'द काश्मीर फाईल्स'ला अश्लील प्रपोगंडा म्हणणारे नादाव लॅपीड नेमके आहेत तरी कोण?

 

 

 

मुंबई : काश्मीर फाईल्स चित्रपटावर टीका करणारे इस्रायली चित्रपट निर्माते असे का म्हणाले यावर उलट सुलट चर्चा सोशल मीडियावर रंगत आहेत. १५ चित्रपटांबाबत बोलताना १४ चित्रपटांची चिकित्सा करून पंधराव्या चित्रपटाबाबत जाहीर टीका करणारे हे नादाव लॅपिड नक्की कोण आहेत.

 

नदाव लॅपिडचा जन्म 1975 मध्ये इस्रायलमधील चित्रपट उद्योगात काम करणाऱ्या ज्यू कुटुंबात झाला. त्यांनी Tel Aviv विद्यापीठात तत्त्वज्ञानाचा अभ्यास केला. इस्त्रायली संरक्षण दलात त्यांनी सेवा पूर्ण केली आणि पॅरिसला गेले. नंतर जेरुसलेममधील सॅम स्पीगल फिल्म अँड टेलिव्हिजन स्कूलमध्ये पदवी मिळविण्यासाठी ते आपल्या मायदेशी परतले.

 

लॅपिडची तत्वज्ञानाची पार्श्वभूमी त्याने बनवलेल्या सर्वच चित्रपटांमध्ये दिसून येते. तो वजनदार थीम्स त्याच्या स्वत:च्या पद्धतीने हाताळतो: कधी सूक्ष्मतेने त्यावर विशिष्ट शैलीत भाष्य ही करतो. त्याच वेळी मनोरंजन करताना तत्त्वज्ञान सांगण्याच्या पद्धतीत लॅपिडच्या चित्रपटांनी काही गंभीर समस्या उचलल्या आहेत परंतु नेहमीच विनोदी शैलीत त्यांना मांडले आहे.

 

Chevalier des Arts et des Lettres हा कलेच्या क्षेत्रातील योगदानाला मान्यता देणारा फ्रान्सचा सर्वोच्च नागरी पुरस्कारांपैकी एक पुरस्कार याना मिळाला आहे. सुमारे दोन दशकांच्या कारकिर्दीत, लॅपिडने एकूण 13 चित्रपट दिग्दर्शित केले आहेत. ज्यात चित्रपट आणि लघुपट या दोन्हींचा समावेश आहे. त्याच्या पहिल्या फीचर फिल्म ‘पोलिसमन’ चित्रपटाला २०११ मध्ये लोकार्नो इंटरनॅशनल फिल्म फेस्टिव्हलमध्ये 'लोकार्नो फेस्टिव्हल स्पेशल ज्युरी पुरस्कार' तसेच जेरुसलेम फिल्म फेस्टिव्हलमध्ये अनेक पुरस्कार मिळाले. हा चित्रपट त्याच्या मुख्य पात्र, इस्रायलच्या दहशतवादविरोधी दलाचा प्रमुख याद्वारे अनेक पैलूंवर प्रकाश पडतो.

 

‘किंडरगार्टन टीचर’ (2014) मध्ये, लॅपिडने बालवाडी शिक्षक आणि कवितेसाठी भेटवस्तू असलेल्या एका लहान मुलाच्या नातेसंबंधाचे सुंदर चित्रण केले आहे. जबरदस्त व्हिज्युअल आणि सखोल संवादांनी भरलेला, लॅपिड लहान मुलांच्या कवितेतून काही गंभीर विषय हाताळतो. हा चित्रपट कान्स येथील आंतरराष्ट्रीय समीक्षक सप्ताहात प्रदर्शित झाला होता.

 

या वर्षीच्या बर्लिन चित्रपट महोत्सवात ‘सिनॉनिमस’ (२०१९) ने सर्वोच्च पारितोषिक जिंकले. ही एक अतिशयोक्तीपूर्ण आत्मचरित्रात्मक कथा आहे एका तरुण इस्रायलीची, जो आपली लष्करी सेवा संपवून, आपली ओळख काढून टाकण्याच्या प्रयत्नात पॅरिसला पळून जातो. तेथे, तो स्वत: ला पुन्हा शोधण्याचा प्रयत्न करत असताना त्याने प्रिय जीवनासाठी फ्रेंच शब्दकोष पकडताना हिब्रू बोलण्यास नकार दिला. इस्त्रायली आणि डायस्पोरा ज्यू यांच्याशी प्रतिध्वनी असलेल्या तपशीलांसह, लॅपिडचे कार्य तो स्वत: त्याच्या जन्मभूमीशी सामायिक केलेल्या गुंतागुंतीच्या संबंधांवर प्रकाश टाकतो.

 

 

लॅपिडच्या कार्याची थीम म्हणजे त्याचे इस्रायलशी असलेले द्विपक्षीय संबंध आणि त्याची ज्यू ओळख. एकीकडे, तो आपला वारसा आणि ओळख स्वीकारतो, जागतिक सेमेटिझमबद्दल शोक व्यक्त करतो आणि इस्रायलमधील आणि त्याशिवाय ज्यूंच्या दैनंदिन जीवनाचे चित्रण करतो. दुसरीकडे, त्याचे चित्रपट इस्रायलच्या सैन्यवादावर आणि स्वातंत्र्याच्या कपातीवर टीका करतात. त्याचा अलीकडील चित्रपट ‘अहेद्स नी’ (२०२१) त्याच्या काही आंतरिक संघर्षांना सामोरे गेला.

 

या वर्षाच्या सुरुवातीला, लॅपिड 250 इस्रायली चित्रपट निर्मात्यांच्या गटात सामील झाला. ज्यांनी शोमरॉन (सामारिया/वेस्ट बँक) फिल्म फंड लाँच करण्याच्या निषेधार्थ एका पत्रावर स्वाक्षरी केली. चित्रपट निर्मात्यांना व्यवसाय व्हाईटवॉश करण्यात सक्रियपणे सहभागी होण्यासाठी चित्रपट निर्मात्यांना वापरणे हे या फंडाचे एकमेव ध्येय आहे असे वाटले. परिणामी, इस्रायली राज्यातील लोकांकडून त्यांनी टीका केली आहे.

 

इतक्या गंभीर आणि महत्वपूर्ण विषयांना हात घालणारा आणि न्याय देणारा संवेदनशील इस्रायली चित्रपट निर्माता लॅपिड काश्मिरी पंडितांवर होणाऱ्या अन्यायाविरुद्ध फक्त गप्प बसत नाही तर त्यावर टीकाही करतो.