'रामदासस्वामीं'च्या नावावरुन विंचूच्या नव्या प्रजातीचे नामकरण
@@NEWS_SUBHEADLINE_BLOCK@@
Total Views |
राज्यातून विंचूच्या दोन नव्या प्रजातींचा उलगडा
पुणे (प्रतिनिधी) - पुणे स्थित 'इन्स्टिट्युट ऑफ नॅचरल हिस्टरी एज्युकेशन अँड रिसर्च' (इनहर) संस्थेच्या संशोधकांनी कोल्हापूर जिल्ह्यातील आंबा घाट आणि पुणे जिल्ह्यातील वरंधा घाटातून विंचूच्या दोन नव्या प्रजातींच्या शोध लावला आहे. 'कायरोमॅचिटस' कुळातील या प्रजातीचे नामकरण 'कायरोमॅचीटस पराक्रमी' आणि 'कायरोमॅचीटस रामदासस्वामी' असे करण्यात आले आहे.
खडकात राहणारे विंचू हे वृक्ष किंवा जमिनीवर राहणार्‍या विंचवांपेक्षा कमी प्रमाणात स्थानबदल करत असतात. त्यांच्यात प्रदेशनिष्ठता मोठ्या प्रमाणात आढळते. याला 'पॉईंट एंडेमिझम' असे म्हणतात. एकाच स्थानाजवळील अधिवासाशी फार मोठा काळ संलग्न राहिल्यामुळे त्यांच्यात जनुकीय व शारिरीक बदलही झालेले आढळून येतात. आंबा घाटातून संशोधीत केलेल्या 'पराक्रमी' या प्रजाती नामाबद्दल अधिक सांगताना मुख्य संशोधक शौरी सुलाखे यांनी सांगितले की, हे विंचू आम्ही सर्वप्रथम जिथे पाहिले ती जागा पावन खिंडीपासून अगदी जवळ आहे. पावन खिंडीचा गौरवशाली इतिहास मराठी माणसासाठी सदैव वंदनीय आहे. म्हणून तिथल्या पराक्रमाच्या आदराप्रित्यर्थ आम्ही या विंचवाचे नाव 'पराक्रमी' असे ठेवले. वरंधा घाटालासुद्धा ऐतिहासिक महत्व आहे. घाटामध्ये कावळ्या नावाचा किल्ला आहे. तसेच घाटाच्या पायथ्याला शिवथरघळ ही रामदासस्वामींच्या वास्तव्याने पुनित झालेले ठिकाण आहे. म्हणून या स्थानावरून प्रेरीत होऊन आम्ही या प्रजातीला 'रामदासस्वामी' असे नाव दिल्याचे संशोधक निखिल दांडेकर यांनी सांगितले.
या दोन्ही प्रजातींवर आधारीत संशोधन निबंध 'युस्कॉर्पियस' या अमेरिकन वैज्ञानिक नियतकालिकाच्या ऑक्टोबर महिन्याच्या अंकात प्रसिद्ध झाला आहे. पराक्रमी या प्रजातीबाबत विशेष आठवण सांगताना सहसंशोधक डॉ.आनंद पाध्ये म्हणाले की, या प्रजातीची नामनिश्चिती करताना आम्ही दिलेले वर्णन वाचून सदर नियतकालीकाच्या संपादकांचे कुतूहल जागे झाले आणि त्यांनी पावनखिंडीचा पराक्रम इंटरनेटवर शोधून पूर्ण वाचून काढला. बाजीप्रभू देशपांडे व त्यांच्या बांदल सेनेने केलेल्या अचाट पराक्रमाची कथा वाचून ते फारच अचंबित झाले आणि त्यांनी आम्हाला या वर्णनात या इतिहासाची माहिती वाढवायला सांगितली. एका अमेरिकन माणसाला या जागेबद्दल कुतूहल आणि आदर वाटला ही आमच्यासाठी फारच अप्रुपाची गोष्ट होती, असे पाध्ये म्हणाले.
या निमित्ताने या क्षेत्रात काम करणार्‍या भारतीय आणि अन्य जागतिक संशोधकांपर्यंत, विंचवांच्या संशोधनासोबतच या पराक्रमाचीही माहिती पोहोचल्याचा आनंद आहे असे सहसंशोधक शुभंकर देशपांडे यांनी सांगितले. पक्षी, सस्तन प्राणी, सरीसृप या जीवांच्या तुलनेत संधीपाद जीवांची विविधता अजून दुर्लक्षित असून त्यावर मोठे संशोधन होणे आवश्यक असल्याचे, या मोहिमेचे मार्गदर्शक व जेष्ठ संशोधक डॉ. देशभूषण बस्तावडे यांनी नमूद केले. अशा संशोधन मोहीमांमधून नवनवीन प्रजाती उजेडात आल्याने पश्चिम घाटाचे महत्व अधिकाधिक अधोरेखीत होऊन त्याच्या संरक्षण व संवर्धनासाठी हातभार लागणार असल्याचे, सहसंशोधक गौरांग गोवंडे यांनी सांगितले. या संशोधन मोहिमेत सहसंशोधक निखील दांडेकर यांच्या सोबतच मकरंद केतकर, सृष्टी भावे, चैतन्य रिसबूड व अक्षय मराठे यांचे सहकार्य लाभले.
@@AUTHORINFO_V1@@