उद्योगवर्धिनी मुंगी उडाली आकाशी...

 

 

 

 

 

 

खुट्टण मिर्ची जाशील कैसी?’ असा पारंपरिक प्रश्न प्रसिद्ध आहेच. पण, ‘उद्योगवर्धिनी’च्या ग्राहकपेठ आणि खाद्यमेळाव्यात उपस्थित उद्योजिका आणि त्यांच्या सासर-माहेरच्या महिला, त्यांचे एकमेकींशी असलेला स्नेह, सहकार्य पाहिले. वाटले की, अगदी मागच्या पिढ्यांपर्यंत संयुक्त कुटुंबात महिलांचे एकमेकींशी जे आपुलकीचे स्नेहाचे नाते होते ते आजही आहे. इथे जमलेल्या सगळ्याच उद्योगिनी या नवउद्योजिका आणि गृहिणी. प्रत्येकीसोबत सासूबाई, नणंद, जाऊ, वहिनी मदतीला आलेल्या. तिथे ‘उद्योगवर्धिनी’ आणि ‘स्वयंम महिलामंडळा’ने यापैकी काही जणींचा प्रातिनिधिक स्वरूपात परिसंवादही आयोजित केला होता. त्यात या उद्योजिकांनी यशाचे श्रेय माहेरपेक्षा, स्वतःपेक्षाही सासरच्यांना दिलेले. काय होणार कुटुंब संस्थेचे? असा प्रश्न अधूनमधून विचारला जातो. पण, या उद्योजिकांच्या परिसंवादाने या प्रश्नाचे उत्तर दिले की, संयुक्त कुटुंब आजही व्यक्तीच्या प्रगतीच्या मार्गाला पूरक आहे.

 

 

 

असो, गृहिणी ते उद्योजिका होण्याचा प्रत्येकीचा प्रवास कसा होता? तर इथे कुणाच्या घरी ‘लॉकडाऊन’मुळे घरचा कर्ता पुरुष घरी बसलेला, कुणाची चांगली नोकरी सुटलेली, तर कुणा मायमाऊलीच्या दिव्यांग मुलाचा आत्मविश्वास कायम ठेवणारा आर्थिक उत्पन्नाचा मार्ग ‘लॉकडाऊन’मुळे खुंटलेला. समोर आर्थिक विषण्णतेचा अंधारच होता. मात्र, या अंधारावर मात करत या महिलाशक्तींनी स्वकर्तृत्वाची झेप घेतली. हे चित्र ‘उद्योगवर्धिनी’च्या ग्राहकपेठेत सर्वत्र दिसत होते.इथे ज्यांनी खाद्यपदार्थांचे किवा इतरही स्टॉल लावले होते त्या कोण होत्या? तर या होत्या सर्वसाधारण घरातील महिलाशक्ती. केवळ परिस्थिती पालटावी, आपल्या कुटुंबाचे उत्पन्न वाढवावे, ‘लॉकडाऊन’मुळे आपले घरटे उद्ध्वस्त होऊ नये म्हणून या गृहिणींनी सुरू केलेला उद्योग-व्यवसाय समाजात चांगलाच स्थिर झाला. गाव, शहर, राज्य आणि अगदी देशाच्या सीमा लांघत या महिलांनी सुरू केलेल्या उत्पादनांनी आपली यशाची चढती कमान राखली. तसे पाहायला गेले तर आपण पाहत असतो की, कित्येक स्पर्धांमध्ये उद्योगिनी, यशस्विनी म्हणून महिलांचा सत्कार होतो.

 

 

 

ते स्त्युत्यच आहे. मात्र, या उद्योगिनी कुणा उद्योगपती किंवा प्रथितयश नेत्याच्या पत्नी, लेकी, सुना किंवा नगरसेवक, आमदार, खासदार वगैरे वगैरे असलेल्या दिसतात. या सगळ्या जणींच्या कर्तृत्वाचा आदर आहेच. पण, वैयक्तिक संघर्ष आणि समाजकारणात या सगळ्या महिलांसोबतच खर्‍या यशाच्या मानकरी आहेत त्या या छोट्या उद्योजिका. कदाचित, या महिला उद्योजिकांचे उत्पन्न केवळ त्यांच्या घरचा जमाखर्च सांभाळत असेल. पण, शून्यातून त्यांनी घेतलेली भरारी ही खूप मौल्यवान आहे. आपण उडू शकतो आणि पंखं नसले, असले तरीसुद्धा... ही जी प्रेरणा आहे ती अमूल्य आहे. नेमके हेच चित्र ‘उद्योगवर्धिनी’च्या मेळाव्यात दिसत होते.या मेळाव्यात एकाच प्रकारच्या उत्पादनांचे केवळ दोन स्टॉल लावायचे, हा ‘उद्योगवर्धिनी’च्या भावना आंबेटकर यांचा निर्णय. कारण, त्यामुळे मेळाव्यात स्टॉल लावलेल्या उत्पादकांच्या वस्तूविक्रीला योग्य न्याय मिळेल, असा वास्तविक हिशोब. त्यानुसार इथे घरगुती खाद्य उत्पादनांचे स्टॉल, त्यावर वेगवगळी भाजणीची पिठं, लोणची, मुरांबा यामध्ये वैविध्य. संस्कृती उत्पादनांचा स्टॉल पाहून मात्र विशेष वाटले. अननसाचा मुरंबा, थालीपिठाची भाजणी, कोथिंबीर वडीचे पिठ, लोणची आणि त्यातही उपवासाचे लोणचे..