‘नुक्कड साहित्य संमेलना’त शांताबाईंच्या साहित्याला उजाळा

 

“परिसंवाद अध्यक्षा नीलिमा गुंडी यांनी शांताबाईंचे व्यक्तिमत्त्व चतुरस्र होते,” असे गौरोवोद्गार काढले. “शांताबाई प्रचंड बुद्धिमत्ता असूनही साध्या जीवन जगल्या. शांताबाईंच्या साहित्यावर इतके महान असूनही त्यांच्यावर अद्याप एकही पीएच.डी का झाली नाही? हा संशोधनाचा विषय आहे. शांताबाईंनी विपुल लेखन केले. परंतु, त्यांची ओळख एक कवयित्री म्हणूनच कायम राहिली. मराठी माणसाला शांताबाईंनी जाणकार माणूस केले. शांताबाईंच्या लेखनात स्मरणरंजन आढळते, असे बोलले जाते. परंतु, त्यांचे साहित्य म्हणजे स्मरणसंजीवन आहे. स्मरणरंजन म्हणणे म्हणजे त्यांचा साहित्याचा अपमान होय. मराठी रसिकतेचा निर्देशांक जर काढायचा असेल, तर त्यांचे श्रेय शांताबाईंनाच जाते.”

 

 

 

तिसर्‍या सत्रात शांताबाईंनी लिहिलेल्या मराठी गीतांना रसिक श्रोत्यांनी मनमुराद दाद दिली. सुप्रसिद्ध संगीतकार कौशल इनामदार यांच्या अध्यक्षतेखाली सहभागी कलाकार, चैत्राली अभ्यंकर, केतन अत्रे यांना डॉ. नरेंद्र चिपळूणकर, ओंकार पाटणकर, ऋतुराज कोरे यांनी साथसंगत दिली. यावेळी ‘शूर आम्ही सरदार’, ‘रेशमांच्या रेघांनी’, ‘जीवलग’, ‘काटा रुते कुणाला’ यासारख्या गीतातून शांताबाईंच्या आठवणींना उजाळा मिळाला. या सत्राचे निवेदन डॉ. सुजाता शेणाई यांनी केले.

 

 

 

संमेलनाचा समारोप ‘नुक्कड कथा विश्व स्पर्धे’च्या विजेत्यांना पारितोषिक प्रदान करून करण्यात आला. यावेळी व्यासपीठावर सुप्रसिद्ध संगीतकार कौशल इनामदार, ‘डेक्कन एज्युकेशन सोसायटी’च्या आजीव सदस्या सविता केळकर, ‘विवेक साहित्य मंच’चे महेश पोहनेरकर, आनंद काटिकर आदी उपस्थित होते. यावेळी मान्यवरांच्या हस्ते विजेत्यांना २०२१ मधील प्रत्येक महिन्यातील कथा विजेत्यांना पारितोषिक देण्यात आले. यामध्ये ‘जानेवारी’च्या स्त्रीवादी कथा प्रकारातील स्पर्धेसाठी आणि शुभांगी निकम यांच्या आणि ‘काळी हसली’ या कथेस प्रथम, आशा पाटील यांच्या ‘तीळगुळ घ्या गोड बोला’ कथेस द्वितीय; फेब्रुवारीसाठी बोलकथा प्रकारातील स्पर्धेसाठीसोनाली ताम्हाणे यांच्या ‘ढग आणि तारा’ या कथेस प्रथम, तर ‘कष्टेवीण फळ नाही’ कथेस द्वितीय; मार्चसाठी पुरुषकथा प्रकारात ज्योती आफळे यांच्या ‘ते’स प्रथम, तर जयश्री दाणी यांच्या ‘कवी मरत नाही’ याकथेस द्वितीय, एप्रिलसाठी ग्रामीण कथा प्रकारात विशाल इंगोले यांच्या ‘दिव्यातील अंधार’ याकथेस प्रथम, तर मंजुषा गारखेडकर यांच्या ‘बंडी उलार’ कथेस द्वितीय; मे- ज्येष्ठ कथेसाठी सचिन देशपांडे यांच्या ‘दोघे’ कथेस प्रथम, तर स्वाती वैद्य यांच्या ‘भागी’ कथेस द्वितीय; जून- पाऊस कथा प्रकारात, रोशन कुमार पिलेवार याच्या ‘पाऊसपाणी’ कथेस प्रथम, तर माधुरी वरूडकर यांच्या ‘नकुशी’ कथेस द्वितीय; जुलै- महानगरीय कथा याप्रकारात उज्ज्वला रानडे यांच्या ‘धंदा’ कथेस प्रथम, तर सचिन देशपांडे यांच्या ‘रिचार्ज’ कथेस द्वितीय; ऑगस्ट- राजकीय कथा याप्रकारात योगिनी पाळंदे यांच्या ‘शेवटचे विमान’ कथेस प्रथम, तर स्वाती वैद्य यांच्या ‘या वळणावर’ कथेस द्वितीय; सप्टेंबर - सामाजिक कथा प्रकारात योगिनी पाळंदे यांच्या ‘जंगलम मंगलम’ याकथेस प्रथम, तर क्षमा शेलार यांच्या ‘मानूस’ या कथेस द्वितीय; ऑक्टोबर- भयकथा याप्रकारात वर्षा पतके थोटे यांच्या ‘गणपत भुताया’ कथेस प्रथम, तर ज्योती आफळे यांच्या ‘शोध’ कथेस द्वितीय; नोव्हेंबर- विनोदी कथा प्रकारात उज्ज्वला रानडे यांच्या ‘गोड बातमी’ याकथेस प्रथम तर स्वाती वैद्य यांच्या ‘आज भाय गरम हाय’ कथेस द्वितीय; पर्व एक व दोन च्या अनुक्रमेच्या नवनाथ पवार यांच्या ‘वावटळ’, सोनाली ताम्हणे यांच्या ‘बिया’ कथेस प्रथम, तर मीनाक्षी मोहरील यांच्या ’एकाकी’, तर नेहा पुजारी यांच्या ‘स्वातंत्र्य आणि मर्यादा’ कथेस द्वितीय पारितोषिक प्रदान करण्यात आले.

 

 

 

यावेळी सत्राचे अध्यक्ष कौशल इनामदार यांनी शांताबाईंच्या कवितेबद्दल सांगून “मराठीमधील साहित्य प्रकार जोपर्यंत बोलले, गुणगुणले जाणार नाहीत तोपर्यंत साहित्याचे वाङ्मय होणार नाही,” असे प्रतिपादन केले. याबरोबरच त्यांनी शांताबाईंच्या सोबतच्या आठवणींना उजाळा देताना भाषा, साहित्य, संगीत आणि काव्य याबाबत त्यांचे मत प्रदर्शित केले. याप्रसंगी विविध क्षेत्रातील मान्यवरांनी उपस्थिती दर्शविली. कार्यक्रमाचे सूत्रसंचालन ‘विवेक साहित्य मंच’च्या अर्चना कुरतडकर यांनी केले.