युध्दस्य डिजिटल कथा

'युद्धस्य कथा रम्या’ अशी एक म्हण आहे. परंतु, आता बदलत्या ‘स्मार्ट’ युगात युद्धस्य कथा या डिजिटल स्वरुपात म्हणजेच ‘स्मार्ट’ तंत्रज्ञानाच्या साहाय्याने लढल्या जातील. युद्ध कथा वाचण्यासाठी किंवा ऐकण्यासाठीच चांगल्या वाटतात. मात्र, त्याचा प्रत्यक्ष अथवा अप्रत्यक्ष अनुभव ज्यांना येतो, त्यांच्यावर त्याचे नक्कीच दूरगामी परिणाम दिसून येतात. तरीही जग हे नेहमीच युद्धाच्या तयारीत असते. हे युद्ध कधीकाळी जमिनीवर लढले जायचे, त्यात कालपरत्वे बदल होत जाऊन ते पाण्यात आणि आकाशातही लढले जाऊ लागले. अजस्त्र आकाराची शस्त्रे आणि मोठमोठी क्षेपणास्त्रे विकसित करून कालौघात युद्धाचे तंत्र बदलले. हे तंत्र परिणामकारक ठरत नाही, तोच सूक्ष्म तंत्रज्ञानाच्या अविष्कारासह जीवघेण्या विषाणूंच्या मदतीने जैविक शस्त्रास्त्रे विकसित झाली. हे युद्ध अर्थातच प्रयोगशाळेत बसून लढता येऊ लागले. युद्ध करणे, त्यात जिंकणे आणि शत्रूराष्ट्राला नेस्तनाभूत करणे हे साध्य करण्यासाठी साधनं झपाट्याने बदलत आहेत आणि यापुढेदेखील ती बदलतच राहणार आहेत. आजघडीला भारतानेही या क्षेत्रात जोरदार आघाडी घेतली असून कानपूर येथील ‘आयआयटीयएन्स’ने ‘सुसाईड ड्रोन’चा अविष्कार केला आहे. या ड्रोनची चाचणी यशस्वी झाली असून ते अद्याप प्राथमिक अवस्थेत असताना, त्याची क्षमता सहा किलोग्रॅम स्फोटकांसह १०० किलोमीटरपर्यंतच्या टप्प्यात शत्रूच्या तळावर हल्ला करू शकेल इतकी आहे. हे भेदक ‘सुसाईड ड्रोन’अत्याधुनिक तंत्रज्ञानाने सुसज्ज असल्यामुळे शत्रूचे रडारदेखील त्यापासून गाफील राहतील, अशी त्यात यंत्रणा आहे. अशाप्रकारचे तंत्रज्ञान भारताचा सर्वात मोठा शत्रू असलेल्या चीनकडेही नाही. त्यामुळे येत्या काळात यदाकदाचित चीनविरोधात युद्ध झालेच, तर हे नवतंत्रज्ञान भारताला नक्कीच फायदेशीर ठरणार आहे. युद्धाची साधने, शस्त्रास्त्रे दिवसेंदिवस बदलताना सद्यःस्थितीतती ‘हायब्रीड’ स्वरुपातील झाली आहेत. म्हणजे काही प्रमाणात थेट तर काही प्रमाणात डिजिटल तंत्रज्ञानाच्या मदतीने. अशा या युद्धाच्या कथा विज्ञान आणि तंत्रज्ञानाने भरलेल्या असतील. त्यात ‘युद्धस्य कथा रम्या’ऐवजी ‘युद्धस्य डिजिटल कथा रम्या’ असा उल्लेख करावा लागेल.

मदन बडगुजर