आध्यात्मिकता भारताची विशेषता! : डॉ. मनमोहन वैद्य

 

भाग्यनगर : “राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघ संपूर्ण समाजाला संघटित करण्याचे काम करत असून, संघाचे स्वयंसेवक जीवनाच्या विविध क्षेत्रात राष्ट्रीय विचार घेऊन समाजातील घटकाला जागृत, संघटित करण्यासाठी कार्यरत आहेत,” असे प्रतिपादन राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघाचे सहसरकार्यवाह डॉ. मनमोहन वैद्य यांनी केले.

 

भाग्यनगर येथे आयोजित तीन दिवसीय समन्वय बैठकीच्या शेवटच्या दिवशी पत्रकार परिषदेत ते बोलत होते. ते पुढे म्हणाले की, “समन्वय बैठक वर्षातून दोनदा सप्टेंबर आणि जानेवारी महिन्यात घेतली जाते. स्वातंत्र्यानंतर विविध क्षेत्रात स्वयंसेवक ओळखले जाऊ लागले, आज ३६ संस्थांच्या माध्यमातून स्वयंसेवक विविध क्षेत्रात काम करत आहेत. या सर्व संस्था स्वायत्त-स्वतंत्र आहेत. या संघटनांचे निर्णय त्यांच्या पातळीवर घेतले जातात. यामध्ये काम करणारे स्वयंसेवक समाजातील अनेक घटकांशी संवाद साधतात आणि भेटतात. त्यांच्या प्रयोगातून काही नवे प्रयोग, अनुभव येतात, त्या अनुभवांचे आदानप्रदान या बैठकीत झाले. बैठकीत विविध संघटनांमध्ये काम करणाऱ्या २४ भगिनींसह ३६ संस्थांचे २१६ कार्यकर्ते अपेक्षित होते. सभेला सुमारे ९१ टक्के उपस्थिती होती. ही निर्णय घेणारी बैठक नाही,” असे त्यांनी सांगितले.

 

बैठकीबाबत माहिती देताना त्यांनी सांगितले की, “आरोग्य क्षेत्रात काम करणाऱ्या संस्थांनी मिळून कुपोषणाची समस्या दूर करण्यासाठी नागरिकांच्या प्रबोधनासोबतच पोषक आहार देण्याचे काम केले आहे. तसेच आर्थिक क्षेत्रात काम करणाऱ्या संस्थांनी रोजगार निर्मितीसाठी अनेक प्रयोग केले आहेत. त्यांची माहिती बैठकीत देण्यात आली. नवीन शैक्षणिक धोरणाच्या अंमलबजावणीबाबत शिक्षण क्षेत्रात काम करणाऱ्या संस्थांनी शिक्षणतज्ज्ञांसोबत कामाला सुरुवात केली आहे. स्वातंत्र्याच्या अमृत महोत्सवासाठी वैचारिक संघटना कार्यरत आहेत. केवळ काही लोकांमुळे स्वातंत्र्य मिळाले नाही. समाजातील प्रत्येक घटकातील शेकडो, हजारो नागरिक त्यात सहभागी झाले आहेत. स्वातंत्र्याच्या अशा २५० नायक वीरांची कहाणी समाजासमोर आणण्याचा प्रयत्न करण्यात आला आहे. संस्कार भारतीतर्फे ७५ नाटकांच्या माध्यमातून स्वातंत्र्याचा इतिहास, संघर्षाचा इतिहास समाजापर्यंत पोहोचवण्याचा प्रयत्न केला जाणार आहे,” असे त्यांनी सांगितले.

 

कोरोनाची संभाव्य तिसरी लाट लक्षात घेऊन सेवा करणाऱ्या संस्थांनी देशभरातील विकास गट स्तरापर्यंत नागरिकांना प्रशिक्षण दिले होते, सुमारे दहा लाख कामगारांना प्रशिक्षण देण्यात आले आहे. कोरोनाच्या पहिल्या लाटेनंतर शाखा बंद करण्यात आल्या होत्या. आता पुन्हा शाखा सुरू झाल्या आहेत. ऑक्टोबर २०१९ च्या तुलनेत ऑक्टोबर २०२१पर्यंत पाहिले तर ९३ टक्के ठिकाणी काम सुरू झाले आहे, ९५ टक्के दैनंदिन शाखा पुन्हा सुरू झाल्या आहेत. त्याचप्रमाणे ९८ टक्के साप्ताहिक सभा आणि ९७ टक्के मासिक शाखा सुरू करण्यात आल्या आहेत. संघटनेचे कार्य वाढतच चालले आहे. तरुणही मोठ्या संख्येने संघाकडे येत आहेत. युवक थेट शाखेत सामील होत आहेत, याशिवाय २०१७ ते २०२१ या कालावधीत दरवर्षी १ ते १.२५ लाख युवक राष्ट्रीय स्वयंसेवक संघाच्या माध्यमातून संघात सामील होत आहेत. सध्या देशभरात ५५ हजार नित्य शाखा कार्यरत आहेत. त्यापैकी ६० टक्के विद्यार्थी/युवक आणि ४० टक्के प्रौढ/व्यवसाय शाखा आहेत,” असे ते म्हणाले.

 

भारत केंद्रीत शिक्षणाबाबत विचारलेल्या प्रश्नाला उत्तर देताना ते म्हणाले की, “अध्यात्म ही खरोखरच भारताची खासियत आहे. भारताचा इतिहास नीट सांगायला हवा, जो सांगितलेला नाही,”. पत्रकारांनी उपस्थित केलेल्या प्रश्नांना उत्तरे देताना डॉ. वैद्य म्हणाले की, “संघ संपूर्ण समाजाला एकत्रित करण्याचे काम करत असून,जागरूक समाज समस्या सोडवेल,”.

 

विविधतेकडे फरक म्हणून पाहू नये, असेही ते म्हणाले. “भारताची परंपरा आध्यात्मिक एकात्मतेवर केंद्रित आहे. राष्ट्रीय शैक्षणिक धोरणाने देशभरातून आपली आध्यात्मिक विविधता व्यक्त केली आहे. सामाजिक समरसतेच्या उपक्रमाच्या माध्यमातून स्वयंसेवक जातिभेद निर्मूलन आणि सामाजिक समरसतेचे काम करत आहेत. देशभरातील बुद्धीजीवी सर्वच क्षेत्रात वसाहतीकरणासाठी जागृती करत आहेत,”असेही ते यावेळी म्हणाले. संघाचे ध्येय काय या प्रश्नाला उत्तर देताना ते म्हणाले की, “भारताला जगातील महान, श्रेष्ठ राष्ट्र बनवणे हे संघाचे ध्येय आहे,” असे ते म्हणाले. अखिल भारतीय प्रचार प्रमुख सुनील आंबेकरही यावेळी उपस्थित होते.