सुख पाहता जवापाडे। दुःख पर्वता एवढे...

 

 

 

 

 

 

 

आपण दु:खी का होतो, हा प्रश्न तसा एक गुगलीच आहे. दुःखात नक्की काहीतरी सांत्वनदायक आहे. आनंदाचे कसे आहे की, तो आपल्या हातातून कधी अलगद निसटून जाईल, हे सांगता येत नाही. ओशोंनी म्हटले आहे की, दु:खी होणे सोपे आहे. कारण, संपूर्ण जमाव दुःखी आहे. एकटे राहण्यापेक्षा गर्दीसोबत राहणे आपल्याला केव्हाही अधिक आरामदायक वाटते. जेव्हा आपल्याला आयुष्यात खूप त्रास सहन करावा लागतो, तेव्हा प्रत्येक अतिरिक्त वेदना असह्य असते. आपल्या दुःखाचे कारण, जीवनाच्या सर्व क्षेत्रांतील, आपला सत्याचा प्रतिकार आहे. कधीकधी जीवनातील सर्वात गहन अनुभवाचे धडे स्वीकारणे भयानक कठीण असते आणि तरीही आपण ते स्वीकारायला शिकले पाहिजे. कारण, हे असे जीवंत धडे आहेत, जे आपले जीवन समृद्ध बनवतात, अगदी कठीण काळातही कशी भरभराट करायचे हे दाखवून देतात. दुःखी झाल्यावर आपली ऊर्जा थोडीफार कमी होते, जेणेकरुन आपण शांत बसू शकतो आणि कधी कधी आपण केलेल्या चुकीच्या गोष्टींबद्दल विचार करू शकतो. या प्रत्ययाकडे पाहिल्यास, ही एक महत्त्वाची घटना आहे, हे लक्षात येते. ज्याशिवाय माणसाला शिकणे आणि जगणे कठीण होईल. तुमच्या मनात आणि तुमच्या जीवनातील प्रत्येक पैलूमध्ये जगात प्रक्षेपित करायला, आवडणार्‍या अनेक कल्पना असतात. भूतकाळात शेकडो वेळा डोकेदुखी आणि हृदयदुखीची तुम्ही दारुण कल्पना केला असेल. हे करताना आपण एकटे नसून पूर्ण जगही अशा प्रकारच्या कल्पना करण्यामध्ये गुंतलेले असते, हेही लक्षात घ्या.

 

 

 

आपण सगळेच स्वतःला ताणतणावात सहज ढकलत असतो. कशामुळे, कल्पनेमुळे. आपण सर्वजण अनेक गोष्टी करण्याच्या विनाकारण टाळाटाळ करतो आणि अपयशी ठरतो. कशामुळे, तर कल्पनेमुळे. आपल्या सर्वांना उगाचच संताप अनावर होतो. इतरांवर, स्वतःवर आणि पूर्ण जगावर आपल्याला भीषण राग येतो. कशामुळे, तर कल्पनेमुळे. आपण सर्वजण अनेकदा जीवनातील अनेक सुंदर आणि सौहार्दपूर्ण क्षणांना मुकत असतो. कशामुळे, तर कल्पनेमुळे. सुरुवातीला यावर विश्वास ठेवणे, आपल्याला कठीण वाटू शकते. आपल्याच कल्पनाविश्वामुळे आपण कसे काय दु:खी होऊ शकतो बरे, म्हणून जेव्हा आपण सकाळी जागे होतो आणि आपल्याला करायच्या असलेल्या सर्व गोष्टींबद्दल कल्पना करण्यास आणि काळजी करण्यास सुरुवात करतो, तेव्हा आपण खरोखर काही भरीव करत नाही. आनंददायी सकाळ तणावात घालवतो. जेव्हा आपल्याला अपयशाच्या संभाव्यतेची चिंता वाटते आणि आपण आपल्या भीतीला प्रतिसाद देण्यास विलंब करतो, तेव्हा आपल्या भयावह कल्पना आपल्याला अनेक चुका करण्यास भाग पाडतात.

 

 

 

जेव्हा आपण आपल्या जीवनात निरोगी बदल करण्याचा विचार करतो (जसे की, वजन कमी करणे), तेव्हा आपण निरोगी होत असताना जीवन कसे जास्त भरीव वाटेल, या कल्पनेने सुरुवातीला प्रेरित होतो. परंतु, हे वास्तव नाही. म्हणून जेव्हा व्यायाम करण्यासाठी आणि संतुलित आहार खाण्यासाठी लागणारी कठोर परिश्रम करण्याची वास्तविकता किंवा जेव्हा आपण एखाद्याशी संभाषण करत असतो, तेव्हा ही व्यक्ती आपल्याकडे कशा पद्धतीने पाहत असेल, या कल्पनांनी विचलित होतो किंवा ते बोलणे पूर्ण होण्याआधी प्रतिसाद कसा द्यायचा, याबद्दल कल्पना करण्याच्या आपल्या प्रवृत्तीमुळे आपण विचलित होतो आणि अशा प्रकारे आपण एक चांगली संधी गमावतो. जेव्हा या गोष्टी आपल्या प्रेरणादायक कल्पनेशी जुळत नाही, तेव्हा आपण सरळ सरळ हार मानतो. जेव्हा एखादी व्यक्ती आपल्याला अस्वस्थ करते, तेव्हा हे सहसा असे घडते. कारण, त्या व्यक्तीने आपल्याशी कसे वागले पाहिजे, याचे नियम आपण बनवत असतो. आपल्या कल्पनाशक्तीनुसार या इतर व्यक्ती वागत नसतात. त्यामुळे निराशा त्यांच्या वागण्यातून, नाहीतर त्यांचे वर्तन आपल्या कल्पनेपेक्षा कसे वेगळे आहे, यावरून उद्भवते.

 

 

 

जेव्हा आपण आपल्या सामान्य दिवसांतून फेरफटका मारत असतो, तेव्हा आपले मन, इतर काळ (गतकाळ वा भविष्यकाळ), परकी माणसे आणि अनेक ठिकाणांबद्दल कल्पना करण्यामध्ये अडकलेले असते आणि म्हणून आपण आपल्या सभोवतालची सुखद आश्चर्ये, नात्यांमधील समाधान आणि साधेसुधे आनंद गमावतो. अर्थात, काहीवेळा आपण वर्तमान परिस्थितीवर पूर्ण लक्ष केंद्रित करण्यासाठी आणि त्याचा सर्वोत्तम फायदा घेण्यासाठी आपल्या स्वतःच्या डोक्यातील वैचारिक थैमानातून बाहेर पडतोही. परंतु, तेवढे सहसा पुरेसे नसते. म्हणून, आवश्यक तितक्या वेळा स्वतःलाआठवण करून द्यावी लागते की, तो क्षण खरोखर काय सांगतो आहे, हे पाहण्यासाठी तुम्हाला त्याबद्दल काय वाटते, ते पाहण्यासाठी नाही. तो क्षण जसा आहे तसा स्वीकारा, म्हणजे तुम्ही त्या क्षणाचा सर्वोत्तम उपयोग करू शकता. येणार्‍या भावी काळाची चिंता न करता आणि सर्वात वाईट काय घडू शकेल, या गोष्टीची भीती न बाळगता, काय होऊ शकते, याबद्दल विलाप न करता किंवा तुमचे काम किती कठीण आहे, याबद्दल डोके फिरवून न घेता शक्यतो तुम्हाला जे करायचे आहे, ते करा. लोक भावनिक श्रेणीच्या आनंदी बाजूने जगण्याचा प्रयत्न करतात. हे लक्षात न घेता की, प्रत्येक भावनेच्या वाढीसह एक उतारही येत असतो येतो. तो चढउतार अनुभवल्याशिवाय भावना जगण्यात खरी मजा येत नाही. खलील जिब्रान एकदा म्हणाले होते, “दु:ख तुमच्या अस्तित्वात जितके खोलवर कोरले जाईल, तितका आनंद तुम्ही सामावून घेऊ शकता.”

 

 

 -डॉ. शुभांगी पारकर