कर्नाटकातून नव्या खेकड्याच्या प्रजातीचा शोध; प्रजातीचे संस्कृत नामकरण

 

 

 

मुंबई(प्रतिनिधी): कर्नाटकातील उत्तर कन्नड जिल्ह्यातील बरे गावातून गोड्या पाण्यातील खेकड्यांच्या नव्या प्रजातीचा शोध लावण्यात आला आहे. या प्रजातीला घाटियाना द्विवर्णा असे नाव देण्यात आले आहे. या खेकड्याच्या अंगावर दोन प्रकारचे रंग असल्याने या खेकड्याला घाटियाना द्विवर्णा असे नाव देण्यात आले आहे. ठाकरे वाइल्डलाइफ फाऊंडेशन, भारतीय प्राणी सर्वेक्षण (पुणे) आणि कर्नाटक वन विभाग यांच्या सहकार्याने केलेल्या संशोधनातून या खेकड्याची नोंद करण्यात आली आहे. या नवीन प्रजातींचे वर्णन करणारा संशोधन लेख ‘नौप्लियस’ या ब्राझिलियन क्रस्टेशियन सोसायटीच्या आंतरराष्ट्रीय जर्नलमध्ये प्रकाशित झाला आहे.

 

‘द्विवर्णा’ हे विशिष्ट नाव ‘द्विवर्णा’ संस्कृतमधून दोन रंगांसाठी साठी आले आहे. या खेकड्याच्या शरीरावर प्रामुख्याने दोन रंग असतात (पांढरा आणि लालसर जांभळा). ही प्रजाती मध्य पश्चिम घाटाच्या उंच पर्वतांवर गवताळ वनस्पती असलेल्या खडकाळ प्रदेशात राहतात. या प्रदेशात आढळणाऱ्या लॅटराइट खडकांमधील छिद्र हा त्यांचा नैसर्गिक अधिवास आहे. हे खेकडे दगडांच्या खाली देखील आश्रय घेऊ शकतात. हे खेकडे साधारणपणे पावसाळ्यात (जून-सप्टेंबर) दिसतात. ते मुख्यतः संधिप्रकाशात सक्रिय असतात. खूप पाऊस पडत असताना हे खेकडे मोठ्या प्रमाणात दिसतात. जेव्हा पाऊस थांबतो तेव्हा त्यांची क्रिया कमी होते. पाऊस थांबल्यावर खेकडे पावसाच्या पाण्याने भरलेल्या खडकाळ खड्ड्यांमध्ये आढळतात. लॅटराइट खडकांवर वाढणारे शेवाळ हे त्यांचे अन्न असते.हे खेकडे सध्या फक्त कर्नाटक राज्यातील उत्तरा कन्नड जिल्ह्यातील बरे या गावातच आढळून आले आहेत.

 

या नवीन प्रजातीचे दस्तऐवजीकरण प्रथम वनरक्षक, परशुराम बजंत्री आणि निसर्ग अभ्यासक गोपालकृष्ण हेगडे यांनी केले. नंतर त्यांची छायाचित्रे तेजस ठाकरे यांना पाठविण्यात आली. डॉ. समीर पाटी आणि तेजस ठाकरे यांच्या नेतृत्वाखालील पुढील अभ्यास करून या प्रजातीचे सखोल वर्णन करण्यात आले. डॉ वरद गिरी यांनी या शोधात मोलाचे सहकार्य केले. या नवीन प्रजातींचे वर्णन करणारा संशोधन लेख ‘नौप्लियस’ या ब्राझिलियन क्रस्टेशियन सोसायटीच्या आंतरराष्ट्रीय जर्नलमध्ये प्रकाशित झाला आहे.