गेल्याच शनिवारी कुलदीप सिंग चांदपुरी यांचे निधन झाले आणि १९७१ सालच्या भारत-पाकिस्तान युद्धाच्या आठवणी ताज्या झाल्या. चांदपुरींचा पराक्रम आणि जीवनप्रवासावर प्रकाश टाकणारा हा लेख...
१९७१ साली पाकिस्तानी लष्कराने लोंगेवाला येथे हल्ला केला. पण, भारतीय लष्कराने पाकिस्तानच्या हल्ल्याला तोडीस-तोड उत्तर देत पाकचा संपूर्ण पराभव केला. पाकिस्तानच्या या हल्ल्याला निष्प्रभ करणारे पराक्रमी नेतृत्व होते ब्रिगेडियर कुलदीप सिंग चांदपुरी यांचे. २२ नोव्हेंबर, १९४० रोजी एका शीख कुटुंबात ब्रिगेडियर कुलदीप सिंग चांदपुरी यांचा जन्म झाला. कुलदीप सिंग यांच्या कुटुंबीयांचा संबंध अविभाजित भारताच्या पंजाबमधील मोंटागोमरीशी होता. कुलदीप यांच्या जन्मानंतर त्यांचे कुटुंबीय बालाचौर येथील चांदपूर रुडकी येथे आले. १९६२ साली कुलदीप यांनी होशियारपूर येथील सरकारी महाविद्यालयातून पदवी प्राप्त केली. याचवेळी ते एनसीसी अर्थात नॅशनल कॅडेट कॉर्पसचेदेखील सक्रिय सदस्य होते. पदवी परीक्षा उत्तीर्ण झाल्यानंतर त्यांनी एनसीसीच्या परिक्षेतदेखील यश मिळवले. ऑफिसर्स ट्रेनिंग अकॅडमी, मद्रास येथे प्रशिक्षण पूर्ण केल्यानंतर ते १९६३ साली भारतीय लष्करात भरती झाले. विशेष म्हणजे भारतीय लष्कराची सेवा करणाऱ्या आपल्या कुटुंबातील तिसऱ्या पिढीचे ते लष्करी अधिकारी होते.
१९६५ साली झालेल्या भारत-पाकिस्तान युद्धातदेखील कुलदीप सिंग यांनी सहभाग घेतला होता. पुढे संयुक्त राष्ट्रांच्या आपत्कालीन दलात भरती होऊन त्यांनी एका वर्षापर्यंत गाझापट्टी-इजिप्त येथे सेवा दिली. दरम्यान, मध्य प्रदेशातील महू इन्फन्ट्री स्कूलमध्ये त्यांनी इन्स्ट्रक्टरच्या पदावरदेखील दोन वेळा काम केले. इथेच त्यांनी युद्धविषयक प्रशिक्षण दिले. ब्रिगेडियर कुलदीप सिंग यांचे विशेषत्वाने नाव घेतले जाते, ते १९७१ सालच्या लोंगेवाल युद्धातील शौर्यामुळे. १९७१ साली भारत-पाकिस्तानमधील युद्धाने कळस गाठला. याचवेळी ४ डिसेंबर रोजी तेव्हा लष्करातील मेजर पदावर असलेल्या कुलदीप सिंग चांदपुरी यांना पाकिस्तानी लष्कर मोठ्या संख्येने लोंगेवाल चौकीवर चालून येत असल्याची खबर मिळाली. लोंगेवाल इथल्या भारतीय लष्करी तुकडीचे नेतृत्त्व कुलदीप सिंग यांच्याकडे होते. त्यांच्याकडे ९० आणि गस्तीवरील ३० जवान असे जेमतेम १२० जवानांचे पथक होते. समोरून मात्र पाकिस्तानचे दोन हजारांपेक्षा अधिक जवान भारतद्वेषाच्या आगीत आगेकूच करत होते. मूठभर जवानांसह पाकिस्तानी लष्कराचा सामना करायचा की, माघारी फिरायचे, असा पेच कुलदीप सिंग यांच्यापुढे उभा होता. कारण भारतीय लष्कराकडून अधिकची कुमक मिळण्याची कोणतीही शाश्वती नव्हती.
ब्रिगेडियर पदावरून निवृत्त झाल्यानंतर त्यांची चंदीगड नगरपालिकेवर सदस्य म्हणून नियुक्ती झाली. २००६ ते २०११ पर्यंत ते या पदावर राहिले. याच काळात त्यांनी नागरिकांना मूलभूत सोयी-सुविधा मिळाव्या म्हणून आणि खेळ-क्रीडा आदी मुद्द्यांवर आवाज उठवला. पण, कुलदीप सिंह चांदपुरी यांना आजही ओळखले जाते, ते त्यांच्या पाकिस्तानविरोधातील लोंगेवाला युद्धातील धडाकेबाज कामगिरीमुळे. जे. पी. दत्ता यांचा १९९७ सालचा ‘बॉर्डर’ चित्रपट याच युद्धावर आधारित होता. भारतमातेच्या अशा बहादुर सुपुत्राचे गेल्या शनिवारी निधन झाले आणि देशाने एक सच्चा देशभक्त गमावला. ईश्वर कुलदीप सिंग चांदपुरी यांच्या आत्म्याला सद्गती देवो, ही प्रार्थना...
माहितीच्या महापुरात रोजच्या रोज नेमका मजकूर मिळविण्यासाठी लाईक करा... facebook.com/MahaMTB/