एक पुतळाच तर पाडलाय ना!

त्रिपुरामध्ये ३५ वर्षांची कम्युनिस्ट राजवट दणदणीत संख्याबळाने हद्दपार झाल्यानंतर तिथे लहानमोठ्या घटना घडायला सुरुवात झाली आहे. कम्युनिस्ट कार्यकर्त्यांनी इतकी वर्षे सत्तेच्या आधारावर केलेल्या दादागिरीला आत चाप लागला आहे. हा मुद्दा केवळ चाप लागण्याचा नाही, तर कम्युनिस्ट कार्यकर्त्यांना लोकांनी चोप देण्यापर्यंत लोकांची मजल गेली आहे. यातल्या कुठल्याही हिंसक घटनांचे समर्थन करता येणार नाही. तो करण्याचा या अग्रलेखाचा उद्देशही नाही. मात्र, जणू काही लेनिन हा आपला ‘राष्ट्रपुरुष’ असल्याच्या आर्विभावात जी काही उरबडवेगिरी सुरू झाली आहे ती उबग आणणारी आहे. लेनिनचा पुतळा पाडण्याची कृती अत्यंत उत्स्फूर्त होती. तो काही ठरवून केलेला कट वगैरे नव्हे. सुनील देवधर आणि चमूने त्रिपुरात मिळवलेला विजय आजही माध्यमविश्वातल्या अनेकांना पचविता आलेला नाही. डाव्यांच्या या पराभवाचे दु:ख कुठे मोकळे करायचे हा मोठाच प्रश्न आहे. पुतळा पाडल्याचे दु:ख कोणी व कसे व्यक्त करायचे, हा आता वेगळ्याच चिंतेचा भाग झाला आहे. मुक्त माध्यमातल्या भाकडांना त्यामुळे रडारड करायची संधी मिळाली आहे आणि त्यात काही बिनडोकही सामील झाले आहेत. सुसंस्कृत असणे म्हणजे काय, याचे भाजप व संघासाठी मोफत क्लासेस सध्या सुरू झाले आहे. हे मोफत ‘चाटे’ क्लासेस कोणासाठी आहेत, हे माहीत नाही. मात्र, ते फुकट देण्याचे उद्योग मात्र जोरात आहेत.

पाश्चात्त्य माध्यमांच्या उष्ट्यावर जगणारे आपल्याकडचे काही लोक सध्याच्या राजकारण्यांना ‘हुकूमशहा’ म्हणतात, तेव्हा हुकूमशाहांनी अशा विचारवंतांचे काय हाल केले होते याची त्यांना जराही कल्पना नसते. जे जगाने नाकारले ते आपण स्वीकारायचे आणि पुन्हा विचारवंत म्हणून मान्यताही मिळवायची, हे केवळ आणि केवळ भारतातच होऊ शकते. जगातील इतक्या ठिकाणी लेनिनचे पुतळे काढले गेले आहेत. साधी बातमी देण्याव्यतिरिक्त त्यांनी कुठल्याही प्रकारचे निषेध नोंदविलेले नाहीत. आजही लेनिनचे पुतळे उखडण्याचे काम अनेक ठिकाणी सुरूच आहे. सगळीकडे लोकांची उत्स्फूर्त प्रतिक्रिया म्हणूनच याकडे पाहिले जाते. पुतळा पाडणार्‍यांचे नाव-गाव विचारून आता ‘अच्छे दिन’ येणार का? असा प्रश्न फक्त आणि फक्त आपल्याकडेच विचारला जाऊ शकतो. जेव्हा लेनिनचा पुतळा उभा होता तेव्हा त्रिपुराला ‘अच्छे दिन’ आले होते का? त्रिपुराच्या करबुक विधानसभेतून नुकत्याच निवडून आलेल्या बर्बुमोहन नावाच्या नवोदित आमदाराकडे स्वत:चे घर नाही. मार्क्सवादी पक्षाच्या एका बाहुबली आमदाराला हरवून ते निवडून आले आहेत. या शेतकर्‍याला लेनिनचा पुतळा चौकात उभा असताना त्रिपुराच्या राजकारणात काय स्थान होते?