्ध आहे, जीवनाच्या सर्व प्रकारांना आणि विपुल संसाधनांना तो आधार देतो. निसर्ग म्हणजे जगातील सर्व प्राणी, पक्षी, वनस्पती, नद्या, महासागर आणि इतर गोष्टी, ज्या माणसांनी स्वतः बनवलेल्या नाहीत. निसर्गातील सर्व घटना आणि प्रक्रियादेखील अशा आहेत ज्या, लोकांमुळे होत नाहीत. निसर्गाच्या नवनिर्मितीक्षमतेमुळे त्या आपसूक घडत असतात. आपण मानवांनी आपल्या गरजेनुसार आणि स्वार्थानुसार निसर्गाची पुनर्रचना करण्यास सुरुवात करण्यापूर्वी, निसर्ग आपल्यासाठी त्याच्या मूळ स्वरूपात उपलब्ध असतो. हे एक सुंदर अविश्वसनीय आश्चर्य आहे, जे आपल्या अर्थव्यवस्थेला, आपल्या समाजाला आणि आपल्या अस्तित्वाला एक अनाकलनीय आधार देते. जंगले, नद्या, आणि माती आपल्याला आपण खातो ते अन्न, आपण घेतो तो श्वास, पितो ते पाणी, हा दयाळू निसर्गच तर पुरवतो. आपण आपले आरोग्य, आनंद, समतोल आणि समृद्धीसाठी निसर्गावर अवलंबून असतो. सर्वात उत्तम म्हणजे निसर्ग हा मुक्त आहे. पाऊस कोणताही वांशिक वा जातीय भेदभाव दर्शवत नाही. वर्षबिंदू प्रत्येकाला स्पर्श करतो, हवा कुठलीही दिशा न बदलता, सगळीकडे मुक्तपणे वाहत आहे. झाडे कोणतेही भेद न दर्शविता प्रत्येकाला सारखीच मायेची सावली देत राहतात. माती कोणालाही श्रीमंत, गरीब समजत नाही, संपूर्ण जगाला ती अन्न देते. पृथ्वी अपंगत्व, समलैंगिकता, वांशिकता इत्यादींवर आधारित कोणताही भेदभाव दर्शवत नाही, ती सर्व सजीवांना सुरक्षित राहण्यासाठी कुशीत जागा देते. निसर्गाचे प्रेम आंतरिक आणि बिनशर्त आहे.

आपल्या आजूबाजूला जे अप्रतिम सृष्टीसौंदर्य आपण अनुभवतो, ते आपल्यातीलही सौंदर्य उलगडू शकते. निसर्ग हा सर्वात प्रभावी उपचार करणारा अनुभव आहे. केवळ निसर्गाने वेढलेले असल्याने, त्याची दृश्ये आणि नाद संपूर्ण शरीरशास्त्रात शांतता, आनंद आणि संतुलन आणतात. हे अनुभवण्यासाठी आपण शांतपणे निसर्गाशी संवाद साधण्यात, ऐकण्यात वेळ घालावला पाहिजे. झाडांमधला वारा, पर्जन्यवृष्टी, मेघगर्जना, पक्ष्यांची गाणी हे सर्व आदिम नाद आहेत, सृष्टीचे सर्वात मुलभूत स्वर आहेत. फक्त त्यांचे ऐकणे आपल्याला आपल्या साराशी पुन्हा जोडते, आणि आपल्याला जीवनाच्या शाश्वत गुणवत्तेसाठी खुले करते.

आज आपल्या समाजाचे शहरीकरण होत आहे. नवीन बांधकामे शहरे आणि शहरांच्या सभोवतालची नैसर्गिक भूप्रदेश गिळंकृत करत आहेत आणि त्यामुळे ही ठिकाणे गर्दीने भरलेली आहेत. शहरे वाढवण्याची समस्या अशी आहे की, रहदारी, घरे आणि व्यवसाय वाढल्याने विशिष्ट ठिकाणी वायुप्रदूषण वाढू शकते. वायुप्रदूषणाबाबत जग उत्तरोत्तर चिंतेत आहे. आज, लोकांना नैसर्गिक ठिकाणी आराम मिळतो, जेथे हवा स्वच्छ आहे, ज्यामुळे लोकांना थोडासा श्वास घेण्यास सक्षम असल्याची भावना मिळते. अर्थात, हे ध्यान आणि योगासाठी नैसर्गिक ठिकाणे योग्य स्थान बनवते, जेथे सरावासाठी श्वास घेणे आवश्यक आहे.