आप्पा पाटणकर

तो बसताच हॉटेलमधील एका पोराने त्याच्यासमोर एक पानीकम आणून ठेवला. “आप्पा, वठ सॉलिड आहे तुझी... बिना ऑर्डर पानीकम!” त्यावर थोडासा अभिमानाने ’‘देईल नायतर काय. दर आठवड्याला गुरुवारचा हा इराणी फिक्स असतो. सोमवार ते शनिवार आपले इराणी फिक्स असतात. शनिवार रात्र जोरात होते मग रविवारची सकाळ आपण काय बघत नाही. हाहाहाहा...” आप्पाच्या या दांडपट्ट्याला मीच काय पण साक्षात बाजीप्रभू जरी आले असते तरी थोपवू शकले नसते. आप्पाचं एक वाक्य ठरलेलं ’नागड्याला लाज कसली!’ आता यापुढे तुमच्या आमच्या सारखे लोक काय बोलणार... अहो विवस्त्र होऊन आपण साधं मोरीतून बाहेर पडायला कचरतो. त्यात हा वीर म्हणजे भलत्याच टोकाला पोहोचलेला. आप्पाचं पण तसं बरोबच आहे म्हणा. नियती आणि मानवी इच्छा याची सांगड बसणं तसं कठीणच असतं. आप्पाच्या नियतीनंसुद्धा त्याच्या सोजवळ सुसंस्कृत आयुष्याचा पट पंचवीस एक वर्षांपूर्वी उधळला. लग्नानंतर गावी देव दर्शनाला जाताना अपघातात अख्खी बस उलटली. त्यात आप्पाचं सगळं कुटुंब गेलं. आई बाप गेले. नवी नवरी गेली. धाकटा भाऊ काय तो याच्यासोबत वाचला. एखाद्याने निराश होऊन खाट पकडली असती, पण आप्पाने वर्षभरातच भावाला बोर्डिंगला पाठवून त्याच्या शिक्षणात खंड असा पडू दिला नाही. आज भावाने शिक्षणावर चांगली नोकरी मिळवून तो स्थिरावला आहे. अधूनमधून आप्पाला भेटायला येतो. पण बर्‍याचदा त्यात औपचारिकपणा असतो. आप्पाची राहणी त्यालाही खटकते. पण आप्पाशेठ समोर त्यानेही केव्हाच हात टेकले आहेत. आप्पाच्या डोळ्यात हल्ली खूपदा सल जाणवते. वयामुळे असेल किंवा आणखी कशाने कोणास ठाऊक; पण कर्दनकाळ भासणारा आप्पा त्याच्या समवयीन लोकांना नातवंडांसोबत खेळताना पाहून, त्यांच्या जीवनाच्या साथीदाराबरोबर संध्याकाळचे मरिन ड्राइव्हला चालताना पाहून थोडासा हळवा होतो. म्हणजे तसं बोलत नाही तो, पण त्याच्या डोळ्याच्या कडा ओल्या होतात. त्या व्हायच्याच हो! “शेवटी पैसा पैसा तो किती काळ आणि कुठवर तुम्हाला आनंद देणार... मायेची ऊब नसेल तो पैसा हा एखाद्या कागदी तुकड्यापेक्षा वेगळा तो काय? माणसाला मन आहे. ते आहे म्हणूनच ते मन रमेल असं घरही असावं नाहीतर अशी फकिराची जिंदगानी फोल आहे,” आप्पाच्या नुसत्या दोन-तीन वाक्यांनी इतके विचार माझ्या डोक्यात खेळ करू लागले, हेच आप्पाचं सामर्थ्य...

मी काऊंटरला बील द्यायला गेलो असता ’आप्पाशेठने बील दे दिया तुम्हारा’ असा तो माणूस उद्गारला. काय करावं तरी काय या माणसाचं... त्याच्या अवलियेपणाला शब्दात उतरवावं एवढंच काय ते माझ्यासारख्याच्या हाती!