वन्यजीव तस्करीचा गोरखधंदा
@@NEWS_SUBHEADLINE_BLOCK@@
गेल्या आठवड्यात 'केंद्रीय वन्यजीव गुन्हे नियंत्रण विभागा'ने (डब्ल्यूसीसीबी) राज्यातील पाच जिल्ह्यांमधून २९ हजार, १६६ चित्रकलेचे ब्रश हस्तगत केले. ताब्यात घेतलेले हे ब्रश मुंगुसाच्या केसांपासून तयार करण्यात आले होते. या ब्रशची साधारण किंमत १५ ते २० लाख रुपयांच्या दरम्यान आहे. 'डब्ल्यूसीसीबी'ने ही कारवाई महाराष्ट्रासह आणखी तीन राज्यांमध्ये केली. यावेळी उत्तरप्रदेशातील कारवाईमधून अधिकार्‍यांनी २५ हजार ब्रश आणि १५० किलो मुंगुसाचे केस जप्त केले. 'ऑपरेशन क्लीन आर्ट' या नावाखाली पार पडलेल्या या कारवाईमुळे देशात सुरू असलेली मुंगुसांची शिकार आणि त्यांच्या केसांच्या तस्करीचा छुपा व्यापार उघडकीस आला. मात्र, वन्यजीव गुन्ह्यांची ही दाहकता समोर येण्यास मुंगूस हे केवळ एक निमित्त आहे. मानवपयोगी वस्तूंच्या निर्मितीसाठी किंवा पाळण्याच्या हौसेपोटी वन्यप्राण्यांची तस्करी, शिकार आणि त्यांचा व्यापार छुप्या पद्धतीने सुरू असल्याचे समोर येत असते. यामध्ये वाघ-बिबट्यांच्या कातडीबरोबरच गोड्या पाण्यातील भारतीय कासवे आणि सापांचा प्रामुख्याने समावेश आहे. वन्यजीव तस्करी आणि शिकारीच्या गु्न्ह्यांमध्ये अनेक घृणास्पद बाबी समोर येत असतात. यंदा एप्रिल महिन्यात 'डब्ल्यूसीसीबी'च्या अधिकार्‍यांनी दिल्ली विमानतळावरून घोरपडीच्या कातडीपासून तयार केलेले दप्तर ताब्यात घेतले होते. हे दप्तर तयार करण्यासाठी घोरपडीच्या संपूर्ण शरीराच्या कातडीचा वापर करण्यात आला होता. वन्यजीवांच्या खरेदी-विक्री किंमतीतही बरीच तफावत असल्याचे दिसून येते. गेल्या महिन्यात वन विभागाने ठाण्यातील शोभिवंत माशांची विक्री करणार्‍या दुकानामधून चार 'स्टार' प्रजातीच्या कासवांची सुटका केली होती. 'स्टार' कासवांच्या तस्करीवर नुकतीच आंतरराष्ट्रीय बंदी लावण्यात आली आहे. या परिस्थितीत ठाण्यातील या दुकानदाराने केवळ ३०० रुपयांमध्ये चार कासवांची खरेदी केली. महत्त्वाचे म्हणजे, हा दुकानदार या कासवांना पुढे तीन हजार रुपये जोडी दराने विकणार होता. एकूणच वन्यजीव गुन्ह्यांचा हा गोरखधंदा गुंतागुंतीचा आहे. कारण, प्रत्येक वन्यजीवांच्या तस्करीमध्ये तस्करांची एक साखळी कार्यरत आहे. ही साखळी उद्ध्वस्त करण्यासाठी तिचे सुरुवातीचे टोक गाठून मुळावर घाव घालणे आवश्यक आहे.
मुळावर घाव गरजेचा