भीमाची पुण्याई...

अमूक जातीत जन्मल्याने अमूकच व्यवसाय करावा, असा साधारण एक अलिखित नियम समाजात होता. आज तो कमी झाला आहे. या सगळ्या पार्श्वभूमीवर देवळेकर कुटुंबीयांनी आपल्या पारंपरिक व्यवसायाला छेद देत आधुनिक जगाच्या दिशेने पाऊल उचलले. ‘साईन बोर्ड मेकिंग’च्या दुनियेत प्रवेश केला. लोअर परेलच्या दहा बाय दहाच्या खोलीत राहणारे एक कुटुंब काका गणपत देवळेकर ‘साईन बोर्ड मेकिंग’च्या कामात ’मेटलमॅन’ होते. मुले कळतीसवरती झाली की, त्यांना पोटापाण्यासाठी काम करावे लागत असे, तरच मुंबईत निभाव लागायचा. काकांच्या ओळखीने १९९०साली या कुटुंबातील मुले ‘साईन बोर्ड मेकिंग’च्या कामात आली. मयुर शिवराम देवळेकर हे त्या भावांमधील एक आज यशस्वी उद्योजक आहेत. रोहिदास समाज पंचायत संघाचे अध्यक्ष आहेत. मराठी तरुणांना रोजगार उपलब्ध करून देणारे, सामाजिक भान जपणारे सुजाण नागरिक आहेत. त्यांच्या या वाटचालीविषयी जाणून घेण्यासाठी त्यांच्याशी संवाद साधला.मयुरजी म्हणाले, “कितीतरी कठीण प्रसंग आले, व्यावसायिक जीवनातअडचणी आल्या, पण प्रत्येक वेळी डॉ. बाबासाहेब आंबेडकरांचे विचार माझ्या जीवनात प्रेरणा होऊन आले आणि मी स्वतःसोबतच समाजाचे देणे लागतो, मला थांबून चालणार नाही, हे उमजत गेले.”लहानपणापासून मागासवर्गीय समाजातील गरीब लोकांमध्येच देवळेकर राहिले. तेथील रोहिदास समाज पंचायत संघात विविध व्याख्याते येत असत. कितीतरी कार्यकर्ते आपापसात चर्चा करीत असत. त्यातूनच बाबासाहेबांचे स्फूर्तिदायक विचार त्यांच्या मनावर ठसले. विशेषतः बाबासाहेबांनी दिलेला पुढील संदेश त्यांच्या जीवनाचा दीपस्तंभ ठरला.बाबासाहेब म्हणत असत, जन्माला येऊन जगातील दुःख, दारिद्—य आणि दास्य यांनी वेढलेले, अवनत आणि अपमानित जीवन तुम्ही जगत आहात, हे ईश्वरी संकेतानुसार आहे, असे तुम्ही समजत असाल, तर या जगातून नाहीसे होऊन जगाच्या दुःखाचे ओझे का कमी करत नाही? अरे, तुम्ही मनुष्यासारखे मनुष्य आहात. स्वतःच्याकर्तबगारीने जगात उत्कर्ष करण्याचे प्रत्येकाला स्वातंत्र्य आहे. तुम्ही या देशाचे रहिवासी आहात. तुम्हाला अन्न, वस्त्र आणि निवारा इतर भारतीयांच्या बरोबरीने मिळणे, हा तुमचा जन्मसिद्ध हक्क आहे म्हणून स्वाभिमानपूर्ण जीणे जगायचे असेल, तर स्वावलंबन आणि शिक्षण हाच आत्मोन्नतीचा मार्ग आहे, हे कायम लक्षात ठेवा.या प्रेरणादायी संदेशाने सुरू केलेली वाटचाल मग थांबलीच नाही. १९९४ साली ‘कॅडबरी’, आईस्क्रीमच्या जाहिरातीसाठीची मोठी ऑर्डर मिळाली. ते काम उत्तम प्रकारे करून दिल्यावर मुंबई, गोवा आणि मध्य प्रदेशातील काम पण मिळाले. ‘टर्न ओव्हर’ वाढला.

‘आपण नोकरी करणारे नाही, तर नोकरी देणारे व्हायचे’ असा विश्वास मनाशी बाळगून देवळेकरांनी आपले आयुष्य घडवले. आज त्यांची मुले नवल आणि सलोनी हेदेखील वडिलांच्या पावलावर पाऊल ठेवून व्यावसायिक शिक्षण घेऊन उद्योजकतेच्या वाटेवर गतिमान आहेत. बाबासाहेब नावाचा प्रेरक मंत्र हा एका व्यक्तीला किती बाजूंनी समृद्ध समर्थ करू शकतो, याचे मयुर देवळेकर हे एक उदाहरण आहेत.