विद्या विनायकेन शोभते...

विनायक मलील हा केरळच्या एर्नाकुलम जिल्ह्यातील मंजल्लूर खेड्यातील एका दलित कुटुंबातील विद्यार्थी. वडील मनोज मलील आणि आई थंकम्मा हे दोघेही शेतमजूर असून रोजंदारीवर मिळणारी कामे करतात. अनेकदा त्यांच्या हाताला काम नसते. त्यामुळे मलील कुटुंबीयांची परिस्थिती म्हणजे अठराविश्व द्रारिद्य्र. भूमिहिनांसाठी एका सरकारी योजनेंतर्गत वितरीत केलेल्या जमिनीच्या छोट्या तुकड्यावर उभारलेल्या दोन खोल्यांच्या घरात विनायकचे कुटुंब गेल्या १७ वर्षांपासून वास्तव्यास आहे. विनायकला आणखीन एक मोठा भाऊही आहे. रोजंदारी करून मिळणार्‍या पैशांतून कुटुंबाचे दोन वेळचे पोट भरणेही मुश्किल होत असे. अशा परिस्थितीत आपल्या मुलांना शाळेत शिक्षणासाठी कसे पाठवायचे, असा प्रश्न नेहमी मनोज यांना सतावत असे. मात्र, आपल्या मुलांचा विकास करण्यासाठी आपल्याला उच्चशिक्षित करणे गरजेचे आहे, हे ओळखून मलील दाम्पत्यांनी आपल्या दोन्ही मुलांना शाळेत शिक्षणासाठी पाठविण्याचा निर्णय घेतला. दोन्ही मुलांच्या शाळेचे शुल्क, वह्या-पुस्तकांचा खर्च आदी भागवताना मलील कुटुंबीयांची दमछाक होई. मात्र, मुलांना शिक्षण हे मिळालेच पाहिजे, यासाठी प्रयत्नशील असणार्‍या या दाम्पत्यांनी शेतमजुरीत रात्रं-दिवस मेहनत करत आपल्या मुलांच्या शिक्षणाकडे प्राधान्य दिले. आपले आई-वडील आपल्यासाठी करत असणार्‍या कष्टाची जाण ठेवत विनायकने आधीपासूनच शिक्षणाकडे लक्ष देण्यास सुरुवात केली. अभ्यासात हुशार असणार्‍या या विनायकने इयत्ता पहिलीपासूनच चांगले गुण मिळवत सर्वांवर छाप पाडली. नेरियामंगलम येथील जवाहर नवोदय विद्यालयात शिकणार्‍या या विद्यार्थ्याने प्रत्येक इयत्तेत अव्वल गुणांनी यशस्वी होण्याचा मान मिळविला. दहावीच्या बोर्डाच्या परीक्षेतही जिल्ह्यातून प्रथम येण्याचा मान मिळवणार्‍या या विद्यार्थ्याने आपली आर्थिक परिस्थिती नसल्याने विज्ञान शाखेत प्रवेश घेण्याचे टाळले. अभियंता होण्याची विनायकला फार इच्छा होती. मात्र, यासाठी लागणारे पैसे पाहून त्याने आपल्या मनातील या इच्छेवर पाणी सोडले आणि महाविद्यालयात वाणिज्य शाखेत प्रवेश मिळवला. विज्ञान शाखेत जाण्याची इच्छा अपूर्ण राहिली तरी विनायकने अभ्यास करणे सोडले नाही. याउलट आणखीन मेहनत करण्याचा निर्णय घेतला. यंदा झालेल्या सीबीएसईच्या बारावीच्या परीक्षेत त्याला जवळपास ९९ टक्के गुण मिळाले. कोणत्याही खासगी शिकवणीविना त्याने मिळविलेल्या या गुणांची केंद्रीय विद्यालय संघटनेच्या अधिकार्‍यांनीही दखल घेतली. आजही मलील दाम्पत्य एका अननसाच्या बागेत शेतमजुरी करतात. मात्र, अशा परिस्थितीतही त्याने केलेल्या कष्टांची दखल घेत स्वतः पंतप्रधानांनी विनायकशी संवाद साधून पुढील शिक्षणासाठी केंद्रीय योजनांतून मदत करण्याचे आश्वासन त्याला दिले. पुढील प्रवासासाठी विनायकला खूप खूप शुभेच्छा...