माणूस म्हणून जगताना...

 

आपल्या हक्कांसाठी लढणे, आपल्यावर होणाऱ्या अन्यायाला वाचा फोडणे, चुकीच्या गोष्टींविरोधात आवाज उठवणे. अशा विविध गोष्टी अनेकजण करत असतात. एखाद्या व्यक्तीवर अन्याय झाला आणि त्या अन्यायाचा प्रतिकार करताना ती व्यक्ती मरण पावली. तरी त्या व्यक्तीशी संबंधित इतर लोक तिच्यासाठी न्यायाची दाद मागतात. परंतु, प्राण्यांच्या बाबतीत असे घडते का? क्वचितच असे घडत असेल. माणसाला जन्मजात काही मूलभूत हक्क असतात. त्या हक्कांची अंमलबजावणी करण्यासाठी काही माणसे आयुष्यभर झटतात. परंतु, मुक्या प्राण्यांना त्यांना होणाऱ्या वेदना बोलून व्यक्तही करता येत नाही. तिथे प्राणी आपल्या हक्कांसाठी काय भांडणार? मुळात प्राण्यांना हक्क असतात का? असा प्रश्न विचारून काहीजण युक्तीवाद करू पाहतात. माणसाने माणसाशी माणसासारखे वागावे असे आपण म्हणतो. मग प्राण्यांशी वागताना माणसाने भूतदया का दाखवू नये? मुळात इथे एक माणूस दुसऱ्या माणसावर दया दाखवत नाही, तर प्राण्यांविषयी माणूस भूतदया कुठून दाखवणार? या गोष्टी अमाला अक्किनेनी यांनी वेळीच हेरल्या. हैदराबादमध्ये ‘ब्लू क्रॉस’ या प्राणिप्रेमी स्वयंसेवी संस्थेची अमाला यांनी स्थापना केली. प्राण्यांचे अधिकार अबाधित राहावेत यासाठी ही संस्था कार्य करते.

प्राण्यांची देखभाल कशी करावी? याबाबत ‘ब्लू क्रॉस’ या संस्थेमार्फत अनेक शिबिरांचे आयोजन केले जाते. पाळीव प्राणी पाळायचे म्हणजे जबाबदारी आलीच. साधे कुत्र्याचे एखादे पिल्लूदेखील घरात पाळायचे झाले तरी, त्याला रोज स्वच्छ आंघोळ घालण्यापासून त्याची नखे कापण्यापर्यंत अनेक गोष्टी अनेकांना जबाबदारीची कामे वाटतात. अशाच कामांची जबाबदारी वाटू नये म्हणून ‘ब्लू क्रॉस’ ही संस्था प्राणिप्रेमींना प्राण्याची देखभाल कशी करायची ते शिकवते. थोडक्यात, माणसाने प्राण्यांशी कसे वागावे, याचे शास्त्रशुद्ध शिक्षण या संस्थेत दिले जाते. अनेक पशुवैद्य या संस्थेशी जोडले गेले आहेत. आजपर्यंत चार लाख, १७ हजार प्राण्यांची मदत या संस्थेने केली आहे. रस्त्यावरील भटक्या प्राण्यांनादेखील ही संस्था मदत करत आहे. लोकांनी भूतदया शिकावी हे या संस्थेचे उद्दिष्ट आहे. प्राण्यांना होणाऱ्या त्रासाबद्दल लोकांमध्ये ही संस्था जनजागृती निर्माण करत आहे. प्राण्यांना झालेली दुखापत ते बोलून दाखवू शकत नाहीत. माणसाने आजवर निसर्गाला, पर्यावरणाला आणि स्वत:च्याच माणूस या प्रजातीलाही अनेक प्रकारे त्रास दिला आहे. निदान प्राण्यांची तरी या दुष्टचक्रातून सुटका व्हावी, त्यांना माणसांमुळे विनाकारण दु:ख भोगावे लागू नये. हा हेतू ‘ब्लू क्रॉस’ आणि अमाला यांच्या डोळ्यांसमोर आहे. भूतदया जपणाऱ्या अमाला अक्किनेनी यांच्या कार्याला दै. ‘मुंबई तरुण भारत’कडून सलाम!