सिंधचा सिंह...

पाकिस्तानची निर्मिती झाली तेव्हापासून तिथे बंगाली, सिंधी, बलुच, पंजाबी, पख्तुन यांसारख्या अनेक राष्ट्रीय, प्रादेशिक व जातीय ओळखी अस्तित्वात होत्या आणि त्या इस्लामच्या नावावर आपला समृद्ध ऐतिहासिक व सांस्कृतिक वारसा गमवायला बिल्कूल तयार नव्हत्या. पुढे याच स्वतंत्र ओळखीतून १९७१ साली बांगलादेशाची निर्मिती झाली. भारताच्या फाळणीपासूनच ‘सिंध’ प्रांत अशा पृथक ओळखीच्या व अस्तित्वाच्या चेतनेचे एक प्रमुख केंद्र राहिले. सिंध प्रांताला प्राचीन भारतीय संस्कृतीचा पाळणा म्हणावे लागेल. कारण, हजारो वर्षांच्या कालक्रमात विकसित झालेल्या महान भारतीय संस्कृतीचा उत्तराधिकारी सिंधच होता आणि याच विकसित चेतनेची अभिव्यक्ती पाकिस्तानची केवळ एक वसाहत ठरलेल्या सिंधमध्ये सातत्याने पाहायला मिळते. सिंधमधील याच चेतनेचा एक महत्त्वाचा आवाज होता, अत्ता मुहम्मद भांभरो आणि त्यांचेच यंदाच्या जूनच्या पहिल्या आठवड्यात निधन झाले. एक प्रख्यात वकील, लेखक, इतिहासकार, पुरातत्त्वविद आणि पत्रकार तथा सिंधुदेशाचे महान स्वातंत्र्यसैनिक म्हणून भांभरो यांना ओळखले जाते. उल्लेखनीय म्हणजे, भांभरो यांना पाकिस्तानच्या ‘सितारा-ए-इम्तियाज’ या तिसर्‍या सर्वोच्च नागरी पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले, मात्र, त्यांनी सिंधुदेशाचे स्वातंत्र्य या आपल्या महान उद्दिष्टध्येयासाठी हा पुरस्कारही नाकारला. बुद्धीजीवी असलेले भांभरो ‘आयएसआय’ आणि पाकिस्तान सरकारच्या हातून सिंधी लोकांवर केले जाणारे अन्याय-अत्याचार व सिंधी लोकांना होणारा त्रास, त्यांची दयनीय अवस्था पाहून दुःखी झाले. तसेच पाकिस्तान सरकारच्या दमनतंत्राविरोधात व लष्कराच्या नृशंसेविरोधात भांभरो यांनी सातत्याने आवाज बुलंद केला. परिणामी, पाकिस्तानच्या तावडीतून सिंध मुक्त करणे, हाच त्यांच्या आयुष्याचा सर्वोच्च उद्देश झाला.