समर्थांचे शारदा स्तवन

 

 

 

 

 

आता नवरात्रोत्सव सुरू होत आहे. शारदा, सरस्वती जगदंबा, लक्ष्मी, कालिका, भवानी या अनेक नावांनी तिला भक्त संबोधतात.

 

 

 

 

वेदांची माता श्री शारदा आहे. ब्रह्माची कन्या आहे. वाणीची देवता आहे. चार प्रकारच्या वाणी आहेत. परा, पश्यंती, मध्यमा आणि वैखरी. शब्द जिथून उमटतो ती परावाणी नाभिस्थानी आहे. शेवटी वैखरी म्हणजे प्रत्यक्ष वाचेद्वारे शब्दांचे प्रकटीकरण होय. हे सर्व शारदेमुळे घडते.

 

 

 

 

ही महामाया आहे. ईश्वराची शक्ती आहे. ती सर्वसाक्षिणी आहे. सृष्टीमध्ये अनंत घडामोडी रोज होतात. सहज लीलेने ती हा खेळ खेळते, घडवते आणि मोडतेही. ती माया आहे. तिचा पार ब्रह्मदिकांनाही लागत नाही. अतिशय सुंदर लावण्यवती ती आहे. लावण्यस्वरूपाची शोभा । जे परब्रह्म सूर्यासी प्रभा। लावण्यखाणी, असे समर्थ म्हणतात. अव्यक्त परब्रह्माची व्यक्त झालेली शक्ती शारदा आहे.

 

 

 

साहित्यिक, नाटककार यांना शब्दस्फुरण देणारी श्री शारदा आहे. काव्यातून, संगीतातून मधुर ध्वनी निघतात, त्याचे मूळ शारदेत आहे. संतांच्या अंतःकरणात स्फूर्तीचा झरा अखंड वाहत असतो, कारण शारदा त्यांच्यावर प्रसन्न असते. संत नि:स्पृह, ज्ञानी, विरागी असतात. म्हणून तर संतांचे साहित्य, काव्य अमर आहे, मधुर आहे. काळजाला भिडते. आजही ज्ञानेश्वरी, दासबोध, रामायण, तुकाराम महाराजांची गाथा लोकांना भावते. अनेक वर्षे गेली तरी काव्य चिरंतन आहेत. कारण, शारदाच त्यांच्याकडून हे काव्य लिहून घेते. संत तिचेच कर्तृत्व मानतात. शारदा परमार्थाचे मूळ आहे.

 

 

 

योगी लोकांच्या ध्यानीमनी ती असते. समाधी व्यवस्था तिची अवस्था आहे. सर्व व्यापक ती आहे. सर्वांघटी ती आहे म्हणून घट बसले. कारण, घट हे प्रतीक आहे. जे मोक्षाश्रिया महामंगळा। जे सत्रावी जीवनकळा। मोक्षप्राप्तीला तीच आधार आहे.

 

 

 

 

वेदशास्त्र तिचे स्तवन करतात. शब्दाने ती प्रगट होते. कालिदासांनी तिचीच उपासना केली, म्हणून ते श्रेष्ठ कवी ठरले. आज जे श्रेष्ठ गायक, गायिका आहेत, कवी आहेत. व्यास, वाल्मिकी यांना शारदेचा वरदहस्त आहे. जाणीव रूपाने तिचा संचार आहे. इच्छाशक्ती, ज्ञानशक्ती, क्रियाशक्ती या सर्व शक्ती त्या जगदंबेच्या आहेत. श्री ज्ञानेश्वर माऊली वर्णन करते-

 

 

 

 

सर्व विश्वाला ती मोहून टाकते. प्रभू रामचंद्रांना राज्याभिषेक होणार असे कळल्यावर सर्व देव भयभीत होतात. रावण वध कसा होणार? देव बंदीतून कसे सुटणार? शारदेने त्यांचा प्रश्न सोडवला. मंथरेच्या वाणीतून ती प्रकटली. रामाला 14 वर्षे वनवास. देव कार्यासाठी ती प्रगटते. रामाला शक्ती देण्यासाठी ही नऊ दिवस घटी बसली. रामाला शक्ती दिली. राम वरदायिनी झाली.

शेवटी समर्थ म्हणतात,

 

 

 

 

 

 

-उज्वला भावे