प्रयागराज महाकुंभ २०२५ : आस्था आणि अर्थव्यवस्थेचा संगम

मुंबई (विशेष प्रतिनिधी) : उत्तर प्रदेशच्या प्रयागराज येथे जानेवारी महिन्यात 'महाकुंभ २०२५' (Mahakumbh 2025) चे भव्य आयोजन करण्यात आले आहे. हा परंपरा आणि आधुनिकतेचा एक अद्भुत संगम आहे. केवळ धार्मिक आणि सांस्कृतिक दृष्टिकोनातूनच याचे महत्त्व आहे, असे नाही. तर हा आर्थिक आणि सामाजिक दृष्टिकोनातूनही अत्यंत फायदेशीर आहे. महाकुंभामुळे जगभरातील भाविक आकर्षित होतात, त्यामुळे स्थानिक अर्थव्यवस्था, रोजगार आणि सांस्कृतिक ओळख मजबूत होते. ब्रिटीश राजवटीपासून महाकुंभाचे आयोजन प्रशासकीय आणि आर्थिक दृष्टिकोनातून महत्त्वाचे आहे. सध्या आधुनिक दृष्टिकोन आणि उत्तम व्यवस्थापनाने तिचे आयोजन केले जात आहे.

हे वाचलंत का? : ज्यांनी मिळवून दिले स्वातंत्र्य, त्यांच्याच गळ्यात 'चपलांचा हार'

व्यापक तयारी आणि आधुनिक दृष्टिकोन : उत्तर प्रदेशचे मुख्यमंत्री योगी आदित्यनाथ यांनी २०२२ मध्येच 'महाकुंभ २०२५' ची तयारी सुरू केली होती. आतापर्यंत ५०० हून अधिक प्रकल्पांवर काम झाले आहे, ज्याची किंमत अंदाजे ६ हजार ३८२ कोटी रुपये आहे. यामध्ये रस्ता रुंदीकरण, पिण्याच्या पाण्याचा पुरवठा, तात्पुरते पूल बांधणे, रेल्वे जोडणी आदी कामांचा समावेश आहे.

४५ कोटी भाविकांची अपेक्षा : यावर्षी ४५ कोटी लोक महाकुंभात येण्याची शक्यता असून त्यात ७५ देशांतील विदेशी पर्यटकांचाही समावेश असेल. या कार्यक्रमामुळे उत्तर प्रदेशातील पर्यटन आणि स्थानिक व्यवसायांना चालना मिळेल.

शहराचे सुशोभीकरण : प्रयागराजला विशेष आकर्षण देण्यासाठी प्रमुख भिंतींवर भित्तीचित्रे, चौकाचौकात पुतळे आणि हरित पट्टा बांधण्यात आला आहे. त्यासाठी सुमारे ६० कोटी रुपयांचे बजेट ठेवण्यात आले आहे. सुमारे १० लाख चौरस फूट परिसरात स्ट्रीट आर्ट आणि भित्तीचित्रे तयार करण्यात आली आहेत.

स्थानिक रोजगार आणि कौशल्य विकास : महाकुंभ कार्यक्रमामुळे ४५,००० कुटुंबांना रोजगार मिळेल. राज्य सरकारने २५ हजार कामगारांना थेट महाकुंभाच्या कामात सहभागी करून घेतले आहे. तसेच, पर्यटन विभागाने टूर गाईड, खलाशी, ड्रायव्हर आणि रस्त्यावरील विक्रेत्यांना प्रशिक्षित केले आहे.

स्थानिकांसाठी आवाज : महाकुंभ २०२५ च्या माध्यमातून स्थानिकांसाठी पंतप्रधानांच्या आवाजाचा प्रचार केला जाईल. एक जिल्हा, एक उत्पादन योजनेअंतर्गत, प्रत्येक जिल्ह्याची प्रमुख उत्पादने आंतरराष्ट्रीय व्यासपीठावर प्रदर्शित केली जातील. बनारसची साडी, मुरादाबादची पितळ आणि गोरखपूरची टेराकोटा या उत्पादनांची विशेष जाहिरात केली जाईल.

टेंट सिटीची उभारणी : महाकुंभ परिसरात दोन हजारांहून अधिक आलिशान तंबू उभारण्यात आले आहेत. पंचतारांकित हॉटेल्ससारख्या सुविधा या तंबूंमध्ये उपलब्ध असतील. यामुळे भाविकांना धार्मिक तसेच आरामदायक अनुभवही मिळेल.

महाकुंभ दरम्यान, भाविकांना वाराणसी, अयोध्या, मथुरा आणि विंध्याचल यांसारख्या अन्य धार्मिक स्थळांवर नेण्यासाठी विशेष रेल्वे सेवा आणि जलमार्ग सुविधा पुरविल्या जातील. ३४ नवीन रेल्वे प्रयागराज ते वाराणसी व अयोध्या अशा धावतील. महाकुंभ २०२५ ला युरोप, युएई आणि इतर देशांमधून लाखो पर्यटक आकर्षित होतील अशी अपेक्षा आहे. या कार्यक्रमामुळे परकीय चलन मिळेल आणि भारताची जागतिक ओळख मजबूत होईल. २०१९ मध्ये झालेल्या महाकुंभमध्ये २४ कोटी भाविक सहभागी झाले होते, त्यात २५ लाख विदेशी पर्यटकांचा समावेश होता. २०२५ च्या महाकुंभात ही संख्या दुप्पट करण्याची क्षमता आहे. उत्तर प्रदेश सरकारचे पर्यटन धोरण आणि महाकुंभाची व्यापक तयारी यामुळे केवळ धार्मिक अनुभवच समृद्ध होणार नाहीत तर राज्याच्या आणि देशाच्या अर्थव्यवस्थेलाही नवी दिशा मिळेल. महाकुंभ २०२५, हा कार्यक्रम भारताची सांस्कृतिक, धार्मिक आणि आर्थिक शक्ती जगाला दाखवेल.