मुंबईत दुर्मीळ 'सनफिश'चे दर्शन ; वस्तुसंग्रहालयाकडून जतन

'छत्रपती शिवाजी महाराज वस्तुसंग्रहालया'त जतन  

मुंबई ( अक्षय मांडवकर) - खोल समुद्रात वास्तव्य करुन क्वचितच समुद्राच्या बाह्य़ प्रवाहात आढळून येणाऱ्या दुर्मीळ ‘सनफिश’चे मुंबईतील ससून बंदरात दर्शन घडले आहे. बाजारात या माशाची किंमत मिळत नसल्याने त्याला बंदरामध्ये टाकून देण्यात आले होते. मात्र, काही मच्छीमारांना या मत्स्यप्रजातीची दुर्मीळता माहित असल्याने त्यांनी फोर्ट येथील 'छत्रपती शिवाजी महाराज वस्तुसंग्रहालया'शी (सीएसएमव्हीएस) संपर्क साधला. आता वस्तुसंग्रहालयाकडून या माशाच्या नमुन्याचे जतन करण्यासाठी प्रयत्न करण्यात येणार आहेत.

महाराष्ट्राच्या सागरी परिसंस्थेत दडलेली गुपिते अधूनमधून उघडकीस येत असतात. राज्यातील सागरी परिसंस्थेत अधिवास करुनही फार क्वचितच दिसणाऱ्या 'सनफिश'चे आज ससून डॉकमध्ये दर्शन घडले. मुंबईत 'सनफिश'च्या दर्शनाची ही तिसरी वेळ आहे. एप्रिल, २०१७ मध्ये सनफिश प्रजातीमधील ‘स्लेन्डर सनफिश’ प्रजातीचा मासा क्रॉफर्ड मार्केट येथील मासळी बाजारात आढळून आला होता. त्याचे वजन अंदाजे तीन किलो आणि लांबी दोन फूट एवढी होती. त्यानंतर वर्षभरापूर्वी ससून बंदरात तब्बल चाळीस किलो वजनी आणि तीन फूट लांब 'ओशन सनफिश' (मोला मोला) प्रजातीचा 'सनफिश' आढळला होता. आज बंदरामध्ये याच प्रजातीचा अंदाजे तीन फूट लांबीचा आणि तीस किलो वजनाचा 'सनफिश' आढळला.

 

या माशाला बाजारात किंमत मिळत नसल्याने कोण्या मच्छीमारांनी त्याला बंदरामध्येच टाकून दिल्याची माहिती ‘आॅल इंडिया पर्ससीन फिशर वेल्फेअर असोसिएशन’चे अध्यक्ष आणि मच्छीमार गणेश नाखवा यांनी दै. 'मुंबई तरुण भारत'ला दिली. परंतु, 'सनफिश' हा दुर्मीळ असल्याने त्याचे जतन करण्याच्या उद्देशाने आम्ही 'छत्रपती शिवाजी महाराज वस्तुसंग्रहालया'शी संपर्क साधला आणि माशाला त्यांच्या ताब्यात दिल्याचे नाखवा यांनी सांगितले. 'सनफिश'च्या या नमुन्याला वस्तुसंग्रहालयाच्या ‘प्राकृतिक इतिहास विभागा'त जतन करुन ठेवण्याचा प्रयत्न करण्यात येणार आहे. या सनफिशची प्राथमिक तपासणी करुन त्याचे 'माॅल्टिंग कास्टिंग' किंवा 'स्किनींग' पद्धतीव्दारे जतन करण्याचा प्रयत्न करू, अशी माहिती ‘प्राकृतिक इतिहास विभागा'चे सहाय्यक अभिरक्षक मनोज चौधरी यांनी दिली.

सनफिश हा हाडांची संरचना असलेल्या मत्स्य प्रजातींमधील सर्वात वजनदार मासा असून त्याची अंडी देण्याची क्षमतादेखील सर्वात अधिक आहे. समुद्रात सुमारे २०० ते ६०० मीटर खोलीत याचे वास्तव्य असते. जेलीफिश, स्विड, छोटे मासे या प्रकारचे सनफिशचे खाद्य आहे. – स्वप्निल तांडेल, सागरी संशोधक, वाईल्डलाईफ ट्रस्ट आॅफ इंडिया (डब्ल्यूटीआय)

--